Căn cứ quy định tại Điều 12 Luật Bảo hiểm y tế 2008, sửa đổi, bổ sung 2014, các đối tượng tham gia bảo hiểm y tế bao gồm:
Nhóm 1: Nhóm do người lao động và sử dụng lao động đóng:
Người làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn hoặc có thời hạn từ 03 tháng trở lên; người là người quản lý doanh nghiệp hưởng tiền lương; cán bộ, viên chức, công chức;
Người hoạt động không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn.
Nhóm 2: Nhóm do tổ chức bảo hiểm xã hội đóng:
Người hưởng lương hưu, người hưởng trợ cấp mất sức lao động hàng tháng;
Người đang hưởng trợ cấp bảo hiểm xã hội hàng tháng do bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp hoặc bệnh cần chữa trị dài ngày…
Nhóm 3: Nhóm do ngân sách Nhà nước đóng:
Sỹ quan, hạ sỹ quan, quân nhân chuyên nghiệp, binh sỹ quân đội, công an; quân nhân; học viên cơ yếu;
Cán bộ xã, phường, thị trấn đã nghỉ việc đang hưởng trợ cấp hàng tháng…
Nhóm 4: Nhóm được ngân sách Nhà nước hỗ trợ đóng:
Người thuộc hộ gia đình cận nghèo;
Học sinh, sinh viên.
Nhóm 5: Nhóm tham gia theo hộ gia đình.
Đối với những người làm việc, học tập ở các tỉnh, thành phố khác nơi đăng ký thường trú, nếu có nhu cầu tham gia bảo hiểm y tế thì cần xác định mình thuộc nhóm đối tượng nào.
Nếu thuộc các nhóm 1, 2, 3, 4 thì họ sẽ tham gia bảo hiểm y tế tại nơi làm việc, học tập hoặc được Nhà nước cấp thẻ bảo hiểm y tế.
Riêng nhóm tham gia bảo hiểm y tế theo hộ gia đình, Điều 5 Nghị định 146/2018/NĐ-CP quy định gồm: Người có tên trong sổ hộ khẩu, sổ tạm trú, trừ các đối tượng thuộc nhóm khác tham gia bảo hiểm y tế.
Như vậy, trường hợp là lao động tự do, không thuộc một trong các nhóm tham gia bảo hiểm y tế tại nơi làm việc, học tập hoặc được Nhà nước cấp, những người này sẽ tham gia bảo hiểm y tế theo hình thức hộ gia đình tại nơi đăng ký tạm trú.
Điểm d Khoản 3 Điều 31 Quyết định 595/QĐ-BHXH, sửa đổi bởi Quyết định 505/QĐ-BHXH quy định địa điểm mua bảo hiểm y tế hộ gia đình như sau:
d) Người tham gia BHYT theo hộ gia đình: Nộp hồ sơ cho Đại lý thu hoặc cho cơ quan BHXH.
Như vậy, để mua bảo hiểm y tế hộ gia đình, người mua cần đến cơ quan bảo hiểm xã hội địa phương hoặc đại lý thu là Ủy ban nhân dân xã/phường/thị trấn hoặc Trạm y tế xã, Bưu điện văn hóa xã.
