“Thuận thiên” sống khoẻ với hạn mặn
Những ngày này đi dọc các huyện Long Phú, Trần Đề, Mỹ Xuyên, Thành phố Sóc Trăng dễ dàng bắt gặp hình ảnh những rẫy màu xanh tốt được trồng dưới ruộng thay cho lúa vụ 3 (Đông Xuân muộn).
Ông Danh Giàu ở phường 7, thành phố Sóc Trăng vừa thu hoạch 8.000m2 dưa hấu trồng dưới ruộng lúa phấn khởi cho biết: Trồng lúa vụ 3 thời điểm này rủi ro cao do mùa khô thiếu nước ngọt, nhưng trồng dưa hấu thì ăn chắc. Bởi dưa hấu là loại cây màu ngắn ngày, không sử dụng nước nhiều như lúa, nên rất phù hợp sản xuất vào mùa hạn mặn. Nếu so sánh lợi nhuận kinh tế thì cao hơn trồng lúa rất nhiều.
“Vụ này năng suất đạt 3 tấn/1.000m2, thương lái mua tại ruộng giá 6.000 đồng/kg. Sau khi trừ chi phí gia đình thu về khoảng 10 triệu đồng. Tính ra lãi gấp 2, 3 lần trồng lúa” - ông Giàu tính.
Ông Lý Mô ở xã Lâm Kiết, huyện Thạnh Trị chia sẻ: Trong những tháng mùa khô, bà con thường chọn dưa hấu trồng thay lúa vì vốn đầu tư ít, thích ứng với biến đổi khí hậu.
Tìm mọi cách tích trữ nước ngọt
Anh Trần Văn Nổi ở xã Tân Phong (huyện Thạnh Phú, tỉnh Bến tre) cho biết: Tuyến kênh gần nhà chưa khép kín nên năm nào mặn xâm nhập vào thì người dân ở đây toàn sống chung với mặn. Vì vậy, từ mùa mưa năm trước anh và bà con nơi đây đã tích trữ nước mưa ở các bồn chứa lớn để sử dụng cho mùa khô năm 2024.
“Gia đình tôi đầu tư 2 bồn chứa 4.000 lít để tích trữ nước mưa. Hiện nước máy đã bị nhiễm mặn nên gia đình sử dụng nước mưa để sinh hoạt, nhưng cũng phải tiết kiệm” - anh Nổi chia sẻ.
Theo ông Nguyễn Văn Nghĩa ở huyện Châu Thành (tỉnh Bến Tre), độ mặn tại kênh Bến Rớ những ngày này là 0,1‰. Ông đã tích trữ nước ngọt ở mương, đóng cống ngăn mặn để bảo vệ 2ha sầu riêng.
Tương tự tại vùng chuyên canh sầu riêng của tỉnh Sóc Trăng, ngay từ đầu mùa khô 2023 - 2024 nhiều nông dân trên địa bàn huyện Kế Sách đã chủ động nạo vét ao mương, trữ nước ngọt.
Ông Đoàn Văn Út Xuân - một hộ dân trồng sầu riêng ở xã Xuân Hòa (huyện Kế Sách, tỉnh Sóc Trăng) - cho hay, với diện tích 4ha sầu riêng có đến gần 10 ao, mương được thiết kế dọc theo vườn. Tranh thủ khi nước mặn chưa xâm nhập, ông đã chủ động bơm nước ngọt đầy ao để phục vụ tưới tiêu.
Anh Nguyễn Nhất Trường ở xã Xuân Hòa cũng dùng cách trữ ngọt trong mùa hạn để bảo vệ hơn 1ha vú sữa và sầu riêng của gia đình. Anh Trường cho biết, khi độ mặn ngoài sông lên sẽ tiến hành đóng kín các cống dẫn nước ra vào vườn.
Trông chờ những công trình thuỷ lợi
Ông Võ Tiến Sĩ - Phó Giám đốc Sở NNPTNT tỉnh Bến Tre - cho biết, Công ty Vệ sinh môi trường nông thôn (thuộc Sở NNPTNT) đang quản lý 32 nhà máy nước. Trong đó, có 10 nhà máy lấy nước từ nguồn các lòng sông theo hệ thống vận hành thuỷ triều có độ mặn ổn định. Còn các nhà máy khác có độ mặn dưới 0,5‰ thì công ty nước đã lập dự trù kinh phí để vận chuyển nước ngọt về xử lý cung cấp cho người dân.
Ông Trần Ngọc Tam - Chủ tịch UBND tỉnh Bến Tre - cho hay, vấn đề dự trữ nước được tỉnh Bến Tre đặc biệt quan tâm. Để chủ động nguồn nước ngọt, Bến Tre đã cho đắp đập Thạch Triệu để tranh thủ chứa nước ngọt vào lòng sông, đảm bảo có nước cho Nhà máy Sơn Đông - nhà máy nước lớn nhất của tỉnh.
Theo ông Phạm Tấn Đạo - Chi Cục trưởng Chi cục Thủy lợi tỉnh Sóc Trăng, khi độ mặn vượt ngưỡng 1,5‰, toàn bộ hệ thống cống phục vụ công tác trữ ngọt trên địa bàn tỉnh sẽ đóng hoàn toàn để ngăn mặn. Khi đó, nguồn nước dự trữ sẽ phục vụ tối đa trong khoảng 15 ngày, nếu sau đó mặn giảm thì tiến hành lấy nước ngọt.
PGS.TS Lê Anh Tuấn - Giảng viên cao cấp, Khoa Môi trường và Tài nguyên thiên nhiên, Trường Đại học Cần Thơ - cho biết: Mùa khô năm 2024 sẽ khô hạn nhiều hơn, ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp và cuộc sống sinh hoạt của người dân vùng ven biển ở miền Tây.
"Để giải quyết bài toán trên, thì cần phải tích trữ nước ngọt càng nhiều càng tốt" - PGS.TS Lê Anh Tuấn nói.
PGS.TS Lê Anh Tuấn cũng chia sẻ thêm, đối với vùng cây ăn trái có nguy cơ hạn mặn thì phải chấp nhận giảm năng suất, để dưỡng cây cho mùa vụ sau. Đồng thời, chuẩn bị phương án vận chuyển nước ngọt từ thượng nguồn xuống hạ nguồn để kịp thời cung cấp cho người dân khi thiếu nước ngọt vượt qua hạn mặn năm nay.
