Đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công
Theo Bộ Giao thông - Vận tải (GTVT), bên cạnh các dự án cao tốc đang triển khai, từ quý II đến quý IV/2021, dự kiến sẽ khởi công xây dựng thêm 17 dự án mới gồm hàng loạt công trình quy mô lớn như: Cao tốc Bắc - Nam đoạn Nghi Sơn - Diễn Châu với tổng mức đầu tư 8.380 tỉ đồng; cao tốc QL45 - Nghi Sơn tổng mức đầu tư 6.333 tỉ đồng, dự kiến khởi công tháng 6.2021; cao tốc Diễn Châu - Bãi Vọt 13.338 tỉ đồng; cao tốc Nha Trang - Cam Lâm 7.615 tỉ đồng; cao tốc Cam Lâm - Vĩnh Hảo 13.687 tỉ đồng, dự kiến quý II/2021.
Cùng với đó, từ quý II đến hết năm 2021, Bộ GTVT dự kiến hoàn thành thêm 21 dự án, gồm: Cao tốc Bắc - Nam đoạn Cam Lộ - La Sơn, đoạn Cao Bồ - Mai Sơn, cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận, dự án đường Hồ Chí Minh đoạn tránh Chư Sê.
Với mục tiêu đạt 5.000km đường cao tốc vào năm 2030, chuyên gia kinh tế Đinh Trọng Thịnh cho rằng, vấn đề là phải lựa chọn được đúng các khu vực có nhu cầu lớn, quá trình triển khai xây dựng cần được thực hiện nhanh, đúng tiến độ để phát huy tối đa hiệu quả đầu tư. Theo ông Thịnh, trong bối cảnh nguồn lực đầu tư khó khăn, rất cần sự ủng hộ từ Trung ương đến các địa phương. Nguồn vốn đầu tư sẽ là yếu tố quyết định đến sự thành bại của mục tiêu này. Ngoài nguồn vốn ngân sách, chúng ta phải tiếp tục xây dựng cơ chế, chính sách, đẩy mạnh thu hút vốn xã hội hóa vào đầu tư hạ tầng.
Chủ tịch Hiệp hội các nhà đầu tư công trình giao thông đường bộ Việt Nam - PGS-TS Trần Chủng - nói rằng, hiện các dự án PPP giao thông đang gặp rất nhiều khó khăn về nguồn vốn tín dụng. Tại các dự án PPP cao tốc Bắc - Nam, nhà đầu tư trong nước thừa quyết tâm, nhà thầu thi công cũng dư năng lực để làm nhưng vướng mắc lớn nhất là vốn tín dụng, chiếm 50 - 60% tổng mức đầu tư của các dự án. Nguồn vốn này gần như đang bị các ngân hàng thương mại đóng cửa cho vay, bởi tỉ lệ huy động vốn ngắn hạn cho vay dài hạn đã chạm ngưỡng quy định.
Do vậy, việc Chính phủ, Bộ GTVT nghiên cứu chuyển đổi hình thức đầu tư một số dự án PPP cao tốc Bắc - Nam sang đầu tư công là phù hợp với thực tiễn. Hơn nữa, điều đó còn tạo thêm động lực và quyết tâm cho các nhà đầu tư trong nước thực hiện các dự án PPP cao tốc còn lại trong thời gian tới.
Cũng theo ông Trần Chủng, với việc chuyển đổi hình thức đầu tư một số dự án PPP cao tốc Bắc - Nam sang đầu tư công và 3 dự án đã đủ điều kiện thi công, việc chuyển đổi hình thức đầu tư một số dự án cao tốc Bắc - Nam từ PPP sang đầu tư công hiện nay là cấp thiết để đẩy nhanh tiến độ công trình và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Tạo cơ chế thu hút xã hội hóa
Theo đại diện Bộ GTVT, việc 3 dự án thành phần là Mai Sơn - Quốc lộ 45, Vĩnh Hảo - Phan Thiết, Phan Thiết - Dầu Giây sau khi hoàn thành, đưa vào khai thác (dự kiến cuối năm 2022) cùng với các dự án thành phần khác từng bước hình thành nên tuyến cao tốc trên tuyến Bắc - Nam phía đông hiện đại, có năng lực lớn, an toàn, tốc độ cao, đáp ứng nhu cầu vận tải; kết nối các trung tâm kinh tế, chính trị đặc biệt là 3 vùng kinh tế trọng điểm, các khu kinh tế, khu công nghiệp trọng yếu
Vụ trưởng Vụ đối tác công-tư (PPP) - ông Lê Kim Thành - cho hay, cao tốc Bắc-Nam khi hình thành sẽ song hành với QL1, với tốc độ thiết kế đạt 80-120km/h, không đi lẫn với các phương tiện xe máy, xe thô sơ, không có giao cắt đồng mức… nên năng lực thông hành sẽ được nâng đáng kể, phát huy hiệu quả đầu tư của tuyến giao thông huyết mạch quan trọng này.
Trao đổi với Lao Động, PGS-TS Ngô Trí Long - nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả (Bộ Tài chính) - nói rằng, hạ tầng giao thông luôn là nguồn động lực rất lớn cho sự phát triển kinh tế của bất cứ quốc gia nào. So với các tuyến đường bộ thông thường khác như quốc lộ, tỉnh lộ... cao tốc có lợi thế vượt trội, giúp phương tiện đi nhanh hơn nên tiết kiệm nhiên liệu, thời gian di chuyển, giảm ùn tắc giao thông.
PGS-TS Ngô Trí Long cũng cho biết, việc đầu tư cao tốc không phải dự án nào cũng có mật độ giao thông giống nhau và hấp dẫn đầu tư như nhau. Có những tuyến nằm trên hệ thống cao tốc nhưng lưu lượng xe thấp nên hiệu quả thấp và cần phải tính toán. Cùng đó, việc kết nối ra sao bởi nếu chia nhỏ thì sẽ không là cao tốc. Đây là bài toán khó cho nhà quản lý.
Từ đó, trường hợp không cân đối ngân sách thì phải huy động vốn xã hội hóa. Nếu vậy, phải tăng tính hấp dẫn, hiệu quả thì lúc đó mới thu hút được nhà đầu tư. Đặc biệt là 3 bộ: Tài chính, Giao thông - Vận tải và Bộ Kế hoạch - Đầu tư cần đưa ra các chính sách và quy hoạch cho các nhà thầu để họ yên tâm tham gia phát triển cao tốc.
“Nguồn lực của nhà nước có hạn, chính vì vậy phải huy động xã hội hóa nhưng huy động ra sao thì cần phải bàn. Bởi lẽ, tư nhân làm thì chất lượng vẫn có nhiều hạn chế. Phương thức làm sao để đưa ra xã hội hóa có hiệu quả thì phải cụ thể hơn, không thể chung chung được” - ông Long nói.
