Khai thác trái phép, gây ô nhiễm
Theo theo đó, hoạt động khoáng sản trên địa bàn tỉnh được quản lý và thực hiện theo quy hoạch được phê duyệt với tổng 610 điểm mỏ và 273 giấy phép được cấp hiện đang còn hiệu lực.
Từ năm 2016 đến nay đã thu hồi 14 giấy phép khai thác khoáng sản do không chấp hành đầy đủ các quy định của pháp luật về khoáng sản.Trong vòng 5 năm (2016 – 2021), thu từ các loại thuế tài nguyên, phí bảo vệ môi trường, tiền cấp quyền khai thác khoáng sản hơn 4.581 tỉ đồng và thuế xuất khẩu khoáng sản hơn 378 tỉ đồng.Báo cáo đã nêu rõ những tồn tại, hạn chế trong hoạt động khoáng sản trên địa bàn tỉnh. Đáng chú ý là công tác quy hoạch khoáng sản nói chung, quy hoạch khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường nói riêng chưa đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
Tình trạng khai thác khoáng sản trái phép vẫn còn diễn ra khá phức tạp tại một số địa phương. Hoạt động khai thác, vận chuyển khoáng sản làm ảnh hưởng tới đời sống sinh hoạt của người dân, gây ô nhiễm môi trường, làm hư hỏng, xuống cấp hạ tầng giao thông, mất an toàn giao thông, an ninh trật tự...
Vẫn còn tình trạng thất thu thuế trong hoạt động khoáng sản. Một số doanh nghiệp kê khai sai, thiếu sản lượng khai thác thực tế, sai hệ số quy đổi. Một số đơn vị kê khai nộp thuế tài nguyên nhưng không có giấy phép khai thác; việc kiểm soát nguồn gốc, xuất xứ của khoáng sản chưa được thực hiện chặt chẽ.
Một số doanh nghiệp chưa tuân thủ nghiêm các quy định pháp luật về an toàn, vệ sinh lao động, chế độ chính sách; chưa đầu tư, cải thiện điều kiện việc làm, người lao động vẫn phải làm việc trong điều kiện có nhiều yếu tố nguy hiểm, độc hại; một số mỏ khai thác sai thiết kế dẫn đến mất an toàn lao động; tình trạng nợ đọng, cố tình trốn đóng, chậm nộp các loại bảo hiểm còn diễn ra ở một số đơn vị.
Công tác phối hợp của các sở, ngành, địa phương trong việc theo dõi, kiểm tra, xử lý vi phạm trong hoạt động khoáng sản của các doanh nghiệp chưa kịp thời, thiếu đồng bộ, chưa chặt chẽ nên vẫn còn nhiều doanh nghiệp vi phạm, tái phạm các hành vi đã bị xử lý.
Khuyến khích doanh nghiệp có công nghệ tiên tiến
Đoàn giám sát HĐND tỉnh Nghệ An đã kiến nghị UBND tỉnh tập trung chỉ đạo thực hiện 8 nhóm nhiệm vụ, giải pháp.
Cụ thể, cần chỉ đạo rà soát, bổ sung và thực hiện có hiệu quả quy hoạch thăm dò, khai thác, sử dụng và bảo vệ tài nguyên trong hoạt động khoáng sản, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội trước mắt cũng như lâu dài, nhất là nhu cầu vật liệu xây dựng thông thường; hạn chế tối đa việc cấp phép thăm dò, khai thác các loại tài nguyên không tái tạo; tăng cường công tác quản lý, bảo vệ khoáng sản chưa khai thác.
Nghiên cứu chính sách ưu tiên, khuyến khích các doanh nghiệp đổi mới công nghệ, đầu tư máy móc, thiết bị hiện đại để khai thác có hiệu quả, gắn với bảo vệ môi trường.
Yêu cầu các doanh nghiệp hoạt động khoáng sản thực hiện nghiêm các quy định của pháp luật trong quá trình khai thác, chế biến, kinh doanh khoáng sản, nhất là việc lập sổ sách, hóa đơn chứng từ; thực hiện nghiêm túc việc lắp đặt trạm cân tại vị trí đưa khoáng sản nguyên khai ra khỏi khu vực khai thác; lắp đặt camera giám sát tại các kho chứa để lưu giữ thông tin, số liệu liên quan theo đúng quy định.
Cần ban hành quy định và giao cơ quan đầu mối chịu trách nhiệm kiểm tra, xử lý việc thực hiện lắp đặt camera, trạm cân của các doanh nghiệp; quy định việc kết nối dữ liệu camera giám sát tại các kho chứa để lưu trữ thông tin, số liệu của các đơn vị khai thác với cơ quan Thuế, cơ quan quản lý Tài nguyên khoáng sản để giám sát sản lượng khai thác tại mỏ...
Tăng cường chỉ đạo thực hiện và nâng cao chất lượng công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm trong hoạt động khoáng sản; theo dõi, rà soát việc khắc phục và chấp hành quy định pháp luật sau thanh tra, kiểm tra.