Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị tổng kết năm 2023 của Bộ Tài nguyên và Môi trường hôm 31.12.2023, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã nêu một ví dụ về việc thủ tục hành chính rườm rà, không cần thiết, thiếu phân cấp phân quyền cho địa phương.
Đó là thủ tục phê duyệt chuyển đổi mục đích sử dụng đất lúa, đất rừng hiện nay còn rất rườm rà, 10ha lúa, 20ha rừng mà phải trình lên đến Thủ tướng Chính phủ do việc phân cấp phân quyền chưa hiệu quả.
Ví dụ này, cũng gần giống với một ví dụ mà Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang minh họa cho tình trạng thủ tục hành chính rườm rà tại Kỳ họp thứ 6 Quốc hội mới đây: “Bí thư một tỉnh miền núi phía Bắc từng nắm tay cảm ơn tôi vì Chính phủ đã giải quyết việc chuyển mục đích sử dụng rừng để làm đường giao thông. Đồng chí này nói đã phải qua 24 lần thủ tục hành chính mới được giải quyết".
Thủ tướng Phạm Minh Chính cho rằng đây là quy trình nhiều bước, mất rất nhiều thời gian, làm lãng phí nguồn lực và cơ hội, cản trở sự phát triển. Nên cần tiếp tục cải cách mạnh mẽ, cắt giảm tối đa những thủ tục hành chính rườm rà, không cần thiết; đồng thời phân cấp, ủy quyền tối đa, những gì địa phương có thể làm được, làm tốt thì để địa phương làm.
Thực tế thì việc chuyển đổi 10ha rừng, 20ha lúa cũng phải trình Thủ tướng hay 24 lần thủ tục khi chuyển đổi rừng không phải là chuyện riêng của ngành Tài nguyên Môi trường mà là thực trạng chung của tất cả các ngành. Và cũng không phải là chuyện mới.
Còn nhớ tại phiên chất vấn và trả lời chất vấn Kỳ họp thứ 6 của Quốc hội, chính Thủ tướng Phạm Minh Chính đã thừa nhận việc thực hiện phân cấp phân quyền chưa đáp ứng được yêu cầu.
Và trong 4 nguyên nhân mà Thủ tướng Chính phủ lý giải cho vấn đề này, có một nguyên nhân rất đáng chú ý là các cơ quan trung ương, một số cơ quan, đơn vị chưa thực sự muốn phân cấp, phân quyền trong quá trình xây dựng quy định của pháp luật. Trong khi năng lực cán bộ cấp dưới còn nhiều hạn chế, sợ không kham nỗi.
Hay nói như Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang trong phiên chất vấn về lĩnh vực nội chính, tư pháp, cũng tại Kỳ họp thứ 6 của Quốc hội là: "Ở nơi này, nơi khác, cơ quan này đơn vị kia không muốn phân cấp, vẫn muốn ôm, nếu không phải vì lợi ích thì cũng không muốn mất đi quyền lực của mình".
Vậy nên, vấn đề khó nhất của ví dụ muốn chuyển đổi mục đích sử dụng 10ha lúa, 20ha rừng cũng phải trình lên Thủ tướng Chính phủ xem xét, không phải nằm ở nỗi sợ năng lực cán bộ không kham nỗi, bởi cán bộ yếu thì có thể đào tạo và thay thế.
Vấn đề khó nhất lại nằm ở chỗ những “cái đầu” khi cơ quan này đơn vị kia vẫn muốn ôm vì lợi ích và quyền lực. Nên giải pháp hữu hiệu nhất vẫn là phải sớm hoàn thiện thể chế chung làm cơ sở để phân định rõ ràng hơn thẩm quyền giữa chính quyền trung ương và chính quyền địa phương, song song với nhiều giải pháp khác.
Bởi khi nơi này nơi kia vẫn còn có những “cái đầu” chưa thông suốt, vì bất cứ lý do chủ quan hay khách quan, thì những cơ chế hay “tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo, giám sát, kiểm tra…” tất yếu sẽ không cho được kết quả như mong muốn!
