Vụ tai nạn liên hoàn ngày 30.12.2021 xảy ra tại thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định khiến 19 người thương vong. Tài xế Nguyễn Văn Thâu (36 tuổi) - người điều khiển xe đầu kéo - được xác định gây nên vụ tai nạn thảm khốc này.
Theo tài liệu, thời điểm gây tai nạn, tài xế Thâu vẫn đang uống thuốc điều trị bệnh tâm thần, do Bệnh viện Tâm thần tỉnh Bình Định chuyển về địa phương để cấp cho bệnh nhân.
Tuy nhiên, trong hồ sơ, giấy khám sức khoẻ của Bệnh viện cấp cho tài xế Thâu ngày 24.6.2021 ghi rõ anh ta đủ điều kiện sức khoẻ lái xe ôtô hạng FC và đủ điều kiện sức khoẻ lái xe ôtô hạng E.
Phía đơn vị cấp giấy khám sức khoẻ cho Thâu khẳng định, thời điểm kiểm tra sức khỏe để đổi giấy phép lái xe, Nguyễn Văn Thâu "hoàn toàn bình thường" và "không có dấu hiệu gì về bệnh tâm thần". Song thực tế, Thâu có sổ chữa bệnh và được điều trị bệnh tâm thần từ năm 2006. Hàng tháng, Thâu vẫn nhận cấp thuốc điều trị, cho tới khi gây tai nạn thảm khốc trên.
Gần đây nhất, hôm 28.7 vừa qua, tại khu vực quận Hà Đông, Hà Nội, tài xế Santafe cũng gây ra tai nạn liên hoàn, đâm vào nhiều ôtô, xe máy khiến một quân nhân tử vong. Vụ việc được xác định tài xế này không làm chủ tốc độ.
Ngoài ra cũng có thông tin, nam tài xế bị động kinh - một rối loạn của hệ thống thần kinh trung ương (thần kinh) trong đó hoạt động của não bị thay đổi, gây ra co giật hoặc thời gian hành vi và cảm giác bất thường và đôi khi là mất ý thức trong thời gian ngắn. Cơ quan điều tra đang làm rõ về vấn đề này.
Nhìn nhận các vụ tai nạn liên hoàn, thảm khốc, cán bộ Cục Cảnh sát giao thông Bộ Công an cho hay, ngoài nguyên nhân do ma tuý, rượu bia, không làm chủ tốc độ…, thực tế có những trường hợp như tài xế Thâu và tài xế gây tai nạn ở quận Hà Đông.
Với lực lượng Cảnh sát giao thông, đơn vị chỉ kiểm tra các nguyên nhân gây tai nạn như: Nồng độ cồn, sử dụng ma tuý, chạy tốc độ cao… để phòng ngừa, ngăn chặn các vụ tai nạn. Việc quản lý, sát hạch, cấp giấy phép lái xe là các đơn vị thuộc Bộ Giao thông Bận tải.
Tuy nhiên, vừa qua, qua rà soát từ cộng đồng, Cảnh sát giao thông Hà Nội phát hiện hơn 4.000 người bị bệnh tâm thần, nên phía công an kiến nghị Sở Giao thông Vận tải không cấp giấy phép lái xe cho những người này, nếu trường hợp nào đã được cấp, sẽ phải tiến hành thu hồi.
Theo quy định, trong việc sát hạch, cấp giấy phép lái xe, người lái xe cần phải có giấy chứng nhận sức khoẻ để thi sát hạch lái xe.
Một quy trình khám tổng quát, được thực hiện qua đầy đủ các bước, bao gồm khám: Mắt, tai, mũi, họng, răng, hàm, mặt, tim mạch, huyết áp… để cấp giấy chứng nhận sức khỏe thi sát hạch lái xe theo đúng tiêu chuẩn của Bộ Y tế.
Những người muốn thi lấy bằng lái xe phải đáp ứng đầy đủ các yêu cầu sức khỏe như mắt, tai, xương khớp, tim mạch, trong đó đặc biệt quan trọng các vấn đề về tâm lý, thần kinh.
Thực tế, Thông tư liên tịch số 24/2015 giữa Bộ Y tế và Bộ Giao thông Vận tải quy định khá rõ tiêu chuẩn sức khỏe của người lái xe, việc khám sức khỏe định kỳ đối với người lái xe ôtô và quy định về cơ sở y tế khám sức khỏe cho người lái xe.
Thông tư cũng nêu rõ về tiêu chuẩn sức khỏe của người lái xe và những dạng tâm thần không được lái xe, trong đó yêu cầu bác sĩ khám phải hỏi 20 câu về tiền sử, bệnh sử bệnh nhân (trong đó có bệnh tâm thần, rối loạn ý thức). Tuy nhiên, nhiều cơ sơ y tế phần khám này thường bị bỏ qua.
Ngoài ra, tại Điều 10 của Thông tư có các quy định về trách nhiệm của người lái xe: Cung cấp thông tin đầy đủ, trung thực về tình trạng sức khỏe, tiền sử bệnh, tật của bản thân và chịu trách nhiệm trước pháp luật về thông tin đã cung cấp khi khám sức khỏe. Phải chủ động khám lại sức khỏe sau khi điều trị bệnh, tai nạn gây ảnh hưởng đến việc lái xe.
Ông Nguyễn Văn Quyền - Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ôtô Việt Nam cho biết, Hiệp hội đã 2 lần có văn bản gửi Bộ Y tế (năm 2020 và 2021), về việc phải siết lại công tác quản lý khám và cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện sức khỏe cho lái xe theo hướng Bộ Y tế quy định các cơ sở được cho phép khám, cấp giấy chứng nhận phải tích hợp vào một cơ sở dữ liệu chung của Bộ Y tế; và cho phép ngành giao thông, các cơ sở đào tạo, sát hạch lái xe, các sở Giao thông Vận tải thực hiện cấp đổi giấy phép lái xe có thể tra cứu để xác thực chứng nhận sức khỏe nào do cơ quan đủ thẩm quyền cấp ra, còn giấy khám sức khỏe theo dạng mua bán trôi nổi bên ngoài sẽ phát hiện được và loại bỏ.
Bên cạnh đó, liên thông dữ liệu giữa các cơ sở y tế, ứng dụng các thiết bị công nghệ vào hoạt động khám bệnh cấp giấy khám sức khỏe để sàng lọc những lái xe không đạt yêu cầu. Có chế tài xử phạt đối với những người khai báo gian dối về tiền sử bệnh, nhất là những bệnh không được hành nghề lái xe nhưng vẫn cố tình hành nghề.
Trong khi đó, Tiến sĩ - luật sư Đặng Văn Cường (Đoàn Luật sư Hà Nội) cho hay, trường hợp giấy phép lái xe cấp sai quy định, tại thời điểm cấp giấy phép lái xe người này mắc bệnh tâm thần, không đủ điều kiện để điều khiển phương tiện giao thông thì sẽ thu hồi, hủy bỏ giấy phép lái xe, đồng thời xem xét trách nhiệm của đơn vị cấp giấy phép.
Trong đó có thể áp dụng chế tài kỷ luật, xử phạt hành chính và có thể truy cứu trách nhiệm hình sự đối với đơn vị cấp giấy phép nếu như có hành vi thiếu trách nhiệm, gây hậu quả nghiêm trọng.
