Các tư liệu của Bảo tàng Công an Nhân dân cho thấy họa sĩ Lương Mạnh Tâm sinh năm 1937 tại Thuỷ Nguyên, Hải Phòng. Ngày 1.1.1954, ông tham gia học lớp sơ cấp công an do Trường Công an Trung ương (nay là Học viện An ninh nhân dân) tổ chức tại Chiêm Hóa, Tuyên Quang. Từ năm 1955 đến năm 1967, ông là cán bộ Đồn số 24, Công an Khu phố Hai Bà Trưng (nay là Công an quận Hai Bà Trưng), Hà Nội. Năm 1967, họa sĩ Lương Mạnh Tâm được kết nạp vào Đảng Cộng sản Việt Nam. Cuối năm 1967, ông lên đường chi viện chiến trường miền Nam và được điều động về công tác tại Tiểu ban Tuyên huấn, Ban An ninh Trung ương Cục miền Nam.
Với nhiệm vụ chính là làm công tác tuyên huấn, bên cạnh đó họa sĩ Lương Mạnh Tâm còn tham gia xây dựng các đội trật tự xã hội, xây dựng lực lượng công an cơ sở và phát động phong trào quần chúng bảo vệ an ninh Tổ quốc tại những địa bàn giải phóng. Sau ngày 30.4.1975, ông tham gia công tác tiếp quản với nhiệm vụ đăng ký trình diện đối với số đối tượng ngụy quân, ngụy quyền chế độ cũ tại Sài Gòn. Đến tháng 1.1976, ông được Bộ Công an điều động ra Bắc về công tác tại Cục Cảnh sát quản lý hành chính, Tổng cục Cảnh sát, Bộ Công an (nay thuộc Cục Cảnh sát Quản lý hành chính về trật tự xã hội).
Năm 1978, họa sĩ Lương Mạnh Tâm được bổ nhiệm giữ chức vụ Phó trưởng phòng, năm 1985 là Trưởng phòng quản lý Cảnh sát khu vực và phát triển phong trào quần chúng bảo vệ an ninh Tổ quốc, Cục Cảnh sát Quản lý hành chính, Tổng cục Cảnh sát trước khi nghỉ hưu theo chế độ vào năm 1995.
Trong suốt thời gian công tác tại Ban An ninh Trung ương Cục miền Nam, mặc dù không được đào tạo về hội họa, nhưng trước những gương cán bộ, chiến sỹ và nhân dân anh dũng trong chiến đấu, cần cù trong lao động sản xuất và trước cảnh đẹp của quê hương đất nước..., họa sĩ Lương Mạnh Tâm bắt đầu ghi lại cảm xúc của mình thông qua những tác phẩm hội họa. Tranh ký họa của ông như những thước phim sống động, chân thực về cuộc sống, con người trong cuộc kháng chiến giải phóng miền Nam thống nhất đất nước, là minh chứng góp phần khẳng định lịch sử vẻ vang của dân tộc Việt Nam. Trong những bức tranh ký họa của họa sĩ Lương Mạnh Tâm luôn sáng ngời lên hình ảnh người chiến sĩ công an nhân dân suốt đời “Vì nước quên thân, vì nhân dân phục vụ”.
Chủ đề chính trong bộ sưu tập tranh ký họa của họa sĩ Lương Mạnh Tâm thể hiện về cuộc sống chiến đấu, lao động và học tập của các chiến sĩ an ninh miền Nam trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, cứu nước... Trong đó những bức tranh khắc họa hình ảnh các chiến sĩ An ninh miền Nam luôn nỗ lực vượt mọi gian khổ, hy sinh để hoàn thành trọng trách được giao phó: bảo vệ an toàn các đồng chí lãnh đạo Trung ương Cục và Mặt trận Dân tộc giải phóng; bảo vệ tổ chức Đảng, phong trào cách mạng và quần chúng nhân dân; đấu tranh chống mọi âm mưu, hoạt động phản cách mạng, do thám, tình báo, gián điệp của địch và phối hợp chống địch càn quét, lấn chiếm.
Cố họa sĩ Trần Khánh Chương - nguyên Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam từng nhận xét các ký họa của họa sĩ Lương Mạnh Tâm: “... đã phác thảo nên những gương mặt rất sinh động, có hồn, gợi cảm và mềm mại. Chính những bức tranh vẽ bằng chì có sự ma mị huyền bí kỳ lạ” và “...kịp thời ghi lại những khoảnh khắc một thời gian khó và hào hùng của đất nước. Trong chiến tranh lửa đạn, hình ảnh con người, chiến sĩ Việt Nam vẫn có đôi mắt sáng và trái tim nhân hậu, kiên nghị, quả cảm và giàu đức hy sinh đã sáng lên qua từng đường nét”...
Nhân kỷ niệm 77 năm Ngày truyền thống lực lượng Công an Nhân dân (19.8.1945-19.8.2022) và 17 năm Ngày hội toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc (19.8.2005-19.8.2022), Báo Lao Động xin trân trọng giới thiệu một số tác phẩm tiêu biểu của họa sĩ Lương Mạnh Tâm trong bộ sưu tập đang được lưu giữ tại Bảo tàng Công an Nhân dân (số 1 Trần Bình Trọng, Hoàn Kiếm, Hà Nội), nguồn ảnh Bảo tàng CAND.
