MC: Bước vào đợt mưa, bão lớn xảy ra ở các tỉnh, thành phố trên cả nước, gây lũ lụt trên diện rộng, ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống của người dân, đặc biệt tại các tỉnh miền núi phía Bắc, duyên hải miền Trung. Đây cũng là thời điểm các nguy cơ dịch bệnh nào hay xảy ra mùa mưa lũ đe dọa sức khỏe cộng đồng?
- TS.BS Thân Mạnh Hùng, Phó trưởng Khoa Cấp cứu (Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương) trả lời: Nhiều dịch bệnh có nguy cơ xảy ra khi mưa lũ mà cần khuyến cáo người dân phòng, tránh.
Phòng chống bệnh lây truyền qua đường tiêu hóa:
- Các bệnh thường gặp: Tiêu chảy do vi khuẩn E.coli, tả, lỵ, thương hàn, bệnh viêm gan A. Bệnh xuất hiện do sử dụng nguồn nước không hợp vệ sinh, thực phẩm bị ô nhiễm
- Phòng bệnh bằng cách đảm bảo xử lý nước ăn uống, vệ sinh môi trường và vệ sinh cá nhân. Thực hiện nguyên tắc "Ăn chín, uống chín", đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. Đảm bảo đủ nuớc sạch cho ăn uống, sinh hoạt. Rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh.
- Xử lý tốt nguồn phân, chất thải, rác thải và xác động vật chết.
- Uống hoặc tiêm vaccine phòng bệnh khi có chỉ định đối với các bệnh đã có vaccine.
Phòng chống bệnh đường hô hấp:
- Các bệnh thường gặp: Cảm lạnh, cúm, viêm họng, viêm đường hô hấp.
- Phòng bệnh bằng cách giữ ấm khi thời tiết lạnh, nhất là ở trẻ em và người già; Hạn chế tiếp xúc với người có biểu hiện bị cúm, viêm đường hô hấp; Đảm bảo đủ dinh dưỡng; Chẩn đoán và điều trị kịp thời để hạn chế biến chứng và tử vong
Phòng chống bệnh về mắt:
- Các bệnh thường gặp: Đau mắt đỏ, viêm bờ mi, viêm tuyến lệ.
Phòng bệnh bằng cách không rửa mặt hoặc tắm bằng nước bẩn; Không để trẻ em tắm gội, chơi đùa với nước bẩn; Rửa tay bằng xà phòng với nước sạch; Không dùng chung khăn mặt và chậu chung với người bị đau mắt đỏ.
Tra thuốc nhỏ mắt (Chloramphenicol 0,4% hoặc Argirol 1%) cho tất cả những người có nguy cơ tiếp xúc với nước bẩn. Chú ý diệt ruồi vì ruồi truyền bệnh đau mắt đỏ từ người bệnh sang người lành.
Phòng chống bệnh ngoài da:
- Các bệnh thường gặp: Nấm chân, tay, viêm lỗ chân lông, hắc lào, lang ben, ghẻ lở, mụn nhọt.
- Phòng bệnh bằng cách không tắm gội và giặt quần áo bằng nước bẩn. Nếu không có nước giếng đã được khử trùng thì phải đánh phèn hoặc lọc nước bằng cát; Không mặc áo quần ẩm ướt.
- Không bơi lội, tắm gội hoặc chơi đùa trong nước ngập vì nước rất bẩn, ngoài gây bệnh ngoài da mà còn gây ra bệnh đường tiêu hoá do nuốt phải nước bẩn.
- Hạn chế lội vào chỗ nước bẩn tù đọng. Nếu bắt buộc phải lội vào nước bẩn thì ngay sau đó phải rửa ngay bằng nước sạch và lau khô, nhất là các kẽ ngón tay, ngón chân.
Phòng chống bệnh do muỗi truyền:
- Bệnh thường gặp: Sốt xuất huyết
- Phòng bệnh bằng cách ngủ màn, mặc quần áo dài phòng muỗi đốt kể cả ban ngày; Diệt lăng quăng, bọ gậy, xử lý các dụng cụ chứa nước không cho muỗi đẻ trứng.
