Gợi lại thời huy hoàng của “Đời cát”
Giải thưởng của “Đảo của dân ngụ cư” gợi nhớ đến năm 2000, khi LHP Châu Á - Thái Bình Dương lần thứ 49 được tổ chức tại Hà Nội và bộ phim xuất sắc của đạo diễn Thanh Vân “Đời cát”, có thể coi là phim hay nhất trong sự nghiệp của anh cho tới giờ, vinh dự giành “Giải thưởng lớn” của BGK và diễn viên chính Mai Hoa giành giải Nữ diễn viên chính xuất sắc nhất. Một thắng lợi đáng kể của điện ảnh Việt, nhất là năm đó có nhiều tên tuổi quốc tế dự thi mà tiêu biểu là phim “Tâm trạng khi yêu” của đạo diễn nổi tiếng Vương Gia Vệ với 2 ngôi sao “khủng” Lương Triều Vĩ và Trương Mạn Ngọc.
Sau đó, điện ảnh Việt Nam còn một số lần đoạt giải tại LHP Châu Á - Thái Bình Dương, tiêu biểu như phim tài liệu “Chốn quê” của đạo diễn Nguyễn Sỹ Chung - Giải thưởng lớn, rồi 2 phim truyện điện ảnh “Chuyện của Pao” của Ngô Quang Hải và “Sống trong sợ hãi” của Bùi Thạc Chuyên đoạt giải đặc biệt của BGK.
Nhưng càng về sau, LHP Châu Á - Thái Bình Dương càng thiếu chuyên nghiệp và uy tín của LHP theo đó cũng giảm dần khi không nhiều nước mặn mà tham dự. Gần đây, LHP này cũng không được tổ chức đều hằng năm và thường chỉ thu hút những nhân tố mới.
Danh tiếng và tiền bạc
Một LHP và giải thưởng uy tín sẽ có ảnh hưởng rất lớn đến danh tiếng và tiền bạc của các nghệ sĩ đoạt giải. LHP Châu Á - Thái Bình Dương chỉ ở mức khiêm tốn mang giá trị tinh thần vui vẻ nhiều hơn.
Cũng như vậy, nhiều phim Việt Nam đoạt giải ở các LHP quốc tế khác, khá đa dạng và phong phú trải dài các châu lục. Thế nhưng thực sự điện ảnh Việt chưa vươn tầm, đoạt tới các giải thưởng điện ảnh quốc tế danh giá.
Đạo diễn Hollywood Phillip Noyce khi mời nữ diễn viên Mai Hoa cho phim “Người Mỹ trầm lặng” quay tại Việt Nam đã hỏi cô được giải gì và khi biết đó là giải LHP Châu Á - Thái Bình Dương, “cát xê” của cô không hề được đặc biệt hơn các diễn viên vô danh khác. Tương tự như vậy các đạo diễn Việt đoạt giải tại các LHP Châu Á - Thái Bình Dương sau này cũng không thể coi giải như một cột mốc trong sự nghiệp, tạo ra những bước ngoặt mạnh mẽ trong nghề hay có thêm các cơ hội hợp tác quốc tế đáng kể nhờ vào giải.
Nhưng như người ta hay nói “có hoa mừng hoa, có nụ mừng nụ”. Thắng được giải quốc tế, được tôn vinh ở một LHP quốc tế dù tầm vóc, quy mô đến đâu cũng là mừng.
Mục tiêu vừa tầm
Trong bối cảnh điện ảnh Việt còn chưa có dấu ấn thật đậm nét trên bản đồ điện ảnh thế giới, dù một số phim của đạo diễn, NSND Đặng Nhật Minh tiêu biểu như “Bao giờ cho đến Tháng Mười” được CNN vinh danh thì việc đem phim đi dự các LHP quốc tế nhỏ, vừa tầm là lựa chọn đúng của các nhà sản xuất phim Việt.
Ít nhất, nó đem lại thắng lợi về tinh thần và cả tiền bạc ở một số LHP, nó cũng giúp phim đó có thể được mua và phát hành ở một vài thị trường nào đó. Và nó cũng như một sự tập dượt để các đạo diễn Việt thêm nhiều trải nghiệm khi bước ra biển lớn.
Khoan hãy nói đến Cannes, Venice, Berlin… quá cao sang và xa vời, hãy chọn các LHP quốc tế nổi tiếng ở châu lục như LHP quốc tế Busan, Tokyo, Singapore , Bangkok… là những mục tiêu mà các đạo diễn Việt có thể vươn tới trong một tương lai gần.
Nhưng nếu chỉ nhìn vào thực trạng những phim Việt được tung ra rạp chiếu vài năm gần đây thì cụm từ “tương lai gần” vẫn chỉ là những khát khao xa vời.
Đã qua rồi cái thời mà mấy chữ “giải quốc tế” có hấp lực đặc biệt, điều quan trọng là giải thưởng có uy tín ra sao, tầm vóc như thế nào trong giới nghệ thuật.
Đó là điều đáng tiếc khi LHP Châu Á - Thái Bình Dương ra đời vào năm 1954 do sáng kiến của Hội đồng giám đốc Liên đoàn các Nhà sản xuất Phim ảnh khu vực Châu Á - Thái Bình Dương (Board of Directors of the Federation of Motion Picture Producers in the Asia-Pacific) trước đó có bề dày và uy tín. Thậm chí LHP lần thứ 51, phút cuối nước đăng cai bỏ nên phải chuyển giao nước khác, còn LHP lần thứ 52 phải hủy bỏ vì số phim và đại biểu tham dự quá ít và những khó khăn về tài chính của chủ nhà Indonesia.
