Vậy nên chỉ còn cách đối mặt, sống chung. Nhưng làm thế nào để giảm thiểu những thiệt hại? Câu trả lời không hề dễ, tuy vậy không phải hết phương cách.
Đa dạng phương thức bảo vệ rừng
Năm 2022, Quảng Nam triển khai bước đầu cho ý tưởng đưa khách du lịch tham quan đến Khu Bảo tồn thiên nhiên Sông Thanh với tên rất lạ: Tour "Tuần tra bảo vệ rừng". Đích thân Chủ tịch UBND tỉnh - Lê Trí Thanh đi khảo sát cùng lực lượng kiểm lâm, các doanh nghiệp du lịch và lữ hành để xúc tiến.
Khu bảo tồn thiên nhiên Sông Thanh có diện tích vùng lõi hơn 93.000ha và trên 108.000ha vùng đệm, là một trong những cánh rừng nguyên sinh hiếm hoi của Việt Nam có diện tích lớn, cây gỗ to, sinh cảnh phong phú và đa dạng sinh học, thuộc bậc nhất Đông Nam Á. Khu bảo tồn này trải rộng trên địa bàn các huyện Nam Giang, Phước Sơn và giáp biên giới Lào.
Với những cánh rừng nguyên sinh trùng điệp, những thác nước hùng vĩ, những mặt hồ huyền bí giữa rừng... là những sinh cảnh tuyệt vời cho loại hình du lịch trải nghiệm, khám phá và mạo hiểm.
Ông Lê Trí Thanh hào hứng cho biết, đưa hình thức du lịch trải nghiệm vào khu bảo tồn thiên nhiên nhiên Sông Thanh không chỉ phù hợp với xu thế du lịch hiện nay mà còn góp phần quan trọng trong công tác bảo tồn, giữ rừng.
"Quảng Nam là địa phương còn khá nhiều rừng nguyên sinh, nhưng thực trạng phá rừng, xâm hại môi trường, khai khoáng trái phép vẫn xảy ra liên tục, nóng bỏng. Rừng rộng, kiểm lâm mỏng là một trong những nguyên nhân gây mất rừng. Vì vậy, cùng với việc thành lập lực lượng bảo vệ rừng, vận động người dân trồng cây lấy gỗ làm nhà, UBND tỉnh Quảng Nam còn mở tour du lịch "Tuần tra bảo vệ rừng" nhằm hướng đến kế hoạch bảo vệ, quản lý rừng tốt hơn, đưa Khu bảo tồn thiên nhiên Sông Thanh trở thành Vườn Quốc gia Sông Thanh. Về với núi rừng, chắc chắn con người sẽ yêu thiên nhiên và có trách nhiệm với môi trường nhiều hơn" - ông Thanh kỳ vọng.
Khi tham gia tour "Tuần tra bảo vệ rừng" cùng với kiểm lâm, du khách còn được "thực thi" các quyền phản ánh, phê phán các hoạt động xâm hại môi trường, phá rừng, khai khoáng bất hợp pháp - nếu phát hiện.
Du khách còn tìm hiểu, tham gia gỡ bẫy thú rừng, được giới thiệu về các mỹ tục truyền thống, về bảo vệ rừng, tôn sùng tự nhiên, bản sắc văn hóa của đồng bào dân tộc thiểu số cư trú ở đây...
Kiểm lâm sẽ không còn "cô độc" tuần tra trên đường rừng, và du khách đến với rừng, với sông núi thì sẽ yêu thiên nhiên hơn. Họ cũng chính là những tuyên truyền viên, những đại sứ du lịch để lan tỏa, truyền thông tốt về công tác bảo vệ rừng, bảo vệ động vật hoang dã. Chắc chắn đây sẽ là hướng du lịch hấp dẫn với nhiều du khách thích khám phá, mạo hiểm.
"Du lịch có trách nhiệm" là một khái niệm không mới, đã từng đặt ra ở nhiều diễn đàn, trong các dự án, phương hướng phát triển du lịch của nhiều địa phương, nhất là lĩnh vực du lịch cộng đồng. Và đây là cách làm sáng tạo và khá thú vị của Quảng Nam.
