Từ việc dừng thu phí BOT Nội Bài - Vĩnh Yên: Ứng xử hài hòa lợi ích

Doanh nghiệp muốn kéo dài thời gian thu phí

Dự án BOT cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 2 đoạn Nội Bài - Vĩnh Yên có tổng mức đầu tư được Bộ GTVT phê duyệt điều chỉnh là 772,753 tỉ đồng, trong đó vốn BOT là 496,712 tỉ đồng; vốn Nhà nước tham vào dự án là 276,042 tỉ đồng. Thời gian bắt đầu thu phí là 15.8.2008. Theo hợp đồng điều chỉnh được ký giữa Bộ GTVT và Công ty Cổ phần BOT Quốc lộ 2 (Cty BOT QL2) dự án có thời gian thu phí hoàn vốn 13 năm, 7 tháng và thời gian thu phí tạo lợi nhuận là 3 năm, 6 tháng.

Trao đổi với PV Báo Lao Động, Tổng Giám đốc Cty BOT QL2 - ông Trịnh Huy Toàn cho biết, công văn số 7230/TCĐBVN-TC, ngày 6.10.2020 của TCĐB về việc tạm dừng thu phí Dự án cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 2 đoạn Nội Bài - Vĩnh Yên là không có cơ sở, không rõ ràng. Không chỉ ảnh hưởng đến doanh nghiệp, đời sống người lao động mà còn tạo tiền lệ xấu, ảnh hưởng đến nhiều doanh nghiệp đang triển khai BOT giao thông.

Cũng theo ông Toàn, việc mang tính mệnh lệnh hành chính, đơn phương, không căn cứ trên hợp đồng, thiếu căn cứ pháp lý tạo tâm lý bất an cho các nhà đầu tư.

Đại diện Cty BOT QL2 cũng cho biết, doanh nghiệp này sẽ tiếp tục đàm phán cơ quan quản lý Nhà nước có thẩm quyền để xác định chính xác thời điểm dừng thu phí và thực hiện thủ tục chuyển giao công trình dự án theo đúng quy định tại hợp đồng dự án, quy định pháp luật có liên quan. Trong trường hợp không tìm được tiếng nói chung, Cty sẽ cân nhắc khởi kiện tranh chấp hợp đồng kinh tế để bảo vệ quyền lợi.

Nhà đầu tư đã hoàn vốn trước thời hạn

Theo Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính (Tổng cục Đường bộ) - ông Tăng Bá Viết, Tổng cục đã nhiều lần đàm phán với nhà đầu tư nhưng không có tiếng nói chung. Hiện, dự án còn hai khúc mắc khiến nhà đầu tư không đồng thuận.

Cụ thể, nhà đầu tư tiếp tục đòi thu thêm 6 tháng để tính vào khoản phí bảo toàn vốn theo hợp đồng BOT đã ký, tương đương khoảng 40 tỉ đồng. Tuy nhiên, tại kết luận 336 năm 2017 của Kiểm toán Nhà nước đã yêu cầu phải bỏ khoản này ra khỏi hợp đồng bởi theo lý giải tại dự án này nhà đầu tư đã có lợi nhuận tốt nên không thể có thêm khoản phí bảo tồn vốn, như vậy là lãi thêm lãi.

Mặt khác, theo tính toán của Tổng cục Đường bộ với dự án này cho thấy, nhà đầu tư đã hoàn vốn trước thời hạn so với dự kiến trong hợp đồng là 5 năm 6 tháng, tức về mặt hiệu quả đầu tư là rất tốt. Nhà đầu tư cũng hưởng lợi từ việc hoàn vốn sớm này.

Chứng minh vấn đề này, chiếu theo hợp đồng ký giữa TCĐB và Cty BOT QL2 vào năm 2008, thời gian thu phí tại dự án này từ 15.8.2008 đến tháng 1.2021 (trong đó, thu đến 8.2021 là thời gian thu hoàn vốn, thu tạo lợi nhuận đến tháng 1.2025). Tuy nhiên, do lưu lượng xe tăng nhanh so với phương án tài chính tại hợp đồng nên đến tháng 1.2016 nhà đầu tư đã thu đủ số tiền hoàn vốn, từ thời gian đó đến nay là nhà đầu tư đã thu tạo lợi nhuận.

Theo ông Tăng Bá Viết, nếu vẫn tính thêm khoản khí bảo toàn vốn cho nhà đầu tư nữa thì đúng là quản lý về mặt Nhà nước có vấn đề. Nhà đầu tư đã được đảm bảo đầy đủ về mặt lợi ích. TCĐB ứng xử rất hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, nhà đầu tư và người dân.

Qua tính toán của TCĐB, hết ngày 13.10.2020 nhà đầu tư đã thu đủ lợi nhuận. Về mặt hiệu quả đầu tư, dự án này là khá tốt. Quả quyết yêu cầu tạm dừng thu phí dự án này là hoàn toàn hợp lý và có đầy đủ cơ sở pháp lý cũng như phù hợp thực tiễn, lãnh đạo TCĐB cho rằng, việc khởi kiện hay không là quyền của nhà đầu tư, Tổng cục luôn sẵn sàng.

Kiên quyết xem lại thời gian thu phí BOT

Trong khi đó, trao đổi với PV Báo Lao Động, TS Nguyễn Xuân Thuỷ - nguyên Giám đốc nguyên Tổng biên tập Nhà xuất bản GTVT - cho rằng, các trạm BOT đang được ưu đãi về mức thu phí và thời gian thu phí. Cụ thể việc thu phí hiện chưa được kiểm soát tốt, trong khi đó việc triển khai thu phí không dừng chậm dẫn đến những thất thoát về doanh thu. Do đó, việc đánh giá xác định thời gian cũng như mức độ thu phí tại các trạm BOT cần phải làm lại một cách kiên quyết và không có chuyện nể nang các nhà đầu tư.

Cần phải kiểm tra, rà soát lại toàn bộ các trạm thu phí BOT, đặc biệt là vấn đề tăng phí theo lộ trình có hợp lý không vì hiện thời gian thu phí dài cùng với đó lưu lượng phương tiện hiện đang tăng lên. Cần xem xét trách nhiệm của từng cá nhân, tập thể và xử lý nghiêm nếu có lợi ích nhóm trong các dự án BOT giao thông.

Chủ tịch Hiệp hội Vận tải Ôtô Việt Nam - ông Nguyễn Văn Thanh - cũng cho rằng, phải xác định lại giá trị của các dự án BOT giao thông. Trước mắt cần tập trung vào xử lý các trạm BOT đặt sai vị trí và Nhà nước sẽ mua lại, nhưng phải xác định lại giá trị của dự án. Tiếp đó, sẽ tổng rà soát lại toàn bộ các trạm thu phí trên toàn quốc. Đây cũng là nguyên nhân triển khai các trạm thu phí không dừng chậm do có dấu hiệu không minh bạch tại các trạm BOT. Theo ông Thanh, thu phí không dừng là biện pháp rất cần thiết để minh bạch các dự án BOT, hiện Thủ tướng Chính phủ cũng rất kiên quyết. Do đó, cần phải kiểm toán và công khai rõ ràng.