Những thách thức phía trước
Mới đây, Thủ tướng Chính phủ đã có quyết định phê duyệt triển khai thí điểm dùng tài khoản viễn thông thanh toán cho các hàng hóa, dịch vụ có giá trị nhỏ (Mobile Money).
Thời gian thực hiện thí điểm dịch vụ này là 2 năm. Kết quả thí điểm triển khai dịch vụ Mobile Money sẽ là cơ sở thực tiễn để cơ quan quản lý có thẩm quyền xem xét, xây dựng và ban hành các quy định pháp lý chính thức cho hoạt động cung ứng dịch vụ tại Việt Nam.
Theo các chuyên gia đánh giá, Mobile Money có những ưu điểm của dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt bao gồm sự thuận tiện; tăng tính minh bạch, hỗ trợ phòng, chống rửa tiền, tài trợ khủng bố, phòng chống tham nhũng và tăng khả năng thu thuế cho chính phủ.
Đồng thời, Mobile Money cũng giảm thiểu chi phí giao dịch, quản lý tiền mặt và rủi ro khi dùng tiền mặt; tác động tích cực lên tăng trưởng kinh tế, thông qua thúc đẩy kinh tế số.
Nhưng bên cạnh những ưu điểm cơ bản kể trên, Mobile Money cũng tồn tại những rủi ro, đó cũng chính là những thách thức mà các đơn vị triển khai thực hiện cần phải xử lý và hoàn thiện trong thời gian tới đây.
Cụ thể, theo các nhà nghiên cứu thuộc Viện Nghiên cứu và Đào tạo BIDV, một số những rủi ro mà khách hàng có thể gặp phải khi sử dụng Mobile Money đó là dữ liệu của khách hàng có thể bị xâm phạm, dùng cho mục đích riêng hoặc gian lận.
Đồng thời, đại lý cung cấp dịch vụ có thể thu phí bất hợp pháp từ các giao dịch gửi, rút tiền của khách hàng; thậm chí mạo danh nhà cung cấp để lừa gạt người gửi tiền.
Các giao dịch có thể không thực hiện được khi sự cố xảy ra trong chuỗi giao dịch của hệ thống thanh toán.
Mặt khác, khách hàng có thể chia nhỏ giá trị để lách quy định về hạn mức thanh toán, thực hiện hành vi rửa tiền, đánh bạc… Trong đó, khi nhìn nhận về việc triển khai Mobile Money tại Việt Nam, các chuyên gia cho rằng sẽ có những thách thức lớn chờ đợi ở phía trước, rõ ràng nhất là thói quen thanh toán dùng tiền mặt ở Việt Nam không dễ dàng thay đổi một sớm một chiều.
Hơn nữa, với đặc thù là sản phẩm công nghệ cao, được cung cấp chủ yếu qua các nhà mạng, việc giám sát và quản lý Mobile Money sẽ cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan liên quan như Ngân hàng Nhà nước, Bộ Thông tin - Truyền thông, Bộ Công An... Trong đó, khi vấn nạn sim rác vẫn còn chưa được xử lý triệt để, việc định danh khách hàng còn khó khăn, Mobile Money có thể là kênh để "rửa giao dịch", ảnh hưởng đến công tác phòng, chống rửa tiền.
Đặc biệt, trong thời gian thí điểm, môi trường pháp lý cho Mobile Money hiện vẫn còn chưa hoàn thiện, đồng bộ, các chế tài xử lý có thể sẽ không kiểm soát được toàn bộ các vi phạm sẽ xảy ra trong tương lai.
Cần những giải pháp quản lý
Đến nay, các đơn vị viễn thông như Viettel, VNPT, MobiFone đã gửi hồ sơ đề nghị triển khai thí điểm dịch vụ tới cơ quan chức năng xem xét, thẩm định.
Các nhà mạng này cũng đang chuẩn bị gấp rút về nhân lực, cơ sở hạ tầng, kỹ thuật để sẵn sàng cung cấp dịch vụ Mobile Money trên quy mô lớn. Trong đó, các vấn đề về bảo mật, quản trị rủi ro và định danh khách hàng được xác định là những vấn đề doanh nghiệp đặc biệt chú trọng khi triển khai thí điểm Mobile Money.
Ông Phạm Trung Kiên - Tổng Giám đốc Viettel Digital - cho biết, để triển khai Mobile Money, Viettel sẽ áp dụng công nghệ bảo mật thông tin ở mức độ cao nhất bằng sự phối hợp với các đơn vị an ninh mạng, không gian mạng đảm bảo kiểm soát an toàn thông tin cho mọi khách hàng sử dụng dịch vụ.
Các phương pháp kỹ thuật hiện đại như công nghệ tự động nhận diện ra các giao dịch, thuê bao bất thường để kịp thời ngăn chặn, bảo vệ quyền lợi cho người sử dụng.
Trong khi đó, về phía Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam (VNPT), đơn vị này cho biết, hệ sinh thái thanh toán số VNPT Pay vừa chính thức được cấp chứng chỉ bảo mật quốc tế PCI DSS 3.2.1 sau khi vượt qua 12 nhóm tiêu chuẩn khắt khe của Hội đồng Tiêu chuẩn Bảo mật (PCI Security Standards Council).
Theo phía đơn vị viễn thông này, đây là một yếu tố thuận lợi khi VNPT triển khai Mobile Money trong thời gian tới khi sẽ đảm bảo nâng cao tính bảo mật thông tin cho hàng triệu khách hàng và các đối tác.
Về mặt kỹ thuật, VNPT cũng sẽ triển khai hàng loạt các công nghệ bảo mật như công nghệ định danh điện tử eKYC với độ chính xác cao; các giải pháp dựa trên trí thông minh nhân tạo (AI), phân tích dữ liệu lớn, các giải pháp thanh toán không tiếp xúc: NFC, sóng âm, QR Code, sinh trắc học...
Cũng liên quan đến vấn đề này, hệ thống hành lang pháp lý cũng đang được các cơ quan chức năng dần hoàn thiện.
Theo PGS-TS Nguyễn Kim Anh - Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước - cơ quan ngân hàng trung ương đang xin ý kiến Chính phủ đẩy nhanh tiến độ nghiên cứu xây dựng Luật Giao dịch điện tử thay thế hoặc sửa đổi, bổ sung Luật Giao dịch điện tử năm 2005 để tạo cơ sở pháp lý cho các bộ, ngành hoàn thiện các quy định pháp luật có liên quan, giúp đẩy mạnh số hóa, ứng dụng kỹ thuật số, tạo môi trường giao dịch thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp qua kênh số, phương thức điện tử.
Đồng thời, Ngân hàng Nhà nước cũng xin ý kiến Chính phủ về việc ban hành Nghị định về định danh và xác thực điện tử, xây dựng hành lang pháp lý về bảo vệ dữ liệu, bảo vệ quyền riêng tư của người dùng trên môi trường mạng. Phía Ngân hàng Nhà nước cũng mong muốn một cơ chế cho phép ngành Ngân hàng được kết nối, khai thác, chia sẻ thông tin trực tuyến từ cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư để phục vụ việc đối chiếu, xác minh thông tin nhận biết khách hàng bằng phương thức điện tử.
