Xót xa xóm núi
Năm 2018, cả vùng sơn cước này đón nhận tin dữ, toàn xã có tới 42 người bị nhiễm HIV. Điều khó hiểu là đến giờ, các cơ quan y tế vẫn chưa tìm được nguồn lây nhiễm. Phía sau khung cảnh bình yên của xóm núi là sự cùng cực của hàng chục người dân bị cơn bão bệnh nhắm tới.
Ngày 15.6, khi chúng tôi đến xã Kim Thượng cũng là lúc bà con xóm Chiềng 3 tiễn cháu bé Hà Văn Tiên về nơi an nghỉ cuối cùng. Cháu Tiên đã chống chọi với căn bệnh HIV suốt 5 năm trời. Tiên bị nhiễm HIV là tin “sốc” với gia đình cháu. Bởi lẽ trong nhà không có ai bị bệnh cả.
Chị Hà Thị Hoa - mẹ của Tiên - không cầm được nước mắt khi nhắc đến con trai xấu số. Cháu Tiên sinh năm 2010, sinh ra khỏe mạnh. Từ nhỏ đến 7 tuổi không mắc bệnh gì. Đến năm 2018, gia đình phát hiện Tiên giảm ăn, cơ thể bị sút cân nhanh chóng.
“Gia đình đưa cháu đi khám, lúc đầu bác sĩ không kết luận được bệnh gì. Mãi khi lên bệnh viện tuyến huyện và tỉnh xét nghiệm máu, mới biết cháu bị nhiễm HIV, nhiều người trong xóm cũng bị bệnh tương tự” - chị Hoa nhớ lại.
Khi biết con bị bệnh, nhiều người không hiểu nên xa lánh cháu Tiên. Họ sợ không dám tiếp xúc. Chỉ có người thân trong gia đình ở gần và chăm sóc. Tiên chống chọi được với bệnh tật mấy năm rồi mất.
Ở các xóm Chiềng 1, Chiềng 2, Chiềng 3, xóm Nhàng trong xã cũng có người bị. Trong đó, có nhiều trẻ em mắc bệnh mà không rõ nguyên nhân dù cho bố mẹ các cháu hoàn toàn không bị.
Hơn nữa, các cháu còn rất nhỏ tuổi, chưa từng vướng vào các tệ nạn xã hội như chích, hút hay mại dâm. Đây là một điều hoàn toàn bí ẩn ở xóm núi này.
Không riêng gì trẻ em, ở xã Kim Thượng có nhiều phụ nữ, người già cũng bị nhiễm HIV. Họ không đi làm ăn xa mà cả đời gắn bó với núi rừng. Họ cũng không hề mắc tệ nạn xã hội, vậy mà vẫn bị căn bệnh này hành hạ.
Đến thăm gia đình bà Xa Thị Son (ở xóm Chiềng 2) mới cảm nhận được hết nỗi đau mà người dân nơi đây đang phải gánh chịu. Năm nay bà đã ở cận kề 70 tuổi mà không được sống yên ổn. Bà Son ở nhà quanh năm suốt tháng và chưa từng đi làm ăn xa. Khi xã tổ chức xét nghiệm HIV trên diện rộng, bà không ngờ là mình bị bệnh.
Suốt mấy năm qua, bà sống trong nỗi buồn và lo lắng khôn nguôi. Bà Son bảo: “Tôi chỉ khám bệnh ở cơ sở y tế tư nhân tại xã, chứ chưa từng đi các viện khác. Khi biết mình nhiễm HIV tôi vô cùng lo lắng, không hiểu chuyện gì đã xảy ra với mình” - bà Son chia sẻ.
Sau 5 năm vẫn chưa tìm ra nguồn lây
Cũng giống như cháu Tiên ở xóm Chiềng 1, Chiềng 2, Chiềng 3 của xã Kim Thượng cũng có nhiều gia đình có người bị nhiễm HIV “bất thình lình”. Đầu năm 2018, sau khi xã phát hiện vài trường hợp bị nhiễm HIV, người dân trong xã như nghe tin sét đánh ngang tai. Rồi sau đó ít ngày, khi việc xét nghiệm trên diện rộng, toàn xã có tới 42 người bị nhiễm HIV.
Theo thống kê của Trạm Y tế xã, đến hiện tại (tháng 6.2023), toàn xã có 121 trường hợp nhiễm HIV. Trong đó, đa phần là phụ nữ và trẻ em. Điều đáng lo ngại là sau nhiều lần lập đoàn kiểm tra của cơ quan y tế tỉnh Phú Thọ đến, chưa đơn vị nào tìm ra được nguyên nhân lây nhiễm HIV ở xã Kim Thượng.
Bác sĩ Trần Thị Thanh Hải - Trạm trưởng Trạm Y tế xã Kim Thượng - cho biết: “Tất cả bệnh nhân này đều tham gia điều trị HIV/AIDS ổn định. Hàng tháng, họ được phát thuốc ARV đều đặn. Số người nhiễm HIV tập trung chủ yếu ở khu Chiềng 2, Chiềng 3 và rải rác ở các khu còn lại. Năm 2022, xã không phát hiện ca nhiễm mới HIV”.
Từ năm 2018, Sở Y tế tỉnh Phú Thọ cũng đã phối hợp với Quỹ chăm sóc sức khỏe AIDS Hoa Kỳ đưa vào hoạt động Phòng khám và điều trị ngoại trú ARV tại Trung tâm Y tế hai huyện Tân Sơn và Thanh Sơn.
Đồng thời, năm 2022, dự án còn hỗ trợ 22 hộ có người bị nhiễm HIV ở Kim Thượng đã được hỗ trợ bò giống, gà và lợn để động viên và giúp họ vươn lên trong cuộc sống.
Suốt nhiều năm liền, các cơ quan y tế không tìm được nguồn lây nhiễm HIV ở xã Kim Thượng. Nguy cơ lây lan vẫn còn rất lớn, nhưng các cơ quan đoàn thể và người dân nơi đây cũng đã tỉnh táo nhìn nhận lại vấn đề. Họ đã hiểu rõ cách phòng tránh và giúp đỡ những nạn nhân từng bước vượt qua khó khăn.
Ông Phùng Văn Cửu - Bí Thư Đảng ủy xã Kim Thượng - cho hay: “Hiện giờ các xóm có người nhiễm HIV đã ổn định trở lại. Bà con không còn kì thị người bị bệnh. Bản thân những người nhiễm HIV cũng hiểu cách phòng chống và được điều trị đều đặn”.
