Thu phí trên đường cao tốc do Nhà nước đầu tư: Vẫn lo ngại phí chồng phí

Thu phí cao tốc do Nhà nước đầu tư

Bộ Giao thông Vận tải vừa có văn bản yêu cầu các đơn vị liên quan xây dựng Đề án thu phí trên các tuyến đường đầu tư bằng ngân sách Nhà nước, đặc biệt là một số dự án có yêu cầu cấp bách.

Bộ GTVT cũng yêu cầu các Ban Quản lý dự án 7, Thăng Long và Ban QLDA đường Hồ Chí Minh phối hợp với Viện Chiến lược, Tổng cục Đường bộ VN cung cấp hồ sơ dự án và chỉ đạo các đơn vị tư vấn dự án trong việc cung cấp thông tin, dữ liệu về các dự án theo yêu cầu của Viện Chiến lược; Chỉ đạo các đơn vị tư vấn báo cáo bổ sung trong trường hợp thông tin dữ liệu dự án chưa đầy đủ, chưa đảm bảo theo yêu cầu của Viện Chiến lược.

“Các đơn vị như: Vụ Tài chính, Vụ Kế hoạch - Đầu tư, Vụ Đối tác công - tư, Cục Quản lý xây dựng và Chất lượng công trình giao thông căn cứ chức năng, nhiệm vụ, chủ động phối hợp với Viện Chiến lược, Tổng cục Đường bộ VN trong quá trình xây dựng, hoàn thiện Đề án” - Bộ GTVT yêu cầu.

Trước đó, vào giữa tháng 8, Bộ GTVT đã có công văn gửi Bộ Tài chính và Bộ Tư pháp đề xuất phương án thu phí sử dụng đường cao tốc thông qua trạm thu phí trên đường cao tốc do Nhà nước đầu tư. Bộ GTVT đề nghị Bộ Tài chính xem xét báo cáo Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội bổ sung khoản thu phí sử dụng đường cao tốc thông qua trạm thu phí vào Danh mục phí, lệ phí tại Luật Phí và lệ phí.

Các nguyên tắc thu phí đường cao tốc được Bộ GTVT xác định là chỉ thu phí đối với các đường cao tốc khi đường cao tốc này nối 2 điểm mà có đường quốc lộ do ngân sách nhà nước đầu tư để người dân có quyền lựa chọn...; việc thu phí được thực hiện tại trạm thu phí trên tuyến đường cao tốc. Mức phí phải phù hợp với chất lượng dịch vụ, nhưng không vượt quá lợi ích thu được và khả năng chi trả của người sử dụng đường cao tốc.

Đánh giá kỹ, đừng thêm gánh nặng cho dân

Trao đổi với Lao Động, chuyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu cho rằng về vấn đề này có điểm cộng và điểm trừ. Chính vì vậy cần phải có kế hoạch, đánh giá và cân đo đong đếm kỹ để tính phương án tối ưu nhất.

Vị chuyên gia này phân tích, về điểm trừ, đúng là hiện nay người dân đang đóng thuế vào ngân sách nhà nước. Tiền ngân sách để xây dựng cơ sở hạ tầng, trong đó có đường cao tốc thì không có lý do gì người dân không được sử dụng. Trong khi đó, nếu giờ vẫn tiếp tục xây dựng đường cao tốc bằng tiền ngân sách mà bắt dân đóng thêm phí nữa thì họ phải đóng 2 lần cho những dịch vụ công mà họ phải được sử dụng.

Còn về điểm tích cực theo ông Hiếu, hiện nay do ảnh hưởng của dịch bệnh nên ngân sách đang bị khó khăn, thâm hụt, thất thu thuế do nhiều doanh nghiệp làm ăn không có lãi. Ngoài ra, chi phí công ngày càng nhiều nên đóng tiền sử dụng phương tiện công cộng là điều cần thiết nhằm đảm bảo chất lượng công trình, sản phẩm công cộng mà người dân sử dụng.

Tuy nhiên, giữa hai điểm tích cực và tiêu cực thì chúng ta cần chọn điểm nào vượt trội hơn. Việc này cần sự nghiên cứu của Bộ GTVT.

“Người dân đóng thêm tiền cho tất cả đường cao tốc như vậy có thật sự tăng được dịch vụ không, tăng việc họ sử dụng công cộng không? Nếu dịch vụ, chất lượng tăng lên bù trừ cho việc đóng thêm tiền thì chúng ta cũng nên ủng hộ”, ông Hiếu nói và cho biết thêm còn nếu sử dụng tiền đó để bù lỗ, không dùng vào bảo trì, sửa chữa, tăng chất lượng phương tiện công cộng thì chúng ta không nên và phải xem xét kỹ.

“Những vấn đề đó chúng ta cần phải định lượng ra, chứ không phải nói hô hào. Dân không đồng tình thì phải khảo sát ra bao nhiêu phần trăm, phải có khảo sát, nghiên cứu... Chúng ta không vì ngân sách mà mang gánh nặng cho người dân”, vị chuyên gia này nhấn mạnh.

Trong khi đó, PGS-TS Đinh Trọng Thịnh (chuyên gia tài chính) lại không đồng ý về việc này. Bởi theo ông Thịnh, nếu thu thêm phí nữa sẽ bị phí chồng phí và mang lại gánh nặng cho người dân.

Ông Thịnh nói, ngân sách nhà nước bỏ tiền ra thì tại sao lại phải thu thuế người dân? Bản thân, trong ngân sách nhà nước phải bỏ tiền xây dựng giao thông, hạ tầng là đương nhiên. Và đó là chuyện bình thường, còn nếu do BOT, hay hợp tác công tư lại câu chuyện khác. “Đây là nhà nước bỏ tiền xây dựng thì không thể nào thu được. Tiền ngân sách cũng là tiền thuế từ người dân” - vị PGS-TS này nói thêm.