5 năm, chỉ xử phạt được hơn 700 triệu đồng
Thạc sĩ Trần Thị Trang - Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Y tế - cho biết: Sau 5 năm đã có sự thay đổi hành vi của người dân về sử dụng thuốc lá. Có sự chuyển biến rõ rệt trong hành vi của công chức, viên chức, người lao động và người dân về việc hút thuốc cũng như nâng cao ý thức phòng cháy, chữa cháy tại nơi công cộng và nơi làm việc.
Theo báo cáo của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, trong 5 năm qua đã có 195.000 công nhân viên chức lao động bỏ thuốc, trên 200.000 đoàn viên, công nhân viên chức lao động giảm hút thuốc lá.
Chính phủ đã ban hành các Nghị định xử phạt vi phạm hành chính có các điều khoản xử phạt liên quan đến PCTHTL, các bộ, ngành, địa phương đã tổ chức được các đợt thanh tra, kiểm tra tại các địa điểm cấm hút thuốc và đã xử phạt vi phạm hành chính được một số trường hợp vi phạm về địa điểm cấm hút thuốc. Giai đoạn 2015-2018, các lực lượng chức năng đã tiến hành kiểm tra 3.740 cơ sở.
“Tính đến nay, số tiền xử phạt vi phạm hành chính các hành vi vi phạm quy định của Luật PCTHTL là 706.600.000 đồng. Về quản lý kinh doanh thuốc lá, lực lượng công an, quản lý thị trường đã bắt giữ, xử lý vi phạm như kinh doanh thuốc lá lậu, thuốc lá giả, kinh doanh không có giấy phép, vi phạm về địa điểm bán, trưng bày sản phẩm, chuyển hồ sơ sang công an, tòa án xử lý hình sự các vụ việc có tính chất lớn, ngoài phạm vi xử lý vi phạm hành chính”- bà Trang thông tin.
Theo báo cáo của Tòa án Nhân dân Tối cao, từ ngày 1.5.2013 đến ngày 21.12.2018, các Tòa án các cấp đã xét xử theo thủ tục hình sự sơ thẩm 929 vụ với 1.367 bị cáo với các tội danh trên. Bên cạnh hoạt động thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm hành chính, xử lý hình sự, hoạt động kiểm tra đôn đốc và giám sát thi hành luật chủ yếu được thực hiện trong ngành y tế.
Theo các chuyên gia, việc xử phạt khó khăn, số tiền thu được quá ít ỏi so với thời gian 5 năm. “Không phải là không có người hút thuốc, không có người vi phạm để xử phạt mà việc xử phạt hầu như không thực hiện được. Ở nơi công cộng như bệnh viện, bến xe, quán càphê... người dân vẫn vô tư hút thuốc”- một chuyên gia bức xúc nói.
Vì sao không phạt nổi?
Chia sẻ về nguyên nhân của tình trạng xử phạt “lèo tèo” như trên, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Y Tế cho rằng: Chế tài xử lý hành vi vi phạm quy định về phòng, chống tác hại thuốc lá được quy định ở nhiều Nghị định xử phạt vi phạm hành chính nên việc xử lý vi phạm còn gặp khó khăn.
“Một số hành vi có mức xử phạt chưa thống nhất giữa các văn bản, một số hành vi có mức phạt chưa phù hợp, chưa bảo đảm tính khả thi. Do lực lượng thanh tra mỏng, cùng một lúc phải phụ trách nhiều lĩnh vực, thanh tra các cấp chưa thực sự quan tâm đến việc thanh kiểm tra công tác phòng chống tác hại của thuốc lá”- bà Trang nói.
Theo bà Trang, hành vi hút thuốc xảy ra nhanh, các lực lượng chức năng khó khăn trong việc xác định vi phạm nếu không có các thiết bị nghiệp vụ được phép sử dụng làm cơ sở cho việc xử phạt. Công tác xử lý vi phạm hành chính ở một số cơ quan quản lý nhà nước còn chưa thực sự hiệu quả đối với những hành vi hút thuốc nơi công cộng, nơi cấm hút thuốc.
Đề xuất cấm kinh doanh và tiêu dùng thuốc lá điện tử
Bộ Y tế đang nghiên cứu và đề xuất Quốc hội xem xét đưa các loại thuốc lá điện tử vào loại hàng hóa cấm kinh doanh và tiêu dùng, quản lý chặt thuốc lá làm nóng. Đồng thời, Bộ cũng đề xuất sửa đổi Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt, trong đó tăng thuế đối với thuốc lá. Để kiểm soát việc quảng cáo sản phẩm thuốc lá, đặc biệt là sản phẩm thuốc lá mới trên môi trường mạng, YouTube, mạng xã hội, facebook… Bộ Y tế cũng đề nghị Bộ Thông tin và Truyền thông có biện pháp kiểm soát chặt chẽ môi trường Internet đối với loại hình thuốc lá.
