Hệ thống cảng Hải Phòng có chiều dài gần 30 km với 67 doanh nghiệp kinh doanh cảng, kho, bãi, trong đó chỉ 50 doanh nghiệp có hoạt động thường xuyên. Hầu hết các khu vực cảng được quy hoạch nhỏ lẻ, mỗi cảng có cơ sở hạ tầng, công nghệ, quy trình quản lý, khai thác hàng vào, ra cảng khác nhau, việc thực hiện Luật Hải quan của doanh nghiệp kinh doanh cảng, kho, bãi và công tác quản lý của cơ quan Hải quan gặp nhiều khó khăn.
Xuất phát từ thực trạng này, từ năm 2016, Cục trưởng Cục Hải quan Hải Phòng Nguyễn Tiến Lộc đã đưa ra đề xuất triển khai đề án điện tử hoá hệ thống quản lý hải quan để thống nhất công tác quản lý, giảm thiểu thủ tục hành chính. Chia sẻ về Hệ thống này ông Lộc cho hay hệ thống được triển khai thí điểm từ ngày 15.8.2017 và đã cho thấy những hiệu quả rõ rệt với cả cơ quan quản lý lẫn DN. Hệ thống giúp quản lý minh bạch với các tình huống nghiệp vụ, bảo đảm bảo mật, ngăn chặn tình trạng sách nhiễu của công chức và có thể góp phần tinh giản biên chế. Hệ thống đã chính thức đưa vào hoạt động từ ngày 1.12.2017 và được kết nối tại 50 DN kinh doanh cảng, kho, bãi thường xuyên có hoạt động XNK hàng hóa tại khu vực cảng Hải Phòng.
Hệ thống bao gồm 3 giải pháp trọng tâm: Chuẩn hóa quy trình nghiệp vụ của cơ quan hải quan và doanh nghiệp kinh doanh cảng, kho, bãi theo mô hình 2 trong 1, thực hiện thủ tục “một cửa” thống nhất trên cơ sở ứng dụng tối đa công nghệ thông tin phục vụ yêu cầu quản lý; bố trí vị trí làm việc của bộ phận giám sát Hải quan ngay tại khu vực kho, bãi, cảng để phối hợp thực hiện nghiệp vụ và ban hành chuẩn thông tin, dữ liệu, xây dựng phần mềm trao đổi cơ sở dữ liệu quản lý giữa DN kinh doanh cảng, kho, bãi và cơ quan Hải quan.
Việc bố trí vị trí làm việc của cơ quan Hải quan và DN cảng tại cùng 1 địa điểm để giải quyết thủ tục lấy hàng cho DN là điều kiện thuận lợi cho DN cảng cung cấp thông tin và phối hợp với cơ quan Hải quan trong việc theo dõi, kiểm tra hàng hóa ra, vào, lưu giữ tại khu vực cảng, kho, bãi đồng thời giúp cho người khai hải quan không phải di chuyển qua lại giữa Hải quan và DN cảng để làm thủ tục lấy hàng.
Theo kết quả khảo sát, việc không phải kiểm tra, xác nhận chứng từ giấy tại khu vực giám sát giúp giảm khoảng 2 phút/1 tờ khai; bình quân 1 ngày có 7.592 tờ khai hải quan qua cảng Hải phòng nên tổng thời gian giải quyết đưa hàng hóa qua khu vực giám sát giảm/01 ngày lên tới 253 giờ công lao động.
Thời gian làm thủ tục giao nhận hàng giảm từ 5 đến 7 lần so với trước đây do không phải đi lại nhiều lần qua doanh nghiệp kinh doanh cảng, kho, bãi và cơ quan Hải quan. Để làm thủ tục lấy hàng nay chỉ mất 1-2 phút đối với 01 lô hàng thông thường và thời gian bình quân cho một lượt xe chở hàng qua khu vực cảng chỉ còn 10-12 phút (trước đây là 25-30 phút), giúp tiết kiệm giờ công lao động, chi phí đi lại cho DN và cơ quan chức năng.
Ông Âu Anh Tuấn, quyền Cục trưởng Cục giám sát quản lý về hải quan cho biết hệ thống mang lại nhiều lợi ích cho cơ quan hải quan, cộng đồng DN và xã hội và Tổng cục có kế hoạch mở rộng triển khai trên toàn bộ hệ thống cảng biển. Theo lộ trình cố gắng đến hết quý 2 năm 2018 sẽ triển khai cơ bản tại các cảng biển có lưu lượng hàng hoá XNK lớn trên cả nước.
Ông Karan Khanna giám đốc chi nhánh phía bắc, hãng tàu MSC Việt Nam nhận định việc triển khai đề án mang lại nhiều lợi ích cho DN, mô hình tiết kiệm thời gian từ đó tiết kiệm chi phí, trước đây thời gian thông quan khoảng 2-3h nếu giảm xuống còn vài phút làm tăng đáng kể hiệu quả hoạt động của DN, tăng khả năng cạnh tranh của DN Việt Nam trong khu vực, ông hi vọng mô hình mới đồng bộ hoá quy định thủ tục giúp các DN nước ngoài hoạt động thuận lợi tại Việt Nam, trong tương lai mô hình mới sẽ được mở rộng tạo thành mô hình quản lý tập trung thống nhất trên cả nước.
