Xuất hiện ở nhiều nơi
Tháng 5 mới đây khi chăm con tại bệnh viện (BV), anh Liu Yuan ở TP.Nam Kinh (tỉnh Giang Tô, Trung Quốc) nhận ra đứa trẻ không giống mình. Vợ anh sinh đôi hai bé trai, bé sinh trước nặng hơn bé sau gần 500g. Và từ khi sinh đến nay, bé sinh trước khỏe mạnh còn bé sinh sau hay bị ho... Đến 6 tháng tuổi, bé em bị sốt phải nhập viện. Khi chăm con, anh Liu mới có nhiều thời gian nhìn kỹ đứa bé và thấy nhiều nét trên khuôn mặt, nhất là lông mày không giống mình... Ngờ vực nổi lên, anh làm xét nghiệm ADN và được trả lời đứa trẻ không cùng huyết thống với anh. Nghĩ đứa em không phải con mình thì đứa anh cũng vậy, Liu tra hỏi, nhưng cô vợ kiên quyết phủ nhận phản bội chồng. Liu đưa vợ và hai đứa trẻ đi xét nghiệm và sự thật là hai đứa trẻ đều là con của vợ (loại trừ nhầm lẫn tại nơi sinh) nhưng chỉ bé anh kế thừa ADN của Liu. Lúc này, người vợ phải thừa nhận quan hệ với bạn trai cũ. Ông Deng Yajun - Giám đốc trung tâm xét nghiệm ADN cho gia đình Liu - nói: “Trong 17 năm làm nghề, đây là lần thứ hai tôi gặp phải ca sinh đôi có hai cha, may mắn một trẻ là con của Liu”.
Thực ra, sinh đôi khác cha không nhiều nhưng không phải quá hiếm. Ở Việt Nam, ca đầu tiên được phát hiện năm 2016 ở tỉnh Hòa Bình. Trước Tết Nguyên đán 2016, ông bố 34 tuổi thấy hai con gái sinh đôi có một bé nét mặt giống mình, bé kia không hề giống và đặt hai bé nằm gần nhau thì nét mặt hai trẻ khác nhau. Nghi ngờ, anh đưa hai bé đến một trung tâm ADN ở Hà Nội. Để chắc chắn loại trừ nhầm lẫn trong BV khi sinh, vợ anh cũng được đề nghị lấy mẫu xét nghiệm. Khi biết kết quả, lòng anh thêm nặng trĩu vì giọt máu không phải của mình. Đây là ca song sinh khác cha đầu tiên được phát hiện ở Việt Nam. Tuy nhiên trên bình diện xã hội, không ai dám phủ định không có những ca khác, có điều không hoặc chưa được phát hiện mà thôi.
Nguồn gốc của khác thường?
Trong buồng trứng, xung quanh một tế bào (TB) trứng có các loại TB bao bọc. Nếu trứng chín, rụng, nhưng không được thụ thai, các TB này sẽ tiêu biến. Trứng được thụ thai, những TB này sẽ phát triển nhanh thành một khối mô màu vàng (gọi là thể vàng hay hoàng thể), đường kính khoảng 1,5cm sau 7, 8 ngày phóng noãn (rụng trứng). Hoàng thể tiết ra nội tiết tố Oestrogen và Progesteron - hai hormon sinh dục nữ rất quan trọng, trong đó Progesteron (hoàng thể tố, trợ thai tố) - hormon có tác dụng ức chế các hormon kích thích trứng phát triển đến chín và rụng. Xin giải thích, quá trình phát triển trứng đến chín khởi đầu bằng vùng dưới đồi thị (một cấu trúc giải phẫu ở mặt dưới não) tiết ra hormon GnRH (Gonadotropin releasing hormon) có tác dụng kích thích tuyến yên tiết ra FSH (Follicle stimulating hormon hay kích noãn (trứng) bào tố) và LH (Luteinizing hormon) - gọi chung là các Gonadotropin - có vai trò kích hoạt để trứng phát triển, rụng. LH còn kích thích hoàng thể phát triển và bài tiết Progesteron, có vài trò đặc biệt quan trọng cho quá trình phát triển thai nhi và ức chế các TB trứng còn lại không phát triển. Thông thường ở người, theo cơ chế này, sau một lần đã thụ thai dù đơn hay đa thai sẽ không thụ thai thêm nữa. Tuy nhiên, đã phát hiện hiếm hoi một số trường hợp thụ thai lần 2 chỉ sau lần trước ít ngày mà y học gọi là bội thụ tinh khác kỳ (BTTKK, superfetation). BTTKK tương đối phổ biến ở động vật như chó, mèo, bò và loài gặm nhấm... nhưng rất hiếm xảy ra ở người. Cơ hội để một TB tinh trùng kết hợp với TB trứng là khá nhỏ bởi hành trình dài đi gặp trứng rất khắc nghiệt ở đường sinh dục nữ với hai yếu tố pH axit không thích hợp với tinh trùng và bạch cầu nhận diện chúng là “xa lạ” cần phải tiêu diệt. Vì thế, ngay cả BTTKK cùng cha cũng rất hiếm, bởi ngoài chuyện tinh trùng gặp nhiều khó khăn thì phải có hai TB trứng chín và rụng cùng lúc để một trứng được thụ tinh trước và trứng kia thụ tinh sau đó ít ngày. Cũng giống như mọi song sinh khác trứng thụ tinh cùng lúc, hai đứa trẻ BTTKK sinh ra có thể không giống nhau về giới tính và ngoại hình vì có nhiều khác biệt di truyền (mỗi trẻ chỉ có khoảng 50% bộ AND chung), trong khi sinh đôi cùng trứng hai trẻ giống nhau hoàn toàn về giới tính, ngoại hình do bộ AND hoàn toàn giống nhau).
