Vì vậy, tiền lương tháng 13 không phải là khoản tiền mà người sử dụng lao động bắt buộc phải trả cho người lao động để thực hiện công việc theo thỏa thuận hoặc được pháp luật quy định. Hiện nay, tại Điều 104 Bộ luật Lao động năm 2019 chỉ quy định về thưởng theo đó: "1. Thưởng là số tiền hoặc tài sản hoặc bằng các hình thức khác mà người sử dụng lao động thưởng cho người lao động căn cứ vào kết quả sản xuất, kinh doanh, mức độ hoàn thành công việc của người lao động. 2. Quy chế thưởng do người sử dụng lao động quyết định và công bố công khai tại nơi làm việc sau khi tham khảo ý kiến của tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở đối với nơi có tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở". Do đó, lương tháng 13 và tiền thưởng là 2 khoản tiền hoàn toàn khác nhau, nhất là không có bất cứ quy định nào về lương tháng thứ 13.
Tuy vậy, trên thực tế các doanh nghiệp khi thưởng tết cho người lao động vào dịp cuối năm kinh doanh thường gọi đó lương tháng 13 nên nhiều người vẫn nhầm lẫn là có quy định pháp luật về lương tháng thứ 13. Mặc dù, không có quy định "cứng" nhưng nếu người sử dụng lao động và người lao động đưa vào thỏa ước tập thể hoặc quy chế trả lương của doanh nghiệp hay hợp đồng lao động thì khoản tiền được trả đó vẫn được coi là lương tháng thứ 13.
Vấn đề đặt ra là khi lương tháng thứ 13 chưa được pháp luật quy định, cụ thể là không có trong Bộ luật Lao động nên thiệt thòi luôn về phía người lao động. Bởi lẽ, sau một năm làm việc vất vả, với đa số người lao động tiền lương hàng tháng chỉ đủ trang trải cuộc sống hàng ngày, nhiều người chỉ trông chờ vào tiền thưởng (lương tháng thứ 13) để có chút tích lũy gửi về quê cho giai đình, để mua sắm dịp tết hoặc có chút tiền về quê ăn tết với bố mẹ, chồng con... Vì thế, nếu không có khoản tiền thưởng này hoặc có nhưng quá ít ỏi thì cuộc sống họ sẽ rất khó khăn, túng quẫn quanh năm.
Chính vì tiền thưởng cuối năm quá ít hoặc do doanh nghiệp tự ý quyết định, không cần tham khảo ý kiến của người lao động nên công nhân ở một số nơi ngừng việc tập thể hay phản đối tự phát gây mất trật tự an toàn xã hội, ảnh hưởng đến môi trường sản xuất kinh doanh, thu hút đầu tư...
Vì không quy định về lương tháng thứ 13 nên nhiều doanh nghiệp không ý thức được trách nhiệm của mình với người lao động, với xã hội mà chỉ đơn thuần theo đuổi mục tiêu lợi nhuận xa rời mục tiêu chung của Nhà nước ta, dân tộc là mọi người đều có được cuộc sống ấm no, hạnh phúc...
Theo tôi cơ quan có thẩm quyền nghiên cứu nên bổ sung, đưa quy định về trả lương tháng thứ 13 vào Bộ luật Lao động, quy định mà nhiều nước trên thế giới đã làm để bảo vệ người lao động.
Như vậy, sẽ tạo cơ sở pháp lý buộc người sử dụng lao động, các doanh nghiệp phải trả lương (thưởng) theo đúng quy định, tức có mức sàn là tiền thưởng cuối năm ít nhất bằng tiền của 1 tháng lương bình thường trong năm.
Điều này sẽ góp phần thiết thực vào việc đảm bảo, cải thiện cuộc sống của người lao động, với số đông thường có cuộc sống khó khăn, có thể coi là nhóm yếu thế trong xã hội.
Đồng thời, coi đây cũng là biện pháp quan trọng nhằm hạn chế, giải quyết triệt để tình trạng ngừng việc, tụ tập phản ứng với cách trả lương, thưởng của doanh nghiệp trái quy định pháp luật diễn ra ở một số nơi trong thời gian qua.
