Cùng chia lửa chiến trường
Người chỉ huy cũ, cùng là người bạn chiến đấu của Thiếu tướng Trần Đình Dũng là ông Sô-vê La-va, hay còn gọi là Hồ Khắc Lợi, nguyên Chủ tịch Mặt trận Lào xây dựng đất nước tỉnh Salavan. Ông là một chiến sĩ An ninh vũ trang năm xưa từng vào sinh ra tử nơi tuyến lửa Bình - Trị - Thiên, là người Bí thư Đảng ủy xã, đảng viên ưu tú của Đảng Cộng sản Việt Nam cũng như Đảng Nhân dân cách mạng Lào qua từng thời kỳ. Và hơn cả, ông chính là người đã tạo nên những câu chuyện đẹp đến rưng rưng về tình người nơi biên giới xa xôi khuất sau những dải mây Trường Sơn trắng nơi đầu núi.
Sinh năm 1942, tại vùng biên Sa Muội, do bom đạn chiến tranh ác liệt, cả bản người Pa Cô của Lào chạy bom vào vùng rừng Hướng Hóa của Việt Nam định cư. Vậy là người thanh niên Pa Cô có tên Lào là Sô-vê La-va ấy đã hoạt động cách mạng từ khi còn rất trẻ và tham gia thực lượng an ninh vũ trang miền Nam với cái tên Hồ Khắc Lợi. Ông kể: “Hãy cứ gọi tôi là Hồ Khắc Lợi, cái tên mà dân bản tôi đã cùng đặt theo họ của Bác Hồ. Khi tham gia kháng chiến, dù là người Lào nhưng tôi được các đồng đội thương yêu, hiệp đồng tác chiến rất hiệu quả. Ngày 2.3.1961, khi đang chiến đấu tại khu vực A Lưới, tôi vinh dự được kết nạp và trở thành đảng viên Đảng Nhân dân cách mạng miền Nam Việt Nam do đồng chí Phạm Hùng làm Bí thư”.
Đảm nhận nhiệm vụ chỉ đạo công tác bảo vệ cho dân công vận tải lương thực, đạn dược tiếp ứng cho mặt trận Bình Trị Thiên để chuẩn bị cho giải phóng miền Nam, năm 1986, ông Hồ Khắc Lợi đã có dịp gặp gỡ chiến sĩ an ninh “nhí” Tràn Đình Dũng lúc mới tròn 15 tuổi. Ông rất yêu quý cậu thiếu niên Quảng Trị này bởi dù được ưu tiên đi học do là con liệt sĩ, song “nợ nước, thù nhà” đã thúc giục Trần Đình Dũng xung phong nhập ngũ. “Ngày đó tôi còn nhỏ, cùng các chú luồn rừng, vượt núi làm nhiệm vụ, được các chú rất thương. Chiến đấu trong lòng địch, thám báo, biệt kích lùng bắt ráo riết, chúng tôi lên rừng thì thiếu thốn lương thực, thực phẩm vô cùng vì rau củ quả, thịt rừng, cá suối cũng bị bom đạn, chất độc phá hủy. Anh em nhiều người đói lả, kiệt sức. Khi đó chú Lợi đã kêu gọi dân bản mình mang củ mì đến tiếp tế cho bộ đội”, thiếu tướng Trần Đình Dũng nhớ lại.
Còn ông Hồ Khắc Lợi thì cười khà khả, bảo: “Ông Trần Đình Dũng ngày đó nhỏ xíu, vừa làm quân y, vừa làm liên lạc. Khi hoạt động gần bản Tù Muồi, ông ấy đã đỡ đẻ cho bà vợ tôi sinh đứa con đầu lòng, giờ đang làm cán bộ của tỉnh Salavan đó”. Rồi ông chỉ những rặng vông cao vút, rực rỡ hoa dọc đường biên giới, trầm giọng nói rằng, ngày đó rừng núi thâm uy, chỉ có đường mòn hun hút, chúng tôi cứ nhìn những vầng hoa vông đỏ mà đi tìm đơn vị. Tôi cứ nhớ mãi màu hoa đỏ mùa hè Quảng Trị năm 1972, chúng tôi đã chiến đấu bên nhau và tiễn đưa bao đồng đội hi sinh. Màu hoa thắm máu của những chiến sĩ cộng sản hai nước“.
Khi đó, chiến trường còn nhiều gian khổ, những chiến sĩ an ninh vũ trang Bình Trị Thiên, trong đó có Hồ Khắc Lợi và Trần Đình Dũng cùng nhiều đồng chí, đồng đội thuộc các lực lượng của quân đội Lào và quân đội Việt Nam đã đồng cam cộng khổ, vượt qua nhiều khoảnh khắc nguy nan để “diệt ác, phá kìm”„ bảo vệ cho Khu ủy Bình Trị Thiên, tấn công tiêu diệt nhiều tên ác ôn có nợ máu với cách mạng. Đặc biệt, trong cuộc chiến đấu 81 ngày đêm ở thị xã và Thành cổ Quảng Trị, họ đã hiệp đồng chiến đấu cùng quân chủ lực bảo vệ thị xã Quảng Trị. kiên cường đánh bại cuộc tái chiếm “Sóng thần” của địch, đẩy đuổi đối phương khỏi các chốt phía tây Hải Lăng, đánh tan phòng tuyến cuối cùng ở Mỹ Thủy, cắm cờ giải phóng lên cột cờ Thành cổ.
