Bài học từ thu phí đỗ xe ôtô dưới lòng đường phải bù lỗ
Hiện Sở Giao thông Vận tải (GTVT) TPHCM đang lấy ý kiến để hoàn thiện đề án “Thu phí sử dụng tạm thời lòng đường, hè phố trên địa bàn TPHCM”. Theo đề xuất, giá thuê hè để kinh doanh từ 20.000 - 100.000 đồng/m2/tháng và giá thuê vỉa hè, lòng đường để trông giữ xe từ 50.000 - 350.000 đồng/m2/tháng, tuỳ khu vực.
Sở GTVT thống kế có hơn 600 tuyến đường rộng trên 9 m nếu cho thuê để trông giữ xe sẽ thu được 550 tỉ đồng mỗi năm.
Đồng thời, 1.143 tuyến đường có vỉa hè rộng từ 3 m trở lên cho thuê để kinh doanh sẽ thu được hơn 971 tỉ đồng mỗi năm.
Tuy nhiên đó chỉ là những con số dự kiến thu trên lý thuyết, trong khi bài học thực tế khi triển khai thu phí đỗ xe ôtô ở 23 tuyến đường từ năm 2018 đến nay (khoảng 5 năm) chỉ thu được 13 tỉ đồng (so với kế hoạch ban đầu thu gần 7 tỉ đồng/tháng), thấp hơn cả chi phí quản lý vẫn cần đáng suy ngẫm.
Cụ thể, hiện các tuyến đường cho đỗ ôtô có thu phí giảm từ 23 xuống còn 20 tuyến, với 879 vị trí cho xe đậu. Ngành giao thông thành phố tính toán với số vị trí cho đỗ xe này sẽ thu được được khoảng 6,7 tỉ đồng mỗi tháng (khoảng 80 tỉ đồng mỗi năm).
Tuy nhiên, theo báo cáo Sở GTVT TPHCM, số tiền thu được từ tháng 8.2018 đến hết tháng 2.2023 chỉ hơn 13,3 tỉ đồng.
Trong năm 2021, theo báo cáo của Công ty TNHH MTV DVCI Thanh niên xung phong TPHCM (đơn vị được giao tổ chức thu phí đỗ xe), 20 tuyến đường tổ chức thu phí đỗ ôtô theo giờ thu được hơn 2 tỉ đồng, nhưng chi phí bỏ ra cho nhân công, thuê phần mềm thu phí mất hơn 10 tỉ đồng.
Năm 2022 số tiền thu được tăng lên gần 5,8 tỉ đồng nhưng vẫn thấp hơn rất nhiều so với mục tiêu đặt ra.
Lý giải nguồn thu thấp, Sở GTVT TPHCM cho biết, một bộ phận lớn người dân, người điều khiển phương tiện giao thông vẫn chưa tự giác chấp hành quy định về thu phí sử dụng tạm thời lòng đường để đỗ xe. Ngoài ra, hiện nay xuất hiện hình tình trạng đối phó phổ biến như đóng phí 1 giờ đầu nhưng đỗ xe trong thời gian dài.
Trong khi đó, công tác phối hợp, xử lý vi phạm giữa đơn vị thực hiện thu phí và lực lượng chức năng thuộc UBND các quận, Công an TPHCM vẫn chưa chặt chẽ và triệt để.
Ngoài ra, tiến độ triển khai nâng cao các giải pháp công nghệ và các tiện ích như kết nối liên thông các điểm đỗ xe, lắp đặt camera giám sát, cảm biến,... còn chậm.
Số lượt vi phạm về dừng đỗ, nộp phí được ghi nhận có giảm so với cùng kỳ, tuy nhiên, lượt vi phạm vẫn còn cao, tập trung trên một số tuyến đường có hoạt động kinh doanh dịch vụ ăn uống, sửa chữa xe,…
Phải lường trước những hệ lụy
Tại hội nghị phản biện đề án do Ủy ban Mặt trận tổ quốc Việt Nam TPHCM tổ chức mới đây, bà Bà Hoàng Thị Lợi - Phó chủ tịch Mặt trận phường Bến Nghé (Quận 1) cho rằng, đề án đưa ra mức phí còn khá thấp, chưa sát thị trường.
Với giá thuê mỗi m2 vỉa hè từ 20.000 đến 100.000 đồng mỗi tháng, nếu diện tích 60 m2, người sử dụng chỉ phải trả 1,2 - 6 triệu đồng mỗi tháng. Trong khi người dân gửi một xe máy vài tiếng phải trả ít nhất 5.000 đồng, có nơi thu 15.000-20.000 đồng.
"Với giá này tôi cũng muốn thuê vỉa hè, lòng đường để giữ xe vì rất lời. Khoản chênh lệch này rơi vào túi ai. Chỉ cần ký hợp đồng rồi cho thuê lại cũng đã lời" - bà Lợi nói.
Trong đề án lần này, đơn vị dự kiến được giao nhiệm vụ thu phí vỉa hè, lòng đường là UBND TP Thủ Đức và các quận, huyện.
Bà Nguyễn Thị Minh Sáu – Trưởng ban Công tác Mặt trận Khu phố 3 (Phường 17, quận Bình Thạnh) cho rằng, thành phố nên giao cho một đơn vị đứng ra thực hiện, thay vì phân cấp cho chính quyền các quận, huyện thu phí.
"Nếu giao cho quận, huyện sẽ làm cho bộ máy cồng kềnh, ngân sách Nhà nước phải nuôi thêm bộ phận không nhỏ phục vụ công tác này. Chưa kể, mỗi nơi thu một kiểu rất khó quản lý, dễ xảy ra tiêu cực" - bà Sáu nói.
Trước đây, gần một năm đầu triển khai thu phí đỗ xe ôtô dưới lòng đường cũng được TPHCM giao cho các quận tự thực hiện. Tuy nhiên, do thiếu đồng bộ, hiệu quả không cao nên đầu năm 2020, lực lượng thanh niên xung phong được giao tổ chức thu.
Theo ông Trần Quang Lâm – Giám đốc Sở GTVT TPHCM, việc thu phí sử dụng tạm thời vỉa hè, lòng đường không chỉ tạo nguồn thu, mà còn góp phần thiết lập quản trị đô thị minh bạch.
Sau khi HĐND TPHCM ban hành nghị quyết, UBND TPHCM sẽ quy định vỉa hè, lòng đường khu vực nào được cho thuê, thuê trong bao lâu và phương thức đăng ký thuê.
Giám đốc Sở GTVT cũng cho biết, thành phố cũng áp dụng công nghệ vào thu phí để minh bạch và phân chia rõ ràng nhiệm vụ cho từng đơn vị, quy định chế tài xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.