Thân thiện với tự nhiên
Kiến trúc sư Phạm Thanh Tùng - Phó Viện Trưởng Viện Kinh tế Du lịch nông nghiệp (thuộc Liên hiệp các hội Khoa học kỹ thuật Việt Nam) cho rằng, gần đây, giữa sự hoang mang và lo âu của thế giới vì đại dịch COVID-19, đã thể hiện rõ những thay đổi về các thang đo giá trị của con người hiện đại.
Những thế kỷ gần đây, thế giới đã trải qua nhiều cuộc khủng hoảng khác nhau và đa số đều liên quan đến dầu mỏ. Tuy vậy, thời gian tới những cuộc khủng hoảng xảy ra sẽ liên quan đến vấn đề lương thực, dịch bệnh và biến đổi khí hậu.
Trong kịch bản xấu nhất, biến đổi khí hậu sẽ làm mực nước biển dâng từ 0,55 đến gần 2m vào năm 2100. Theo đó bão, lũ sẽ nhiều và khốc liệt hơn. Thảm họa sẽ liên tục xảy ra. Mặt khác, xung đột trên thế giới ngày càng leo thang. Tuy không phải bằng súng đạn, bom mìn... nhưng sự xung đột bằng thông tin, văn hóa, sắc tộc... không kém phần khốc liệt.
Cuộc chiến về thông tin, văn hóa, các sản phẩm riêng có của từng vùng đất, từng cộng đồng khác nhau làm sự bất ổn gia tăng. Môi trường sống con người ngày càng bị ảnh hưởng nghiêm trọng, nhất là trong tương lai.
Chúng ta đã chứng kiến những đoàn người từ TPHCM và các đô thị công nghiệp phía Nam trong mùa dịch COVID-19 vào cuối năm 2021 di chuyển về các vùng quê. Rồi những đoàn người về quê năm 2022 khi kinh tế suy thoái, doanh nghiệp đứt đơn hàng, công nhân mất việc... Thực tế cuộc "tháo chạy", rời bỏ đô thị để về nông thôn tương tự đã từng xảy ra, nhưng nhỏ lẻ, thầm lặng và ở đối tượng khác, có thu nhập cao và đời sống đủ đầy hơn.
Theo KTS Phạm Thanh Tùng, khi không còn quá lo về cơm ăn áo mặc, một căn nhà trú tránh mưa nắng, thì nhu cầu, đòi hỏi của con người cũng thay đổi theo. Đã có nhiều người rời đô thị vì chất lượng không khí kém, môi trường sống ô nhiễm. Họ tìm về các miền quê, để có một không gian sống gần gũi với thiên nhiên, để tĩnh tâm, để thiền, để giao tiếp chậm trong thanh tịnh.
Việt Nam, đặc biệt là khu vực miền Trung - Tây Nguyên có điều kiện thuận lợi để thực hiện xu hướng sống này. Khi lũ lụt, bão biển, dịch bệnh ngày càng gia tăng, gây hậu quả nặng nề ở đô thị, thì càng chứng tỏ xu hướng này đang rất phù hợp.
Sống gần gũi với tự nhiên, tôn trọng thiên nhiên thì con người sẽ được bảo vệ. Thật ra, chân lý này đang được thực nghiệm tương đối phổ biến trên thế giới. Nhiều nơi ở Việt Nam cũng bắt đầu có xu thế sống, sản xuất, đầu tư, kinh doanh theo hướng dự vào thiên nhiên, tôn trọng môi trường để phát triển bền vững...
Những quốc gia giàu có nếu không nắm được một vùng đất để canh tác nông nghiệp, rồi họ cũng phải đối mặt với những khó khăn về an ninh lương thực. Trong khi đó, Việt Nam là một đất nước có hệ sinh thái tự nhiên đa dạng, nông sản phong phú, lương thực dồi dào, con người hiếu khách, thân thiện... Hiện Chính phủ đã có nhiều chính sách hỗ trợ phát triển du lịch, nông nghiệp, vì vậy, đây là cơ hội tốt để người dân, doanh nghiệp dần thay đổi quan niệm sống xanh, đầu tư và phát triển bền vững.
