Ngoài chuyện vật chất, các khu nhà trọ công nhân còn những tồn tại ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống tinh thần. Tệ nạn xã hội, cờ bạc, rượu chè, lô đề, ma túy, mại dâm, đang hoành hành ở các khu tập trung công nhân. Rất nhiều vụ việc phức tạp, có những vụ gây rối trật tự công cộng, ăn nhậu say sưa dẫn đến mâu thuẫn rồi ẩu đả, thành án hình sự. Người hiền lành lo lắng, vì những chuyện không lành mạnh ảnh hưởng đến đời sống của gia đình họ, trong đó có phụ nữ, trẻ em.
Một tệ nạn khác là trộm cắp, loại tội phạm này nhắm vào khu nhà trọ công nhân, ăn cắp xe máy, điện thoại. Đối với người nghèo, chiếc xe máy là tài sản, là phương tiện đi lại, mất là trói chân trói tay.
Còn nữa, đó là các băng nhóm tín dụng đen giăng bẫy, người lao động nghèo cần tiền, cả tin, rất dễ dính. Những chiêu trò khuyến mãi, đầu tư, hoa hồng của bọn lừa đảo đã khiến nhiều người lao đao, không có kiến thức pháp luật, thiếu thông tin cảnh báo là bị lừa dễ dàng.
Cho nên, phải xây dựng một môi trường sống lành mạnh, an toàn cho công nhân lao động tập trung ở các khu nhà trọ.
Trước hết là chính quyền địa phương truy quét các băng nhóm trộm cắp, lô đề, mại dâm trên địa bàn, khu dân cư. Những thứ độc hại này còn tồn tại, thì không chỉ công nhân lao động, mà thanh thiếu niên cũng bị lôi kéo, sa ngã.
Bắt buộc các chủ nhà trọ phải lắp đặt camera an ninh để kiểm soát mọi sinh hoạt trong nhà trọ, đây là cách ngăn chặn tội phạm hiệu quả. Nơi nào có nhiều camera an ninh, nơi đó con người được đảm bảo an toàn hơn.
Tổ chức Công đoàn bám sát công nhân, triển khai nhiều hình thức tuyên truyền pháp luật, để người lao động hiểu rõ. Nâng cao nhận thức về pháp luật là cách để sống đúng pháp luật, chấp hành pháp luật, đồng thời là biết cách tự bảo vệ mình.
Tuyên truyền pháp luật và kêu gọi sinh hoạt lành mạnh, phòng chống tệ nạn và tội phạm cho công nhân phải linh hoạt nhiều cách, dễ hiểu, dễ ghi nhớ, ví dụ như cẩm nang, sổ tay. Khi có dịp sinh hoạt văn hóa, cần xây dựng các hoạt cảnh, tiểu phẩm lồng nội dung về pháp luật và chuyện cảnh giác, phòng chống tội phạm.
Để công nhân không dính bẫy tín dụng đen, ngoài tuyên truyền pháp luật, tổ chức Công đoàn cần tìm các kênh cho vay để người lao động tiếp cận. Đã có nhiều nơi làm rất tốt việc này, cần nhân rộng mô hình trên phạm vi toàn quốc.
