Thung lũng trường thọ
Những ngày cuối tháng 9.2021, từ Thành phố Hòa Bình, sau khoảng 2 tiếng di chuyển qua những con đường quanh co, PV Báo Lao Động đã đến được xã Vân Sơn, huyện Tân Lạc, tỉnh Hòa Bình. Mảnh đất được mệnh danh là “chốn bồng lai tiên cảnh” quanh năm mây trắng bao phủ, khí hậu trong lành này.
Xã Vân Sơn có độ cao khoảng 1.200m, được sáp nhập từ 3 xã Bắc Sơn, Lũng Vân và Nam Sơn. Trước đây vẫn được gọi là Lũng Vân hay Thung Mây, xa xưa nhân dân còn gọi với cái tên Mường Chậm do nằm lọt thỏm giữa những dãy núi cao sừng sững.
Cái tên Lũng Vân có lẽ được bắt nguồn từ đặc trưng của một thung lũng với bốn bề núi cao dựng đứng, quanh năm được mây bao phủ, một trong bốn cái nôi văn hóa lớn và cổ xưa nhất ở xứ Mường Hòa Bình.
Vân Sơn hiện là xã đặc biệt khó khăn của tỉnh Hòa Bình nhưng con người nơi đây có tuổi thọ “sánh cùng trời đất”. Cả xã có hơn 1.000 nóc nhà với hơn 5.000 nhân khẩu. Dù vậy xã có rất nhiều cụ già thọ trên 70 tuổi vẫn khỏe mạnh, tinh tường.
Ông Hà Công Cọt - Chủ tịch Hội Người cao tuổi xã Vân Sơn - cho biết: "Xã có 741 hội viên, trong đó độ tuổi từ 70-79 là 127 người, từ 80-89 tuổi là 63 người, trên 90 tuổi là 31 người".
Được biết, người lớn tuổi nhất là cụ Hà Thị Ịm, ở xóm Bách, xã Vân Sơn nay đã 103 tuổi (SN 1918). Người thọ nhất là cụ Đinh Thị Huệ, (SN 1897), đã mất vào năm 2011, thọ 114 tuổi.
Bí quyết trường thọ của bà con Lũng Vân
Tìm tới nhà cụ Hà Thị Ịm, cụ sống cùng con trai út, người con gái đầu của cụ nay đã 80 tuổi. Trước đây, khi còn khoẻ, cụ vẫn lên nương lên rẫy cùng các con, làm việc nhà. Cụ vẫn minh mẫn, khỏe mạnh và trò chuyện với PV trong thời gian dài.
Chia sẻ về bí quyết sống thọ, cụ Ịm cho rằng quan trọng nhất là việc sử dụng lá thuốc được hái trên rừng nấu nước uống hằng ngày.
"Việc sử dụng các loại lá cây trong thời gian hậu sản, giúp người phụ nữ nhanh hồi phục sức khỏe, bài thuốc chỉ riêng khu vực xã Vân Sơn mới có và còn được truyền lại từ các thế hệ trước" - cụ Ịm nói
Cụ Ịm kể rằng, “Ngày xưa, tôi chỉ ăn các loại củ mài, khoai, sắn, ngô và cơm, khổ lắm không được ăn nhiều thứ như bây giờ. Nhưng chính đó là những loại thực phẩm sạch, giàu chất dinh dưỡng mà không gây hại cho cơ thể”.
Tiếp đó, PV tìm về gia đình cụ ông Bùi Văn Dếch (92 tuổi) tại xóm Chiến, xã Vân Sơn. Trong ngôi nhà sàn, đôi tay thoăn thoắt, dẻo dai cụ Dếch đang tự tay đan lát chiếc gùi (gùi đựng nông sản đi nương - PV). Việc làm đòi hỏi sức khỏe và sự khéo léo.
“2 năm trước tôi vẫn có thể đi chăn trâu, chăn bò giúp con cái, và lên rừng lấy lá thuốc về uống không phải nhờ ai. Nhưng do tuổi đã cao nên mọi người trong nhà không cho đi làm nữa. Ở nhà tôi vẫn làm những vật dụng trong gia đình thường dùng” - Cụ Dếch kể.
Cụ Dếch cho rằng, để có sức khỏe như bây giờ cụ sử dụng kinh nghiệm mà người xưa truyền lại. Sử dụng các lá thuốc hái trên rừng, đem về nấu nước uống hàng ngày, nó rất tốt cho sức khỏe. Khi cụ còn trẻ cũng hạn chế việc uống rượu, luôn giữ cho bản thân tinh thần tỉnh táo.
Bà Hà Thị Chỉ (72 tuổi, xã Vân Sơn) chia sẻ: "Người dân nơi đây sống thọ và có sức khỏe tốt có thể là do khí hậu mát mẻ, nguồn thức ăn sạch sẽ, đảm bảo, không sử dụng đến các chất hóa học".
Theo bà Chỉ, tất cả nguồn thực phẩm đều tự cung tự cấp. Đặc biệt, có nhiều vô số bài thuốc nam vừa có thể chữa trị bệnh rất hiệu quả, giúp người dân có sức khỏe tốt để lao động.
Ông Hà Văn Huê - Chủ tịch UBND xã Vân Sơn - cho biết: "Hơn 90% người dân của xã là đồng bào dân tộc Mường, độ tuổi trung bình của người dân nơi đây cao hơn so với mặt bằng chung cả nước, số cụ trên 70 tuổi rất nhiều, vẫn đủ sức khỏe lên rừng hái thuốc, làm nương rẫy".
"Kinh tế của xã chủ yếu là sản xuất nông, lâm nghiệp, về du lịch hiện nay địa phương đang phát triển theo hướng cộng đồng" - ông Huê cho biết thêm.