- Phun hoá chất diệt muỗi ở các nơi có nguy cơ cao hoặc khu vực có ổ dịch sốt xuất huyết; Khi bị sốt đến ngay cơ sở y tế để được khám và tư vấn điều trị; Không tự ý điều trị tại nhà.
- Ở các vùng vừa xảy ra lũ, vô số các vi sinh vật, bụi, rác, chất thải… theo dòng nước tràn ra nhiều nơi gây ô nhiễm môi trường và tiềm ẩn nguy cơ dịch bệnh không chỉ cho cây trồng, vật nuôi mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây dịch bệnh cho người dân.
Những dịch bệnh phổ biến như tả, lỵ, thương hàn, tiêu chảy, bệnh nước ăn chân, cảm cúm, đau mắt đỏ…
MC: Trong quá trình dọn dẹp vệ sinh môi trường, chuyên gia có khuyến cáo gì để đảm bảo an toàn?
- TS Đỗ Mạnh Cường – Phó trưởng phòng Quản lý Sức khoẻ môi trường và Hoá chất - Cục Quản lý môi trường y tế (Bộ Y tế) trả lời: Khi dọn dẹp, thu gom rác, bà con cần lưu ý thuỷ tinh, kim loại, các vật sắc nhọn, có lẫn trong rác để tránh thương tích. Nếu phát hiện có vật liệu nổ, cần báo ngay cho chính quyền địa phương để xử lý.
Đồng thời, trong quá trình dọn dẹp, vệ sinh môi trường, cần đeo găng tay caosu, đi ủng, đeo khẩu trang để đảm bảo an toàn. Sau khi dọn dẹp vệ sinh cần rửa tay, vệ sinh cá nhân sạch sẽ bằng xà phòng và nước sạch.
MC: Ngoài vệ sinh nhà cửa, xin chuyên gia hướng dẫn cách xử lý vệ sinh môi trường xung quanh để phòng tránh ô nhiễm môi trường, nguồn muỗi đẻ trứng?... Các gia đình có nên tự mua cloramin B về tự phun không?
- TS Đỗ Mạnh Cường – Phó trưởng phòng Quản lý Sức khoẻ môi trường và Hoá chất - Cục Quản lý môi trường y tế (Bộ Y tế) trả lời: Trước tiên, tôi xin trả lời là không nên tự ý mua, sử dụng các loại hoá chất như Cloramin B về để khử trùng. Vì nếu dùng không đúng cách, đúng liều lượng, hoá chất không đảm bảo chất lượng, hạn sử dụng, không được Bộ Y tế cấp phép lưu hành thì sẽ có nguy cơ ảnh hưởng đến sức khoẻ của các thành viên trong gia đình. Người dân nên hỏi cán bộ y tế tại địa phương để được tư vấn, hướng dẫn.
Tốt nhất là người dân nên dùng các loại chất tẩy rửa thông thường, nước lau sàn nhà để lau, làm vệ sinh nhà cửa, tường nhà hàng ngày. Thường xuyên mở cửa sổ, cửa ra vào cho thông thoáng khí, hoặc bật quạt để tường mau khô để tránh ẩm thấp, nấm mốc.
MC: Vì sao bệnh Whitmore lại bùng phát ở vùng mưa lũ. Bệnh này có nguy hiểm không và dấu hiệu nhận biết bước đầu của bệnh là gì?
- TS.BS Thân Mạnh Hùng, Phó trưởng Khoa Cấp cứu (Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương) trả lời: Bệnh Whitmore (hay tên gọi khác là Melioidosis) là một bệnh nhiễm trùng ở người và động vật do vi khuẩn Burkholderia Pseudomalle gây ra. Vi khuẩn B. pseudomallei sống trong đất, nước bị nhiễm khuẩn và xâm nhập vào cơ thể chủ yếu qua da khi có vết thương hở tiếp xúc trực tiếp với đất, nước bị nhiễm khuẩn B. pseudomallei. Hiện chưa có bằng chứng về việc lây truyền vi khuẩn từ người sang người hoặc từ động vật sang người.
