Theo luật sư Nguyễn Minh Long - Giám đốc Công ty Luật Dragon, Đoàn Luật sư TP Hà Nội, các tình tiết giảm nhẹ được quy định rõ trong Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017.
Cụ thể, Điều 51 của Bộ luật Hình sự quy định các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự:
a. Người phạm tội đã ngăn chặn hoặc làm giảm bớt tác hại của tội phạm;
b. Người phạm tội tự nguyện sửa chữa, bồi thường thiệt hại hoặc khắc phục hậu quả;
c. Phạm tội trong trường hợp vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng;
d. Phạm tội trong trường hợp vượt quá yêu cầu của tình thế cấp thiết;
đ. Phạm tội trong trường hợp vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội;
e. Phạm tội trong trường hợp bị kích động về tinh thần do hành vi trái pháp luật của nạn nhân gây ra;
g. Phạm tội vì hoàn cảnh đặc biệt khó khăn mà không phải do mình tự gây ra;
h. Phạm tội nhưng chưa gây thiệt hại hoặc gây thiệt hại không lớn;
i. Phạm tội lần đầu và thuộc trường hợp ít nghiêm trọng;
k. Phạm tội vì bị người khác đe dọa hoặc cưỡng bức;
l. Phạm tội trong trường hợp bị hạn chế khả năng nhận thức mà không phải do lỗi của mình gây ra;
m. Phạm tội do lạc hậu;
n. Người phạm tội là phụ nữ có thai;
o. Người phạm tội là người đủ 70 tuổi trở lên;
p. Người phạm tội là người khuyết tật nặng hoặc khuyết tật đặc biệt nặng;
q. Người phạm tội là người có bệnh bị hạn chế khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình;
r. Người phạm tội tự thú;
s. Người phạm tội thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải;
t. Người phạm tội tích cực hợp tác với các cơ quan có trách nhiệm trong việc phát hiện tội phạm hoặc trong quá trình giải quyết vụ án;
u. Người phạm tội đã lập công chuộc tội;
v. Người phạm tội là người có thành tích xuất sắc trong sản xuất, chiến đấu, học tập hoặc công tác;
x. Người phạm tội là người có công với cách mạng hoặc là cha, mẹ, vợ, chồng, con của liệt sĩ;
Khi quyết định hình phạt, Tòa án có thể coi đầu thú hoặc tình tiết khác là tình tiết giảm nhẹ, nhưng phải ghi rõ lý do giảm nhẹ trong bản án.
Các tình tiết giảm nhẹ đã được Bộ luật này quy định là dấu hiệu định tội hoặc định khung thì không được coi là tình tiết giảm nhẹ trong khi quyết định hình phạt.
Theo luật sư Long, việc 71 cán bộ, giáo viên trường THPT Lê Lợi, Hà Đông gửi đơn lên TAND Hà Nội để xin giảm nhẹ hình phạt cho ông Chử Xuân Dũng - Cựu Phó Chủ tịch UBND Thành phố Hà Nội thì không nằm trong các tình tiết giảm nhẹ được quy định tại Khoản 1 Điều 51 trên.
Tuy nhiên, tại khoản 2 Điều 51 quy định về việc Tòa án có thể xem xét các tình tiết khác là tình tiết giảm nhẹ, nhưng phải ghi rõ lý do giảm nhẹ trong bản án.
"Vì vậy, những lá đơn của các cán bộ, giáo viên về việc xin giảm nhẹ hình phạt này có thể được xem là tình tiết giảm nhẹ nếu Tòa án chấp thuận".
Trước đó, một số vụ án liên quan đến các bị cáo từng là lãnh đạo các bộ, ngành khi bị đưa ra xét xử, họ cũng được nhiều cá nhân, tổ chức xin giảm nhẹ hình phạt như vụ án sai phạm xảy ra tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Thành phố Hà Nội (CDC Hà Nội).
Ông Nguyễn Nhật Cảm cùng 9 người bị xét xử về tội "Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng". Trong đó, ông Cảm bị cấp sơ thẩm TAND Hà Nội tuyên phạt 10 năm tù.
Sau đó, ông Cảm và một số bị cáo kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt. Trước phiên phúc thẩm của TAND Cấp cao tại Hà Nội, nhiều CDC các tỉnh đã gửi đơn xin giảm nhẹ cho họ.
Trong đó, ông Cảm được 42 Phó Giáo sư, Tiến sĩ và 430 bác sĩ ở một số bệnh viện trên toàn quốc gửi đơn xin giảm nhẹ. Tuy nhiên, cấp phúc thẩm vẫn giữ nguyên bản án 10 năm tù với cựu Giám đốc CDC Hà Nội Nguyễn Nhật Cảm.