Cho đến nay, mới có 10 trường hợp BTTKK được ghi nhận trên thế giới. Tuy nhiên, đã có hai trường hợp BTTKK cách nhau khá dài mà hiện vẫn chưa được giải thích tường tận. Chị Kate Hill (người Australia) đã thụ thai hai lần cách nhau 10 ngày, dù trước đó chị được chẩn đoán u nang buồng trứng và BS nói rằng chị không có khả năng mang thai. Điều kỳ lạ là, vợ chồng chị khẳng định chỉ sinh hoạt tình dục một lần, nghĩa là các TB tinh trùng đã sống sót trong đường sinh dục của chị 10 ngày, trong khi y học thấy rằng, thông thường chúng chỉ tồn tại trong đường sinh dục nữ 48h và tối đa 72h? Ở Việt Nam, ngày 4.5.2014, chị Lù Thị Biên (27 tuổi, dân tộc La Chí, thôn Bản Pắng, xã Bản Máy, huyện Hoàng Su Phì, tỉnh Hà Giang) sinh một bé trai 2,3kg. 29 ngày sau, chị lại sinh thêm một bé gái. Hai thai có bọc ối, bánh rau riêng nên khi một thai nhi sinh trước, thai còn lại vẫn phát triển bình thường. Trường hợp này được bà Hà Thị Thúy - Giám đốc trung tâm DS - KHHGĐ huyện Hoàng Su Phì - khẳng định rất kỳ lạ nhưng hoàn toàn đúng sự thật. Ở khía cạnh khác, BTTKK khác cha xảy ra khi người phụ nữ có nhiều bạn tình và quan hệ với hai bạn tình trong cùng một ngày hoặc trong vòng vài ngày. Một phụ nữ Mỹ, tên T.M, sau khi sinh đôi đã nộp đơn cho trung tâm hỗ trợ cộng đồng và tòa án đòi bạn trai cấp tiền nuôi hai đứa trẻ. Sau khi giám định ADN, chỉ có một bé là con của người bị khởi kiện. Hóa ra, người mẹ này đã quan hệ với hai người đàn ông trong khoảng một tuần. Thẩm phán ở Tòa New Jersey phán quyết bị đơn chỉ phải chu cấp 28 USD/tuần để nuôi đứa con ruột.
Một bà mẹ khác ở quận Passaic (New Jersey, Mỹ) cũng gặp phải trường hợp tương tự, khi tòa phán bị đơn của cô ta chỉ phải cấp tiền nuôi một trong hai trẻ gái song sinh. Zhou Gang (ở TP.Nghĩa Ô, Chiết Giang, Trung Quốc) đã tạo ra “địa chấn” khi phát hiện hai bé trai song sinh của bồ nhí chỉ có bé nhỏ hơn là con của mình. Hai bé có ngoại hình rất khác nhau và đặc biệt một bé mắt hai mí, bé kia mắt một mí. Ông bố trẻ Tiểu Long ở TP.Hạ Môn (tỉnh Phúc Kiến, Trung Quốc) ngập tràn hạnh phúc trên đường đi làm giấy khai sinh cho cặp song sinh vừa sinh. Anh được yêu cầu nộp kết quả xét nghiệm quan hệ cha con, điều kiện để cấp giấy khai sinh. Kết quả xét nghiệm ADN sau đó, làm anh choáng váng vì một trong hai bé không cùng huyết thống với mình. Trước đó, Tiểu Long thấy một trong hai trẻ có ngoại hình không giống cha, cũng không giống mẹ, nhưng hoàn toàn tin tưởng vợ. Ban đầu còn quanh co, nhưng cuối cùng cô vợ thú nhận quan hệ ngoài luồng kiểu “tình một đêm”.
Một phụ nữ Ba Lan (28 tuổi) nộp đơn ly dị chồng để sống với người tình, đồng thời yêu cầu chồng cấp tiền nuôi hai bé sinh đôi. Nghi ngờ, người chồng xét nghiệm và ADN xác định bé trai là con của anh ta, bé gái là con người tình của vợ. Người đàn ông tên Li ở Trung Quốc có cặp sinh đôi sau một năm cưới vợ. Nhưng hóa ra, anh này hay đi công tác xa nên người vợ đã gặp gỡ những người đàn ông khác qua mạng. ADN cho biết, bé sinh đầu là con của Li, bé sinh sau khoảng mươi phút không phải con anh. Ở Đan Mạch, cặp song sinh chào đời cách nhau 48 phút và người mẹ của 2 bé không hề nghĩ rằng hai đứa trẻ này lại là con của hai người đàn ông, một là chồng cũ, một là bạn trai hiện tại. Vài tuần sau sinh, cô nhận ra hai bé khác biệt, gia đình quyết định xét nghiệm ADN và sự thật là BTTKK khác cha. Cô gái 24 tuổi tên C.K ở Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ) sinh đôi và hoảng loạn vì thấy một trong hai đứa trẻ có ngoại hình giống người tình nên bỏ đi. Khi quay trở lại, cô bị chồng đuổi khỏi nhà cùng đứa con của người tình. Charlotte Hilbrandt ở Đan Mạch sinh đôi hai trai. Bé Marcus lùn, mập, tóc đỏ, rất nghịch, còn Lucas cao lớn, tóc vàng, điềm tĩnh. ADN cho hay, Marcus là con chồng cũ Michael, còn Lucas là con người tình Tommy.
BTTKK khác cha gây rắc rối trong xã hội. Một nghiên cứu ước tính tỉ lệ 1/400 hoặc 0,25% ca sinh đôi ở Mỹ và 2,4% số ly hôn là do nguyên nhân này.
