Chính vì thế, nói về một TP.Hồ Chí Minh đáng sống, nhiều chuyên gia cho rằng không phải cứ đổ thật nhiều tiền mới làm được, mà phải bắt đầu từ những điều tưởng bình thường, nhỏ nhặt nhất.
Thống nhất quy hoạch tổng thể và quy hoạch vùng
TP đáng sống, theo nhiều người dân, là TP được quy hoạch có tầm nhìn, không bị thay đổi trong vòng 10 năm. Các tiêu chí đưa ra gồm: Trả lại vỉa hè cho dân, dẹp nạn móc túi, cướp giật, chèo kéo du khách, dẹp nạn ma túy, làm sạch các con kênh, thêm bóng mát cho công trình, tăng diện tích và khu vui chơi công cộng cho trẻ em và dẹp nạn mãi lộ, lợi ích nhóm. Thế nhưng, dưới góc độ của các chuyên gia, thì đó là cả một quá trình quy hoạch đô thị tổng thể bị phá vỡ mà nhiều năm nay, TP vẫn loay hoay chưa tìm lời giải.
Theo KTS Nguyễn Xuân Thắng, quy hoạch phải đi trước và đáp ứng nhu cầu của TP trong hiện tại và tương lai. Và quy hoạch đã đặt ra thì phải tuân thủ, chứ không phải thay đổi theo từng giai đoạn. Ví dụ, quận 1 được quy hoạch cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX, thì đến thế kỷ XXI phải xây đô thị mới ở nơi khác, chứ không được phép quay lại “ăn quá khứ”.
Điều thứ hai, khi quy hoạch đô thị, phải đặt tiêu chí tồn tại, phát triển bền vững, đừng bị chi phối bởi các đầu nậu đất đai, lợi ích nhóm. Điều sai nhất của TP là phát triển để giãn dân ở trung tâm ra, mà lại kéo dân ở các nơi khác tới. Dân cần nhà để ở thì không có tiền để mua, còn dân đầu cơ thì tha hồ nâng giá khiến bức tranh quy hoạch ngày càng trở nên méo mó.
Điều quan trọng nhất của quản lý về đô thị và quy hoạch là phải do người có chuyên môn thực hiện, chứ không phải ai cũng có thể xen vào thay đổi. Ngoài ra, phải có môi trường tiền đề tốt thì mới phát triển được. Cho nên, điều đầu tiên phải làm là ngừng ngay xây các cao ốc tại trung tâm, càng gây kẹt xe, tăng dân số. GS-TS Nguyễn Trọng Hòa, chuyên viên cao cấp Viện nghiên cứu phát triển TP.Hồ Chí Minh, phân tích: Chính những yếu tố mang tính chủ quan trong tư duy quản lý phát triển đô thị tại TPHCM là những tác động quan trọng cần điều chỉnh và thay đổi.
Về góc độ quản lý phát triển đô thị, chính sự quan tâm chưa đúng mức tới các mối liên kết và sự hợp tác toàn diện với các tỉnh, thành trong vùng, đặc biệt là các tỉnh, thành xung quanh mà TP.Hồ Chí Minh phải “đơn độc” chống chọi với tình trạng thiếu nhà ở xã hội, ách tắc giao thông “cả trên trời lẫn dưới đất”, ngập nước, ô nhiễm môi trường. Có thể nhận thấy rất rõ những bất cập trong việc xử lý ách tắc giao thông khu vực sân bay Tân Sơn Nhất thời gian qua.
Đáng ra, TP phải chủ động đề nghị chính phủ, các bộ, ngành, các tỉnh, thành trong vùng cùng ngồi lại bàn bạc xử lý bài toán ách tắc giao thông theo hướng cùng đóng góp hoặc tìm nguồn vốn để xây hành lang giao thông chuyên dụng tiếp cận sân bay Tân Sơn Nhất, ít nhất từ vành đai 2, tuyến giao thông mang tính kết nối với trục đường trong vùng.
Nếu quy hoạch xây dựng vùng được nghiên cứu trước, mục tiêu phát triển bền vững và lợi ích chung của quốc gia, người dân được đặt lên hàng đầu thì các khu đô thị mới với chức năng khác nhau sẽ được quy hoạch ở các vị trí hợp lý, chứ không để xảy ra tình trạng mở rộng nhanh không gian đô thị theo hướng sử dụng bằng hết quỹ đất trong ranh giới hành chính của mình.
