Nâng cao năng lực trong đối phó với đại dịch
TS Phạm Công Hiệp - giảng viên cấp cao và Chủ nhiệm nhóm nghiên cứu tại Đại học RMIT Việt Nam bày tỏ: Về sản xuất vaccine trong nước, Nanogen - một trong hai doanh nghiệp trong nước tham gia nghiên cứu và phát triển vaccine COVID-19, đã đến được giai đoạn 3 của thử nghiệm lâm sàng vaccine Nano Covax. Trong khi tình hình COVID-19 toàn cầu đang diễn biến xấu đi, Việt Nam cần hướng tiếp cận chủ động hơn nhằm đảm bảo nguồn cung vaccine đầy đủ cho tương lai gần” – TS Hiệp bày tỏ quan điểm.
Ông Hiệp cho rằng thời gian qua, Chính phủ rõ ràng đang rất quyết tâm trong việc để Việt Nam thành nguồn cung cấp vaccine cho toàn thế giới thông qua các thoả thuận chuyển giao công nghệ, cũng như nghiên cứu và phát triển trong nước.
Bộ Y tế đã duyệt hàng loạt sáng kiến chuyển giao và sản xuất vaccine (Quyết định 2301/QĐ-BYT) nhằm tăng tốc sản xuất vaccine tại Việt Nam lên khoảng 200 triệu liều vào nửa đầu 2022. Thêm vào đó, Việt Nam đã thành công ký kết chuyển giao công nghệ với Nhật Bản và Nga. Chuyển giao công nghệ sản xuất vaccine Sputnik từ Nga dự kiến sẽ hoàn tất vào cuối 2021.
Việc tham gia vào chuỗi cung ứng vaccine toàn cầu, theo Tiến sĩ Hiệp, sẽ còn giúp Việt Nam đạt được các mục tiêu chiến lược.
Thứ nhất, Việt Nam có thể tận dụng lợi thế hạ tầng chất lượng cao ở các khu công nghiệp cũng như đội ngũ nhân sự giàu kinh nghiệm ở nhiều công ty công nghệ cao để tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị sản xuất vaccine.
Thứ hai, có thể làm chủ phương thức sản xuất vaccine phức tạp và thể hiện năng lực sản xuất vaccine thế giới với số lượng lớn có thể giúp Việt Nam đảm bảo đạt chỉ tiêu đủ vaccine COVID-19 cho ít nhất 70% dân số đến quý 2.2022.
Thứ ba, điều này có thể đóng góp vào việc giảm thiếu hụt toàn cầu và giúp vaccine dễ tiếp cận hơn với các quốc gia kém phát triển.
“Quan trọng là tham gia vào chuỗi cung ứng vaccine có thể nâng cao năng lực đối phó với đại dịch trong tương lai cho đất nước vì COVID-19 có thể không phải là đại dịch cuối cùng”, - TS Hiệp chia sẻ.
Nhận diện thách thức
Bên cạnh những mặt thuận lợi khi chuỗi cung ứng vaccine, TS Majo George - giảng viên Khoa Kinh doanh và Quản trị, Đại học RMIT cũng chỉ ra những thách thức mà doanh nghiệp trong nước có thể phải đối mặt khi chuyển giao công nghệ sản xuất vaccine và tiến hành sản xuất ở Việt Nam.
Ông Majo George cho biết thách thức đầu tiên là tìm được nhà sản xuất trong nước với năng lực kỹ năng phù hợp và khả năng sản xuất vaccine COVID-19.
“Sản xuất vaccine COVID-19 đòi hỏi phương thức sản xuất chuyên sâu, nguyên liệu thô và các thiết bị hiếm - những thứ còn thiếu ở nhiều quốc gia đang phát triển. Cùng với đó, tính phức tạp trong chuỗi cung ứng có thể tạo ra rào cản cho các quốc gia như Việt Nam khi tiếp cận chuyển giao công nghệ. Một nghiên cứu gần đây cho thấy chuỗi cung ứng cho vaccine Pfizer cần 280 thành tố từ 86 nhà cung cấp ở 19 quốc gia, cùng với thiết bị đặc chủng và nhân sự được tập huấn chuyên sâu”, TS Majo George phân tích.
Ông nhấn mạnh rằng, dù Việt Nam có thể chỉ tham gia vào công đoạn đóng gói và hoàn tất sản xuất vaccine, đầu tư vào công nghệ tiên tiến, vốn và đào tạo con người là những điều hết sức quan trọng trong kế hoạch sản xuất vaccine của quốc gia.
Một thách thức khác là việc tiếp cận với các nhà cung cấp đáng tin cậy trong khoảng thời gian ngắn khi đợt bùng phát COVID-19 hiện tại với biến chủng Delta đã và đang tác động lớn đến chuỗi cung ứng toàn cầu hiện có.
“Các nguyên liệu thô cần thiết có thể khác nhau từ những thành phần cơ bản như phần đệm, nhựa resin, natri clorua, đến các vật tư phụ như hộp đựng dùng một lần, ống, đầu lọc tiệt trùng, lọ nhỏ, nút chai,.... Một số nguyên liệu này dự báo sẽ thiếu hụt từ 12 đến 15 tháng. Với một số nguyên liệu quan trọng như lọ nhỏ, đầu lọc tiệt trùng, nút, kẹp chì niêm phong, số lượng nhà cung cấp rất giới hạn khiến mặt bằng phát triển nhà cung cấp cũng giới hạn theo”, giảng viên này chỉ rõ.
Thậm chí, có thể xảy ra tình huống tệ hơn khi một số quốc gia phát triển đặt hàng hơn nhu cầu thực tế để đảm bảo trữ đủ hàng dẫn đến khan hiếm càng nghiêm trọng hơn và dẫn đến tê liệt toàn ngành.
Ông còn nhận định rằng việc chuyển giao công nghệ vaccine có thể không diễn ra như mong đợi vì nguồn lực và nguồn cung cấp giới hạn: “Các công ty dược lớn không mặn mà tham gia chuyển giao công nghệ, họ thích thực hiện các giao dịch sinh lời với các nước giàu có hơn”, TS George nhận định và nhấn mạnh Việt Nam cần nhận diện những thách thức trên để có phương án phù hợp.
