Gắn liền với lịch sử cách mạng
Khởi đầu của cây cà phê ở Đắk Lắk là vào năm 1922, khi Pháp đặt ách thống trị đến vùng đất đỏ bazan rộng lớn này. Sau đó, Pháp nhanh chóng phủ một màu xanh bạt ngàn cà phê.
Thời bấy giờ, đồn điền CADA là một trong những vựa cà phê lớn nhất với diện tích khoảng 2.000ha. Ngày nay, đồn điền cà phê CADA là địa chỉ đỏ và rất dễ tìm thấy.
Đồn điền CADA nằm ven Quốc lộ 26, từ thành phố Buôn Ma Thuột đi thành phố Nha Trang. CADA là từ viết tắt của cụm từ Compagne Argicole D’Asie (Công ty Nông nghiệp Á Châu).
Theo tư liệu, CADA là đồn điền do Pháp lập nên trong quá trình khai thác thuộc địa lần thứ 2 ở Đông Dương để khai thác, bóc lột người và của tại Đắk Lắk, là nơi hình thành nên giai cấp công nhân đầu tiên của tỉnh.
Vào tháng 5.1945, tại Đồn điền CADA đã xây dựng được chi bộ Đảng Cộng sản đầu tiên do đồng chí Phan Kiệm (nguyên Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Đắk Lắk, nguyên quyền Tư lệnh kiêm Chính ủy Đặc khu Sài Gòn - Chợ Lớn, nguyên Phó Bí thư Khu ủy Sài Gòn - Chợ Lớn) phụ trách.
Trong đó, chi bộ đã tập hợp lực lượng của các tầng lớp Nhân dân dưới sự lãnh đạo của Đảng đứng lên đấu tranh giải phóng dân tộc. Cũng từ nơi đây, phong trào đấu tranh của công nhân đã được nhân rộng ra các đồn điền khác trong tỉnh. Qua đó, góp phần tích cực vào sự nghiệp đấu tranh giải phóng đất nước.
Một trong những dấu ấn đậm nét nhất là vào sáng 18.8.1945, lần đầu tiên lá cờ đỏ sao vàng tung bay trên cột cờ trước trụ sở Ủy ban Cách mạng lâm thời của đồn điền.
Mặt khác, nơi đây ghi dấu sự ra đời và trưởng thành vững chắc của chính quyền Việt Minh, góp phần không nhỏ vào thắng lợi của Cách mạng tháng Tám năm 1945 và cuộc Tổng tiến công nổi dậy mùa Xuân 1975 ở tỉnh Đắk Lắk.
Sẵn sàng đón khách thăm quan
Ngày 26.1.1999, Bộ Văn hóa – Thông tin nay là Bộ Văn hóa – Thể thao - Du lịch đã cấp Bằng công nhận Đồn điền Cà phê CADA là Di tích lịch sử cấp quốc gia.
Hiện nay, UBND huyện Krông Pắk đã mở cửa hoạt động đón tiếp du khách đến thăm quan, tìm hiểu về lịch sử ngành hàng cà phê và lịch sử văn hóa, con người huyện Krông Pắk.
Di tích mở cửa phục vụ người dân, du khách tất cả các ngày trong tuần nhằm bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa, lịch sử của Khu Di tích - địa chỉ đỏ của phong trào công nhân đồn điền Đắk Lắk.
Di tích lịch sử CADA có tổng diện tích, khoanh vùng các khu vực bảo vệ là gần 44.000m2. Mục tiêu của địa phương là biến nơi đây trở thành điểm đến hấp dẫn cho du khách và là địa chỉ đỏ giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ.
Theo Phó Chủ tịch UBND huyện Krông Pắk - Nguyễn Thị Kim Oanh, thời gian qua, Khu Di tích lịch sử - Văn hóa cấp Quốc gia Đồn điền CADA đã được đầu tư, tôn tạo. Đến nay, địa phương tiếp nhận 60 hiện vật của các đơn vị hiến tặng. Trong đó, nhiều hiện vật có giá trị lịch sử, văn hóa gắn với địa danh CADA và vùng đất Krông Pắk.
Bên cạnh những hiện vật có giá trị thì huyện Krông Pắk đã tổ chức xã hội hóa trồng 250 cây xanh các loại để làm đẹp cảnh quan, chỉnh trang, tôn tạo khu di tích ngày càng hoàn thiện.
Cũng theo bà Nguyễn Thị Kim Oanh, hưởng ứng Lễ hội Cà phê Buôn Ma Thuột thì huyện Krông Pắk sẽ tổ chức chuỗi hoạt động du lịch trải nghiệm trồng, chăm sóc và chế biến cà phê.
Trong đó, di tích lịch sử Đồn điền CADA là điểm đến quan trọng trong chuỗi hoạt động trải nghiệm, là nơi kết nối quá khứ và hiện tại trong quá trình cây cà phê bén rễ, phát triển trên vùng đất Tây Nguyên.
Tại khuôn viên di tích sẽ là địa điểm tổ chức các hoạt động triển lãm ảnh về đời sống, liên hoan văn hóa - thể thao các dân tộc cũng như trải nghiệm ẩm thực, thi chế tác nhạc cụ, dệt thổ cẩm… phục vụ nhân dân và du khách dịp Lễ hội.
