Sẽ rà soát lại quy trình xả lũ
Trước đó, cơn bão số 9 năm 2020 và mưa lũ năm 2021, hệ thống các thủy điện trên sông Đăk Psi, huyện Đăk Hà đồng loạt xả lũ khiến nước sông dâng cao, gây ngập lụt, thiệt hại hoa màu cho 62 hộ dân trên địa bàn xã Đăk Psi. Đơn thư, kiến nghị nhiều lần nhưng các chủ thủy điện vẫn “trây ỳ” không chịu bồi thường cho người dân. Chủ đầu tư thủy điện đổ lỗi cho nhau và khẳng định nhà máy xả lũ đúng quy trình.
Theo ông Nguyễn Hữu Tháp, Sở Công Thương có nhiệm vụ kiểm soát, quản lý về mặt nhà nước các thủy trên địa bàn.
Trong khi đó, ông Lê Như Nhất - Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Kon Tum - cho biết, hiện thủy điện Đăk Psi 5 đã cùng với chính quyền địa phương xuống hiện trường thống kê, kiểm đếm số hộ dân bị ảnh hưởng, định giá thiệt hại về nông nghiệp để có mức bồi thường thỏa đáng. Tuy nhiên, thủy điện mới chỉ bồi thường cho 8 hộ dân trong vùng cao trình lòng hồ. Còn hàng chục hộ dân khác, thủy điện cho rằng lỗi do Công ty thủy điện Đức Nhân ở bậc trên xả lũ lưu lượng lớn nên phải có trách nhiệm bồi thường.
Các thủy điện phải có trách nhiệm nạo vét lòng hồ
“Sở dĩ xác định lỗi gây ngập lụt cho 62 hộ dân Đăk Psi là do khi có mưa bão, thủy điện Đăk Psi 5 đã không xả nước để đón nước lũ về. Khi nước lũ về nhanh thì lại không xả cửa đáy, cửa cát vì lo sợ cạn mực nước, khó tích đủ nước phát điện”, ông Nhất cho biết.
Thực tế, việc khơi thông, nạo vét lòng hồ thủy điện là công việc rất tốn kém chi phí, các công ty thủy điện thường né tránh công việc này. Bởi các công ty thủy điện phải đầu tư, trang bị hệ thống máy móc, sà lan hút cát, máy múc bùn đất hoặc hợp đồng thuê ngoài.
Ngoài ra khi tiến hành nạo vét phải lập báo cáo đánh giá tác động môi trường, xin giấy phép, bãi thải đúng quy trình...
Cát múc từ lòng hồ lên là khoáng sản thuộc sở hữu của nhà nước, phải giao lại cho chính quyền địa phương công khai bán đấu giá theo quy định chứ không được tận thu.
Nếu các thủy điện đấu giá, mua lại số cát này để bán ra thị trường cũng khó kiếm được lợi nhuận, do chất lượng cát lòng hồ xen lẫn bùn đất, cát kém chất lượng. Khu vực lòng hồ thường nằm ở vùng núi xa xôi, hiểm trở nên công tác vận chuyển cát về xuôi để bán hầu hết sẽ bị lỗ vốn.
Theo ông Lê Như Nhất, để giải quyết, tránh người dân khiếu nại kéo dài cần bồi thường một lần dứt điểm, không để năm này sang năm khác. UBND huyện Đăk Hà có trách nhiệm chính trong việc kiểm đếm, lên phương án bồi thường thiệt hại cho người dân do thủy điện xả lũ.
Thời gian tới nếu bị ảnh hưởng bởi mưa bão, ngành chức năng qua hệ thống giám sát xác định, việc ngập lụt không phải do thủy điện nữa thì người dân sẽ được hưởng hỗ trợ về thiệt hại do thiên tai theo nguồn ngân sách nhà nước cấp.
Báo Lao Động (số 121, 122 ra ngày 28 và 30.5) liên tiếp thông tin về thực trạng các thủy điện trên sông Đăk Psi, huyện Đăk Hà đồng loạt xả lũ khiến nước sông dâng cao, gây ngập lụt, thiệt hại hoa màu cho 62 hộ dân trên địa bàn xã Đăk Psi từ 2020, 2021, đến nay vẫn chưa đền bù cho dân, khắc phục hậu quả.
Ngày 26.5.2022, UBND tỉnh Kon Tum vừa phê duyệt quy trình vận hành hồ chứa thủy điện Đăk Psi 6, huyện Đăk Hà. Như vậy, trên dòng Đăk Psi có ít nhất 6 thủy điện lớn nhỏ đang hoạt động.
Còn ở cánh phía đông tỉnh Kon Tum là nhiều thủy điện có tổng mức đầu tư nghìn tỉ khác như Thượng Kon Tum, thủy điện Đăk Rinh, Đăk Re… người dân địa phương cũng đang khốn đốn vì liên tục xuất hiện hàng trăm trận động đất lớn nhỏ.
