Mặc sức tung hoành
Bất chấp quy định tại Nghị định số 10/2020 về kinh doanh và điều kiện kinh doanh vận tải bằng xe ôtô đã quy định rõ phương thức vận tải khách theo hợp đồng, tình trạng xe Limousine "chạy dù" và ngang nhiên lập bến cóc tại Hà Nội gây mất trật tự ATGT và bức xúc cho người dân.
Vào lúc 12h30 ngày 31.10, tại khu vực đường Nguyễn Quốc Trị, Tú Mỡ, Đinh Núp, Mạc Thái Tông phía sau BigC Thăng Long, nhiều xe Limousine với đầy đủ thương hiệu nhận diện, số điện thoại xếp hàng đón khách. Theo ông Nguyễn Hải Khánh (Nam Trung Yên, Cầu Giấy, Hà Nội), việc các loại xe Limousine lập bến cóc và đón trả khách gây mất TTATGT trong khu vực nhất là vào các khung giờ tan tầm của học sinh. Cùng đó dọc hai bên đường Đinh Núp các xe ghép, xe tiện chuyến và Limousine đứng chờ đón khách khiến tuyến đường này trở nên chật chội, các phương tiện khó đi lại.
Điểm chung của các xe Limousine là cải tạo phương tiện để giảm số chỗ ngồi, trang trí lại nội thất xe (ghế ngồi rộng rãi hơn, kèm theo nước uống, khăn lạnh), sơn và trang trí bên ngoài xe theo một màu nhất định để dễ nhận diện, tự gắn mác xe và quảng cáo xe theo thương hiệu xe sang như Limousine, DCar, VIP, Luxury, Hàng không mặt đất…
Là xe hợp đồng nhưng nhà xe lập tuyến, lộ trình chở khách cố định hàng ngày từ Hà Nội đi các địa phương khác, với các địa điểm đón khách cố định, gom theo khách lẻ (bằng cách nhận đặt chỗ qua điện thoại) tại các điểm đón cố định (một số nhà xe dùng xe loại 7 chỗ để gom khách về địa điểm đón) và không giao kết hợp đồng vận chuyển…
Theo ghi nhận tại khu vực Quận Nam Từ Liêm, Cầu Giấy, Hà Đông có hàng loạt nhà xe khác thường xuyên đón khách tại đây, như: Bình An (Công ty TNHH dịch vụ vận tải Hòa Bình), Hoàng Yến (chạy tuyến Hà Nội - Tuyên Quang), Phúc Xuyên (Công ty TNHH Phúc Xuyên, chạy tuyến Hà Nội - Quảng Ninh), Hải Vân (chạy tuyến Hà Nội - Lào Cai)… Với mác "xe hợp đồng", loại xe vận tải theo lộ trình tuyến cố định, điểm đón cố định này còn vô tư được chạy qua các tuyến phố xuyên tâm hay các phố nhỏ của Hà Nội bất kể giờ giấc, gây áp lực cho giao thông Hà Nội trong giờ cao điểm. Điều này phần nào cho thấy sự thiếu trách nhiệm của cơ quan quản lý đối với hoạt động vận tải của xe Limousine trá hình hợp đồng.
Siết chặt quản lý và xử lý nghiêm vi phạm
Theo ông Nguyễn Văn Quyền - Chủ tịch Hiệp hội vận tải ôtô Việt Nam, việc xe Limousine phát triển mạnh thời gian gần đây khiến hoạt động vận tải khách tuyến cố định gặp khó khăn khi lượng khách vào bến giảm từ 20% - 25%, đã khiến nhiều xe buộc phải bỏ bến ra ngoài, chạy vòng vo để gom khách nếu không muốn phá sản, gây mất trật tự vận tải và trật tự ATGT.
Loại hình vận tải bằng xe hợp đồng xuất hiện từ khoảng năm 2015-2016 và phương thức vận tải mới mẻ này đặt ra yêu cầu bổ sung quy định về quản lý vận tải khách bằng xe hợp đồng để đáp ứng nhu cầu thực tế và bảo đảm công bằng, trật tự vận tải và ATGT. Và tại Nghị định số 10/2020 của Chính phủ quy định về kinh doanh và điều kiện kinh doanh vận tải bằng xe ôtô là hành lang pháp lý để quản lý hoạt động vận tải bằng xe hợp đồng, trong đó có xe Limousine và là căn cứ để kiểm tra, xử lý đơn vị vận tải vi phạm. Thống kê của Bộ GTVT, tính đến ngày 12.8.2022, toàn quốc có 106.511 xe ôtô từ 10 chỗ ngồi trở lên đăng ký kinh doanh vận tải. Trong số đó, trên cả nước xuất hiện loại xe trên 10 chỗ ngồi (kể cả người lái) có nguồn gốc từ xe trên 16 chỗ, được cải tạo giảm bớt số chỗ nhằm lắp đặt ghế ngồi rộng hơn, khoang hành khách rộng hơn, song kích thước tổng thể (chiếm đường) không thay đổi.
Sự phát triển mạnh mẽ của xe Limousine khiến xe đăng ký phù hiệu vận chuyển hợp đồng phát triển mạnh mẽ, hiện xe đăng ký phù hiệu xe hợp đồng cao hơn 9 lần so với vận tải khách cố định. Trong đó, loại phổ biến và không kiểm soát được việc hoạt động theo hình thức vận tải hợp đồng là xe Limousine được cải tạo từ loại 16 chỗ xuống còn 10-12 chỗ. Thực chất hoạt động của hầu hết xe này là vận tải theo tuyến cố định, kết nối với hành khách qua mạng, phương thức điện tử. Các chuyên gia giao thông cho rằng, với tính cơ động của xe hợp đồng Limousine, phù hợp với khả năng chi trả của người dân hiện nay là lý do được nhiều người lựa chọn loại phương tiện này để di chuyển, để thụ hưởng dịch vụ vận chuyển cao hơn xe tuyến cố định thông thường. Tuy nhiên, cùng với vấn đề về vi phạm pháp luật giao thông và tác động tiêu cực đến vận tải khách tuyến cố định, thực tế hoạt động và công tác quản lý xe hợp đồng Limousine còn nảy sinh lỗ hổng về quản lý thuế.
Theo bà Phan Thị Thu Hiền - Phó cục trưởng Cục Đường bộ Việt Nam, nguyên nhân phổ biến tình trạng xe Limousine trá hình xe hợp đồng để vận tải tuyến cố định là việc thực thi của lực lượng có chức năng trực tiếp kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm. Đội phó Đội CSGT đường bộ số 6 (Phòng CSGT Công an TP Hà Nội) - Trần Quang Chinh cho biết, hiện mới chủ yếu xử lý được xe hợp đồng Limousine về những vi phạm giao thông như dừng, đỗ tại nơi có biển cấm hoặc đón khách ngoài danh sách hành khách. Khó khăn, bất cập là nhiều địa điểm tập kết, đón khách của xe Limousine nằm trong khu chung cư, khu đô thị, đất thuộc phạm vi nội bộ của dự án, tòa nhà và có tính chất tự quản. Trong khi, lực lượng CSGT chỉ được kiểm tra, xử lý vi phạm trên những tuyến đường giao thông.
