Mỗi ngày 1.100 tấn rác thải
Số liệu từ Sở Tài nguyên và Môi trường Thành phố Đà Nẵng cho biết: Trung bình mỗi ngày, Đà Nẵng có khoảng 1.100 tấn chất thải rắn được phát sinh. Và con số này được dự báo sẽ tăng hơn gấp đôi trong vòng 4-5 năm tới.
Đáng nói là khoảng 90% chất thải này được đổ vào bãi rác, gây gánh nặng lớn cho quy hoạch của thành phố, ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe người dân địa phương.
Rác thải chỉ là một trong rất nhiều ví dụ cho thấy sự phát triển của một thành phố, xa hơn là cả đất nước đã và đang bị đe doạ như thế nào bởi tính không bền vững, trước hết đến từ môi trường sống.
Và để tìm giải pháp cho vấn đề này, mới đây, Thành phố Đà Nẵng đã ban hành Kế hoạch về thực hiện “Chương trình hành động quốc gia về sản xuất và tiêu dùng bền vững giai đoạn 2021-2030”. Trong đó, xác định mục tiêu thúc đẩy sản xuất và tiêu dùng bền vững hướng đến phát triển nền “kinh tế tuần hoàn”.
“Mô hình “kinh tế tuần hoàn” được hiểu là hệ thống kinh tế có tính tái tạo và khôi phục, thông qua việc thay đổi hàng hóa, dịch vụ từ khâu thiết kế, sản xuất và tiêu dùng. Từ đó, kéo dài tuổi thọ của nguyên vật liệu, năng lượng trong chuỗi giá trị vòng đời của sản phẩm, giảm thiểu các tác động tiêu cực tới môi trường.
Ví dụ với vấn đề chất thải đô thị, đặc tính của kinh tế tuần hoàn là biến rác thải của ngành này thành nguồn tài nguyên của của ngành khác, đồng thời, góp phần làm giảm phát thải khí nhà kính, biến đổi khí hậu" - ông Hồ Kỳ Minh, Phó Chủ tịch Uỷ ban Nhân dân Thành phố Đà Nẵng, giải thích.
Theo ông Hồ Kỳ Minh, trước thách thức tài nguyên thiên nhiên đang ngày càng cạn kiệt, ô nhiêm môi trường ngày một trầm trọng, nhiều quốc gia và khu vực kinh tế trên thế giới đã thay đổi chiến lược phát triển, hướng đến một nền kinh tế bền vững - nền kinh tế tuần hoàn.
Việc chuyển đổi từ mô hình kinh tế tuyến tính sang mô hình kinh tế tuần hoàn là cần thiết để hướng đến một nền kinh tế phát triển bền vững, sử dụng hiệu quả tài nguyên - năng lượng, ít carbon, vững mạnh và cạnh tranh.
Ông Tô Văn Hùng - Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Đà Nẵng - cho rằng, phát triển bền vững vừa mang tính tất yếu và là mục tiêu cao đẹp đang trở thành mối quan tâm trên phạm vi toàn cầu và đã được Thành phố Đà Nẵng xác lập trong định hướng phát triển từ rất sớm.
Điều này có nghĩa là quá trình phát triển, Đà Nẵng không chỉ chú trọng tăng trường kinh tế mà cần phải thực sự quan tâm đến công tác bảo vệ môi trường, vừa phải đảm bảo an sinh xã hội, mang lại cuộc sống an lành cho người dân.
Cần tư duy tuần hoàn
Theo ông Tô Văn Hùng, nền “kinh tế tuần hoàn” là cơ sở để Đà Nẵng xây dựng mô hình “Thành phố môi trường” giai đoạn mới 2021-2030, trở thành thành phố sinh thái sau năm 2030. Với cách tiếp cận tổng thể trên cơ sở chiến lược bảo vệ môi trường quốc gia, hướng tới sự phát triển bền vững… với các mục tiêu, các tiêu chí trọng tâm liên quan đến “kinh tế tuần hoàn”.
