Cả đời chọn căn cứ để nằm vùng
Một ngày giữa mùa Thu Tháng 8, chúng tôi tìm gặp ông Giàng A Vừ trên cao nguyên đá – cách trung tâm TP Điện Biên Phủ khoảng 170km. Một ngôi nhà nhỏ nằm lọt thỏm giữa thung lũng Làng Sí Chếnh, thuộc thôn Chế Cu Nhe, xã Sín Chải, huyện Tủa Chùa, tỉnh Điện Biên.
Một ngôi nhà nhỏ có mặt tiền nhìn thẳng xuống Sông Đà, xa xa bên bờ sông là địa phận huyện Quỳnh Nhai, tỉnh Sơn La. Điều đó giải thích tại sao những năm 1950, nơi đây lại được chọn làm căn cứ để kiểm soát mọi hoạt động của quân địch trên đường sông.
Sinh năm 1935, khi vừa bước sang tuổi 16, ông Giàng A Vừ đã tình nguyện tham gia đội du kích khi cán bộ cách mạng lên lập căn cứ kháng chiến. Nay đã ở tuổi 86 nhưng ông Vừ vẫn rất mạnh khỏe, giữ được sự minh mẫn và nhanh nhẹn của một du kích.
Trò chuyện với chúng tôi trong căn nhà đơn sơ nhưng ấm áp, ông Giàng A Vừ đã hồi tưởng lại thời trai trẻ chiến đấu đầy khí thế, nhiệt huyết và những trận đánh nảy lửa như vừa diễn ra ngày hôm qua.
“Năm 1951, cán bộ cách mạng đã lên đến Tủa Chùa lập căn cứ. Tôi và hơn 10 thanh niên trong bản tham gia vào đội dân quân, du kích do cán bộ tên là Trọng làm đội trưởng. Khi đó chỉ có đội trưởng được phát 1 khẩu súng trường Trung Chính sử dụng loại đạn 7,92x 57mm nên thường gọi là khẩu “7 ly 9”, còn lại đều dùng súng kíp” – Ông Vừ nói.
Khi đó, ngoài lực lượng dân quân, du kích thì mỗi người dân cũng là một chiến sỹ, là tai mắt của cách mạng. Mỗi khi đi làm nương, phát hiện thấy quân địch di chuyển trên sông Đà chuẩn bị xâm nhập vào địa bàn thì ngay lập tức dân chạy đường tắt về báo cho căn cứ. Sau đó thông tin lại nhanh chóng được thông báo đến các tổ.
“Có lần chúng tôi đã bắn chết mấy tên địch khi chỉ cách nhau vài chục mét, số còn lại bỏ chạy và rút về theo đường sông. Khi ấy quân mình bắn xong loạt đạn cũng rút ngay, không dám đến tịch thu vũ khí vì lực lượng mình mỏng nên sợ địch phản công”.
Rồi giọng ông trầm xuống: “Có lần quân mình cũng bị thiệt hại, 1 đồng chí bị bắn què chân rồi chúng lôi ra chỗ tàng đá kia hành quyết" – ông chỉ ra tảng đá cách chỗ chúng tôi ngồi chỉ vài trăm mét.
Theo ông Vừ, ở thời điểm ấy cũng đã có nhiều người dân bị lôi kéo theo phía địch: “Dân mình hiền lành, thật thà, khi bị địch tuyên truyền, lôi kéo cũng dễ bị nghe theo, tin theo. Do vậy bên cạnh việc cảnh giác, chiến đấu với quân địch mình cũng phải liên tục tuyên truyền để người dân tin tưởng vào cách mạng, không để bị địch lôi kéo, lợi dụng” – Ông Vừ nói.
Lãnh đạo nhân dân bằng uy tín
Trước sự uy hiếp mạnh mẽ của quân ta và việc hoạt động hiệu quả của các đội dân quân, du kích, tháng 12.1953, quân địch ở thị trấn Lai Châu đã phải rút về Hà Nội và Điện Biên Phủ. Các đơn vị bộ đội được lệnh chuyển sang truy kích, bao vây tiêu diệt địch, không cho chúng tập trung về Điện Biên Phủ hoặc chạy sang Lào.
Chỉ trong 10 ngày đêm chiến đấu liên tục, bộ đội địa phương, dân quân du kích Lai Châu phối hợp với bộ đội chủ lực đã chiến đấu ngoan cường dũng cảm. Tiêu diệt và bắt sống 24 đại đội địch gồm 2.500 tên, thu 700 súng các loại, hơn 30 tấn đạn dược và hơn một vạn lít xăng dầu.
Thị trấn Lai Châu và các huyện Mường Lay, Mường Tè, Sìn Hồ đã hoàn toàn được giải phóng, đập tan kế hoạch của địch nhằm tuyển quân tăng cường cho căn cứ Điện Biên Phủ.
Ngay sau khi Lai Châu được giải phóng, Bác Hồ đã viết thư biểu dương, khen ngợi đồng bào, cán bộ và căn dặn phải đoàn kết, giúp đỡ bộ đội diệt phỉ, trừ gian, giữ gìn trật tự, ra sức tăng gia sản xuất.
Thư của Chủ tịch Hồ Chí Minh là nguồn động viên, cổ vũ to lớn đối với quân và dân các dân tộc Lai Châu, đặc biệt là nhân dân trong khu vực mới được giải phóng. Đó cũng là lý do để ông Giàng A Vừ tiếp tục tham gia vào các hoạt động giữ gìn an ninh trật tự, vận động nhân dân phá nhổ cây thuốc phiện, tập trung tăng gia sản xuất, và phát triển kinh tế.
Mặc dù không biết chữ nhưng sau khi tham gia các vị trí công tác ở xã, ông Giàng A Vừ đã quyết tâm học hỏi và dần dần “đọc thông, viết thạo”. Sau này ông đã làm đến chức Chủ tịch UBND xã Sín Chải cho đến khi nghỉ hưu.
Nói về giai đoạn đó, ông Giang A Vừ bảo: “Thực ra mình không biết nhiều chữ và nhân dân cũng hầu hết là không biết chữ. Do vậy, khi đó mình lãnh đạo nhân dân chủ yếu bằng uy tín; hướng dẫn, vận động nhân dân làm theo các chính sách của Đảng, của Nhà nước. Mình nói đúng, làm đúng thì nhân dân sẽ nghe theo".
