Tại đây, các nhà nghiên cứu đã khái quát bức tranh lịch sử cụ thể: Cách đây 160 năm, liên quân Pháp – Tây Ban Nha đã nổ những phát súng đầu tiên xâm lược Việt Nam tại Đà Nẵng. Đà Nẵng trở thành địa phương đầu tiên trong cả nước, thực hiện sứ mệnh vệ quốc bằng những cuộc chiến oai hùng dưới các chân thành, đồn, bảo tại Cửa Hàn.
Với lòng dũng cảm mưu trí, sáng tạo, quân, dân Việt Nam nói chung và Đà Nẵng nói riêng đã tích cực chiến đấu và làm thất bại kế hoạch đánh nhanh, thắng nhanh của quân xâm lược, buộc chúng phải rút ra khỏi Đà Nẵng trong cay đắng.
Nhìn về hiện tại với di tích Thành Điện Hải - chứng nhân lịch sử cho cuộc kháng chiến, nhiều nhà nghiên cứu cho rằng, việc bảo tồn và phát huy những giá trị của di tích trong thời đại hiện nay là vô cùng quan trọng.
TS Hoàng Đạo Cương nêu ý kiến việc bảo tồn di tích Thành Điện Hải không chỉ nhằm bảo tồn một di tích lịch sử có giá trị mà việc làm này còn mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, giáo dục truyền thống yêu nước, tinh thần đấu tranh giành độc lập của cha ông cho các thế hệ mai sau.
Bên cạnh đó, ông Cương đề xuất: "Cần có thêm những công trình nghiên cứu kỹ lưỡng hơn về cấu trúc thành, tiến hành quy hoạch và phục hồi phải có lộ trình rõ ràng, cẩn trọng".
Theo nhà Sử học Dương Trung Quốc - Phó Chủ tịch, kiêm Tổng thư ký Hội khoa học Lịch sử Việt Nam: "Đà Nẵng là tấm gương sẵn sàng đầu tư để giải tỏa người dân khỏi khu vực thành Điện Hải, đầu tư tôn tạo để khắc phục sai lầm của quá khứ, tạo không gian tôn vinh một phần của giá trị lịch sử. Thành Điện Hải sẽ làm phong phú, nối dài hơn giá trị truyền thống".