Cụ thể, Đà Nẵng sẽ phòng ngừa ô nhiễm môi trường bằng cách xây dựng mô hình và hình thành 1 khu công nghiệp sinh thái; phát triển nguồn năng lượng tái tạo.
Giảm thiểu "rác" thải không khí bằng việc khuyến khích sử dụng phương tiện giao thông công cộng và các giải pháp giao thông thân thiện môi trường, kiểm soát chất lượng môi trường qua các chỉ số ở mức tốt (WQI, AQI). Bên cạnh đó, Đà Nẵng cũng sẽ cải thiện môi trường và bảo tồn thiên nhiên, đa dạng sinh học…
Mục tiêu và hướng đi là vậy, tuy nhiên, việc chuyển đổi từ một nền kinh tế truyền thống sang nền “kinh tế tuần hoàn” đòi hỏi phải có sự thay đổi của cả hệ thống về việc cần phải “tư duy tuần hoàn”.
Tại hội thảo "Kinh tế tuần hoàn - Mô hình phát triển bền vững cho doanh nghiệp Đà Nẵng” do Thành phố Đà Nẵng tổ chức cuối năm 2020, ông Hồ Văn Tuấn - Phó Giám đốc VCCI Đà Nẵng - cho hay, nếu áp dụng triệt để "tư duy tuần hoàn” trong hoạt động thiết kế, sản xuất và tái chế hàng hóa thì nền kinh tế tuần hoàn sẽ mở ra cơ hội thị trường trị giá ít nhất 4,5 nghìn tỉ USD cho doanh nghiệp, tạo ra hàng trăm triệu việc làm mới.
Theo các chuyên gia, hiện nay, mô hình kinh tế tuần hoàn vẫn chưa có được sự phát triển như mong đợi do còn gặp nhiều rào cản, cụ thể như: Việc áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn đòi hỏi doanh nghiệp phải tốn thêm các chi phí đầu tư ban đầu, điều này giảm khả năng cạnh tranh, giảm lợi nhuận.
Bên cạnh đó, việc chuyển đổi cấu trúc tổ chức quản lý, điều hành doanh nghiệp kinh doanh theo kiểu truyền thống sang mô hình kinh tế tuần hoàn có thể dẫn đến rối loạn, rủi ro cho các doanh nghiệp. Ngoài ra, thách thức về công nghệ cũng là một trong những rào cản lớn đối với mô hình kinh tế tuần hoàn.
Và những việc có thể làm ngay với Đà Nẵng, theo ông Tô Văn Hùng, trong mục tiêu xây dựng “thành phố môi trường”, thành phố đã đặt ra những mục tiêu, tiêu chí để hướng đến nền kinh tế tuần hoàn trong quá trình phát triển thành phố.
Đó là mỗi cơ sở sản xuất, doanh nghiệp kinh doanh, dịch vụ sớm rà soát, đánh giá, xây dựng lộ trình để triển khai tiếp cận nền kinh tế tuần hoàn trong phạm vi hoạt động của mình. Ngành công thương phải chủ trì, phối hợp các sở, ngành liên quan sớm nghiên cứu, đề xuất các chính sách cấp thành phố để huy động các nguồn lực doanh nghiệp triển khai ứng dụng các giải pháp tiếp cận kinh tế tuần hoàn.
Đối với các khu công nghiệp, cụm công nghiệp đã hoạt động, cần nhanh chóng rà soát, đánh giá, để phát triển các chuỗi cung ứng thân thiện với môi trường. Ở các khu công nghiệp, cụm công nghiệp chuẩn bị đầu tư cần tuân thủ bố trí quy hoạch có tính đến các giải pháp cộng sinh, sinh thái ngay từ ban đầu. Đặc biệt, Đà Nẵng cần xây dựng toàn diện hệ thống tổ chức phân loại - thu gom - xử lý các thành phần rác sau phân loại thực sự hiệu quả.