Môi trường an toàn, không cướp giật
Theo chuyên gia du lịch Nguyễn Văn Mỹ, đầu tiên phải giải quyết an ninh trật tự xã hội, không để trộm cướp; còn giao thông là bài toán lâu dài, cần học cách làm của các nước để giải bài toán đô thị. Đáng sống hay không tùy quan điểm sống của từng người, vấn đề là giải quyết các vấn nạn thế nào đừng để nó phát sinh. Thứ hai là ý thức bảo vệ môi trường sống kể cả chuyện xả rác và an toàn thực phẩm. Và quan trọng nhất là thay đổi suy nghĩ của cấp lãnh đạo.
Việc dễ nhất, không tốn tiền là xây dựng “TP nụ cười” như biểu tượng của TP.Hồ Chí Minh, phải mở lớp tập cười cho cán bộ nhà nước, dạy nhân viên chào hỏi niềm nở, biết cảm ơn, xin lỗi đúng lúc. Người ta sẽ thấy người Sài Gòn ấm áp, niềm nở… ngay từ ở sân bay với lời cảm ơn của nhân viên hải quan. Hãy bắt đầu từ những việc đơn giản nhất ai cũng làm được. TP đáng sống bắt đầu từ nụ cười, sẽ dẫn đến những cái khác.
Tóm lại, đáng sống hay không là do cách hành xử của mình, không phải do giàu nghèo. Thái độ tinh thần phục vụ phải 5 sao. Thứ hai, giải quyết an ninh trật tự. Thứ 3, việc hành xử, giữ vệ sinh, không chửi bậy cũng nên được coi là một cách yêu nước.
KTS Ngô Viết Nam Sơn thì cho rằng, phát triển đô thị không thể chỉ là vẻ bề ngoài của những đường cao tốc và trung tâm mua sắm sang trọng, mà phải tính đến môi trường, không gian xanh, chất lượng sống. Đầu tư văn hóa, công viên, trường học, bệnh viện… tốn kém hơn nhiều so với đầu tư thương mại, nhưng đó mới thực sự là đầu tư khôn ngoan.
Ông cũng cảnh báo về tình trạng “rác công trình”, khi mà có những tòa nhà cao tầng bề ngoài rất hoành tráng và hiện đại nhưng thực ra là lại phá hoại môi trường sống và cảnh quan, thông qua việc phá hủy các công trình cổ để lấy mặt bằng, gia tăng áp lực giao thông lên các con đường nhỏ hẹp…
Còn theo TS Nguyễn Minh Hòa, TPHCM chỉ cần cung cấp đủ nước sạch cho Củ Chi, giải quyết nạn rác tràn lan, giải quyết tình trạng ngập nước, điện chập chờn là đã mừng rồi.
Xây dựng Bộ tiêu chí TPHCM có chất lượng sống tốt, văn minh, hiện đại, nghĩa tình
Viện nghiên cứu phát triển TPHCM vừa hoàn thành dự thảo Bộ tiêu chí TPHCM có chất lượng sống tốt, văn minh, hiện đại, nghĩa tình. Từ những nội dung có tính nguyên tắc này, thành phố sẽ triển khai các chương trình, kế hoạch trọng điểm. Đơn vị nghiên cứu khái quát 25 tiêu chí trong 6 nhóm nội dung. Mục tiêu quan trọng nhất là tập trung phục vụ tốt cho cuộc sống người dân, tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, bình đẳng cho doanh nghiệp; xây dựng con người TPHCM nhân hậu, nghĩa tình. Các tiêu chí cũng hướng đến phương châm phát triển vì cộng đồng, tạo sự đồng thuận để người dân cùng chính quyền chung sức xây dựng, phát triển thành phố. Ở nhóm Chính trị và quản lý Nhà nước, Viện nghiên cứu đưa vào các tiêu chí như: Xây dựng chính quyền kiến tạo; cải cách hành chính; nâng hiệu quả quan hệ hợp tác hữu nghị... Những quy tắc để xây dựng nền Văn hóa hiện đại, đậm đà bản sắc là xây dựng lối sống văn minh đô thị; tạo lập nhiều không gian văn hóa; giảm nghèo và bất bình đẳng xã hội; phát triển thông tin và truyền thông hướng đến đô thị thông minh. Về y tế và giáo dục, thành phố cần xây dựng trung tâm chất lượng cao, hiện đại hóa cơ sở vật chất…
