Vì sao vaccine giúp giảm tình trạng nặng của người tiêm phòng mắc COVID-19?

Vaccine sẽ giảm tình trạng nặng và tử vong đối với người nhiễm

PGS.TS Trần Đắc Phu, nguyên Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế), cố vấn Trung tâm Đáp ứng khẩn cấp sự kiện y tế công cộng Việt Nam cho biết: Vaccine COVID-19 là vaccine mới, được cấp phép theo điều kiện khẩn cấp nên chúng ta chưa biết chắc chắn rằng việc tiêm vaccine có làm giảm được khả năng nhiễm bệnh và lây truyền bệnh hay không.

Tuy nhiên, việc tiêm vaccine sẽ giúp giảm triệu chứng nặng và giảm nguy cơ tử vong. Hiện nay, cũng chưa biết rõ thời gian hình thành kháng thể phòng bệnh sau tiêm là bao lâu mới có khả năng phòng bệnh.

"Ngoài ra, vaccine không bảo vệ tuyệt đối, nhất là khả năng phòng ngừa việc mang mầm bệnh. Trên thực tế có những loại vaccine hiệu lực bảo vệ với 90% nhưng có vaccine chỉ hiệu lực bảo vệ khoảng 50%-60%. Điều này có nghĩa là một số người đã tiêm vaccine vẫn có khả năng mang virus và lây bệnh cho người khác"- nguyên Cục trưởng Cục Y tế Dự phòng phân tích.

Theo PGS Trần Đắc Phu, việc tiêm đủ 2 mũi vaccine COVID-19 với đủ thời gian khuyến cáo thì cơ thể đã có kháng thể bảo vệ nhưng không phải tất cả mọi người đều có. Hơn nữa, đây là chủng virus mới nên cũng cần có thời gian để nghiên cứu, đánh giá vaccine này có hiệu lực bảo vệ tốt với chủng Ấn Độ hay không. Tuy nhiên, phải khẳng định rằng khi tiêm vaccine COVID-19, nếu chưa cản được sự lây nhiễm của virus SARS-CoV-2 thì vaccine sẽ giảm tình trạng nặng và tử vong đối với người nhiễm.

"Tiêm vaccine COVID-19 là biện pháp phòng bệnh chủ động rất quan trọng. Tuy nhiên, người đã được tiêm vaccine COVID-19 vẫn rất cần ý thức được tầm quan trọng của việc hạn chế các hành vi nguy cơ, đồng thời thực hiện nghiêm các biện pháp phòng chống dịch theo quy định, trong đó có 5K: khẩu trang, khử khuẩn, khoảng cách, không tập trung, khai báo y tế"- PGS Trần Đắc Phu nhấn mạnh.

Sau khi chích ngừa vaccine, có chắc chắn 100% sẽ không bị nhiễm virus hay không? Theo TS Nguyễn Hồng Vũ, Viện Nghiên cứu ung thư, City of Hope, California, USA, Cố vấn khoa học Ruy Băng Tím, câu trả lời là không.

"Cho tới hiện nay thì chưa có vaccine nào cho thấy có khả năng bảo vệ khỏi nhiễm virus 100%. Vaccine của Pfizer-BioNTech hoặc Moderna thường được biết đến với hiệu quả vaccine là khoảng trên 90% còn của AstraZeneca là hơn 70%, sau 2 hoặc 3 tuần được chích liều thứ 2. Điều này có nghĩa là không phải 100% người được chích vaccine của Pfizer-BioNTech/Moderna hoặc của AstraZeneca không có nguy cơ bị nhiễm virus. Do vậy, các bạn vẫn nên giữ ý thức phòng ngừa lây bệnh dù rằng đã được chích vaccine ở mức độ cao khi đang ở trong vùng dịch"- TS Vũ phân tích.

Vaccine có hiệu quả rõ ràng trong việc giúp ngăn ngừa virus lây nhiễm

TS Nguyễn Hồng Vũ cho biết khi cơ thể của bạn được chích ngừa thì các thành phần có trong vaccine sẽ kích thích cơ thể của bạn tạo ra “kháng thể” đặc hiệu. Các kháng thể này có khả năng nhận diện và bám lên bề mặt virus khi chúng có cơ hội tiếp xúc với cơ thể của bạn qua các dịch trong người như dịch nhầy nước mũi, nước miếng và cả nước mắt… Các kháng thể này bám lên virus (cụ thể là protein S của virus) và bất hoạt chúng trước khi chúng có thể chạm lên tế bào của bạn để vào bên trong.

Do vậy, virus không thể xâm nhiễm vào bên trong tế bào của bạn và bạn sẽ không bị bệnh. Để dễ hình dung, thì các kháng thể này như những tấm khiên được tạo ra để ngăn những mũi tên của quân địch bắn tới. Mức độ hiệu quả của việc ngăn chặn những mũi tên này phụ thuộc vào “chất lượng của những tấm khiên” và “mật độ của những mũi tên”. Dĩ nhiên là không có tấm khiên nào có thể đảm bảo 100% hiệu quả bảo vệ. Trong làn mưa tên ấy thì vẫn có những phần trăm rất nhỏ đối với tấm khiên tốt và phần trăm lớn hơn đối với tấm khiên có chất lượng kém hơn mà những mũi tên có thể lọt qua.

Trong một nghiên cứu gần đây ở Mỹ trên 3975 người là các nhân viên y tế, những người làm việc ở tuyến đầu và những người làm việc trong những ngành nghề thiết yếu. Những người này được xét nghiệm hàng tuần kể từ tháng 12 năm 2020 và cho thấy đến nay có 204 người bị nhiễm virus.

Trong số những người bị nhiễm này chỉ có 16 người đã được chích vaccine (1 hoặc 2 liều), còn lại là 156 người chưa được chích vaccine (32 người còn lại không xác định được tình trạng nên đã được loại ra khỏi thí nghiệm).

TS Vũ cho hay: Dựa trên số liệu này, chúng ta có thể thấy rằng những người được chích vaccine chỉ chiếm khoảng 9% số người bị nhiễm virus dù rằng trong thí nghiệm này họ đã gom chung người có hiệu quả bảo vệ 1 phần (do mới chích 1 liều đầu tiên) và người đã có hiệu quả bảo vệ đầy đủ (sau 14 ngày tính từ ngày chích liều thứ 2). Điều này cho thấy rằng vaccine có hiệu quả rõ ràng trong việc giúp ngăn ngừa virus lây nhiễm.