Cùng xây tình hữu nghị
Hòa bình lập lại, hai đất nước Việt - Lào cùng bước vào công cuộc tái thiết đất nước. Một sự kiện có nhiều ý nghĩa là sau ngày 18.7.1977 khi “Hiệp ước hoạch định biên giới quốc gia giữa nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào” được kí kết, để phù hợp với tình hình thực tế, ông Hồ Khắc Lợi cùng với 7 đảng viên khác được chuyển sinh hoạt Đảng, trở thành đảng viên Đảng nhân dân cách mạng Lào.
Năm 1990, ông được tín nhiệm bầu vào cương vị Tỉnh ủy viên, Bí thư Huyện ủy Sa Muội (tỉnh Salavan, nước bạn Lào). Thật khó có thể kể hết những khó khăn mà người chiến sĩ cộng sản ấy phải trải qua để cùng đảng bộ và nhân dân huyện Sa Muội vươn lên thoát khỏi đói nghèo, lạc hậu. Thời điểm đó, từ huyện lên tỉnh chưa có đường ô tô, mỗi lần đi họp phải đi bộ mất mấy ngày đường, nhưng ông vẫn miệt mài lên gặp các đồng chí lãnh đạo tỉnh Salavan cũng như huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị, Việt Nam để đề xuất những dự án nhằm giúp đỡ nhân dân trong huyện phát triển sản xuất nông nghiệp, xây dựng cơ sở hạ tầng và kết nối tình đoàn kết giữa nhân dân hai bên biên giới. Năm 1993, Bí thư Hồ Khắc Lợi được bổ nhiệm giữ chức Chủ tịch Mặt trận Lào xây dựng đất nước tỉnh Salavan cho tới năm 2004 mới nghỉ hưu, trở lại sinh sống tại quê nhà.
Còn ông Trần Đình Dũng, sau nhiều năm bôn ba chiến trường miền Nam và Campuchia, năm 1990, ông được bổ nhiệm làm Chỉ huy trưởng BĐBP tỉnh Quảng Trị. Trước thực trạng biên giới còn nhiều tập tục lạc hậu, đói nghèo dai dẳng, bọn phản động người Việt lưu vong móc nối xâm nhập qua Thái Lan rồi về Việt Nam hoành hành, BĐBP không còn cách nào khác là phải giành lại niềm tin của nhân dân với cách mạng, giáo dục tuyên truyền về an ninh biên giới, tình hữu nghị đặc biệt Việt - Lào. Sau khi nghiên cứu nắm bắt tình hình cũng như nguyện vọng của bà con, ông Trần Đình Dũng đã có ý tưởng kết nghĩa các bản giáp biên. Vậy là từ năm 1994 đến 1995, ông đã cùng các cơ quan chuyên trách nghiên cứu, lập đề án khoa học để tham mưu với tỉnh Quảng Trị và chính quyền các tỉnh phía bạn Lào về chủ trương Kết nghĩa bản - bản. Sau gần 20 năm, mô hình này đã được nhân rộng ra cả ba tuyến biên giới và có một tên gọi mới là “Phong trào kết nghĩa cụm dân cư biên giới”.
Trần Đình Dũng cũng là người đầu tiên tổ chức phối hợp giữa BĐBP Quảng Trị với lực lượng Công an Lào trong đấu tranh phòng chống ma túy bởi ông cho rằng, tội phạm ma túy là tội phạm quốc tế, bất cứ quốc gia nào cũng phải có trách nhiệm phòng chống, nên ông quyết tâm phối hợp với bạn đánh án ma túy từ xa, vừa đảm bảo yếu tố bất ngờ, đạt hiệu quả hơn và đồng thời giúp bạn huấn luyện nghiệp vụ. Từ đó, công an và biên phòng Việt Nam đã cùng với lực lượng chức năng nước bạn triệt phá nhiều đường dây ma túy lớn qua biên giới, được Nhà nước Việt Nam và Lào khen thưởng. Cuối năm 2007, ông Trần Đình Dũng được bổ nhiệm Phó tư lệnh - Tham mưu trưởng BĐBP và thăng quân hàm Thiếu tướng và năm 2013, ông chính thức nghỉ công tác.
Hoàn thành nghĩa vụ với Tổ quốc, Thiếu tướng Trần Đĩnh Dũng và ông Hồ Khắc Lợi vẫn nhiệt thành với các hoạt động an sinh xã hội, chăm lo cho đồng bào nghèo nơi biên giới hai nước Việt Nam - Lào. Hai người lính, hai chiến sĩ cộng sản trung kiên của hai dân tộc Việt Nam - Lào ấy luôn tri ân nhân dân biên giới đã bao bọc, chở che họ cùng đồng đội trong những năm chiến tranh ác liệt, đồng lòng ủng hộ, giúp đỡ các ông hoàn thành nhiệm vụ trong những ngày tháng biên giới còn nhiều khó khăn, thiếu đói./.