Bệnh Whitmore là bệnh ít gặp, không lây lan thành dịch. Bệnh ghi nhận số mắc cao chủ yếu tại Úc và khu vực Đông Nam Á. Tại Việt Nam, ca bệnh đầu tiên được ghi nhận vào năm 1925 tại Thành phố Hồ Chí Minh sau đó xuất hiện rải rác ở một số địa phương và gần đây được ghi nhận gia tăng tại một số địa phương.
Bệnh có biểu hiện lâm sàng rất đa dạng, khó chẩn đoán và có thể tử vong nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, đặc biệt ở những người có bệnh nền như tiểu đường, bệnh gan, thận, phổi mạn tính, suy giảm miễn dịch...
Bệnh được điều trị bằng cách sử dụng các kháng sinh có nhạy cảm với các chủng B. pseudomallei và điều trị các triệu chứng, biến chứng kèm theo, đồng thời chăm sóc, điều dưỡng phục hồi sức khỏe cho người bệnh.
Hiện chưa có vaccine phòng bệnh Whitmore. Các biện pháp phòng bệnh chủ yếu là đảm bảo vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường, sử dụng bảo hộ lao động khi làm việc có tiếp xúc với đất, nước bị nhiễm khuẩn hoặc trong môi trường không đảm bảo vệ sinh, làm sạch hoàn toàn vết rách da, trầy xước hoặc bỏng bị nhiễm bẩn và thực hiện ăn chín uống chín…
Trong thời gian gần đây, tại các tỉnh miền Trung sau các trận mưa lũ liên tiếp làm cho vệ sinh môi trường tại các vùng dân cư bị ô nhiễm, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn sinh sôi, phát triển, nên có ghi nhận gia tăng các trường hợp mắc bệnh Whitmore và dự báo sẽ tiếp tục ghi nhận thêm các trường hợp mắc trong thời gian tới ở nhiều địa phương trong khu vực.
Để chủ động phòng bệnh Whitmore, Bộ Y tế khuyến cáo người dân cần thực hiện các biện pháp như sau:
- Đảm bảo vệ sinh cá nhân, thường xuyên rửa tay với xà phòng và nước sạch, đặc biệt là trước và sau khi chế biến thức ăn, sau khi đi vệ sinh, sau khi đi làm ruộng, trước khi ăn.
- Thực hiện ăn chín, uống nước đun sôi để nguội, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm; không giết mổ, ăn thịt động vật, gia súc, gia cầm bị ốm chết.
- Hạn chế tiếp xúc trực tiếp với đất, nước bẩn, đặc biệt tại những nơi bị ô nhiễm nặng. Không tắm gội, bơi, ngụp lặn ở các ao, hồ, sông tại/gần nơi bị ô nhiễm.
- Sử dụng đồ bảo hộ lao động (giày, ủng, găng tay…) đối với những người thường xuyên việc ngoài trời, tiếp xúc với đất và nước bẩn.
- Khi có vết thương hở, vết loét hoặc vết bỏng cần tránh tiếp xúc với đất hoặc nước có khả năng bị ô nhiễm. Nếu bắt buộc phải tiếp xúc thì sử dụng băng chống thấm và cần được rửa sạch đảm bảo vệ sinh.
- Những người có bệnh nền như tiểu đường, bệnh gan, thận, phổi mạn tính, suy giảm miễn dịch ... cần được chăm sóc, bảo vệ các tổn thương để ngăn ngừa nhiễm khuẩn. - Khi nghi ngờ nhiễm bệnh cần đến cơ sở y tế để được tư vấn, khám phát hiện và điều trị kịp thời.
-----
Để người dân biết cách phòng, tránh dịch bệnh trong và sau mùa mưa bão, Báo Lao Động thực hiện buổi tọa đàm trực tuyến với các chuyên gia Bộ Y tế.
Khách mời tham gia chương trình:
- TS Đỗ Mạnh Cường – Phó trưởng phòng Quản lý Sức khoẻ môi trường và Hoá chất - Cục Quản lý môi trường y tế (Bộ Y tế).
- TS.BS Thân Mạnh Hùng, Phó trưởng Khoa Cấp cứu (Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương).
Chương trình được tường thuật trực tiếp trên trang https://laodong.vn/
