Dự án nâng cấp, cải tạo Quốc lộ 1A đoạn Văn Điển – Ngọc Hồi được UBND TP Hà Nội phê duyệt tại quyết định ngày 19.7.2010 với chiều dài gần 4 km, mặt cắt ngang trung bình 46m. Tổng mức đầu tư dự án gần 888 tỉ đồng từ ngân sách thành phố. Trong đó, chi phí xây dựng hơn 247 tỉ đồng, còn lại là chi phí giải phóng mặt bằng, quản lý dự án, tư vấn…
Ban đầu, Sở Giao thông - Vận tải Hà Nội được giao làm chủ đầu tư dự án. Đến năm 2017, dự án được giao cho Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình giao thông thành phố Hà Nội tiếp tục thực hiện.
Trong đó toàn bộ phần xây lắp và đảm bảo giao thông (gói thầu số 8) do liên danh Công ty Cổ phần Tập đoàn Đầu tư xây dựng phát triển Đông Đô -BQP và Công ty Cổ phần Xây dựng và Thương mại 68 thi công. Đơn vị giám sát là Công ty Cổ phần Tư vấn giám sát chất lượng công trình Thăng Long.
Tại Kết luận số 1183/TB-TTCP của Thanh tra Chính phủ về một số dự án đầu tư xây dựng từ nguồn vốn ngân sách, nguồn vốn vay; việc chuyển đổi, chuyển nhượng nhà đất của cơ quan nhà nước, doanh nghiệp nhà nước, nhà đất có vị trí đắc địa sang mục đích khác tại thành phố Hà Nội (giai đoạn 2003 - 2016) đã chỉ ra một loạt sai phạm tại Dự án cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 1A đoạn Văn Điển - Ngọc Hồi.
Theo kết luận của Thanh tra Chính phủ, công tác quản lý đầu tư xây dựng cơ bản của thành phố Hà Nội còn nhiều tồn tại và thiếu sót, trong đó có dự án cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 1A đoạn Văn Điển - Ngọc Hồi (Km 185 - Km 189), huyện Thanh Trì. Về công tác khảo sát lập, thẩm định, phê duyệt dự án đầu tư, toàn bộ dự án thực hiện chậm so với tiến độ được phê duyệt hơn 3,5 năm, phải điều chỉnh thời gian thực hiện dự án 2 lần do chưa có mặt bằng để bàn giao cho nhà thầu thi công và nguồn vốn cấp cho dự án hạn chế. Việc gia hạn thời gian thực hiện với các nhà thầu xây dựng được ký sau ngày hết hạn hợp đồng là vi phạm Khoản 4, Điều 28 Nghị định 12/2009/NĐ-CP và Khoản 3, Điều 38 Nghị định 48/2010/NĐ-CP.
Về công tác đấu thầu, tại dự án này, công tác tư vấn khảo sát, thiết kế bản vẽ thi công được chia thành 2 gói thầu để chỉ định thầu, vi phạm Luật Đấu thầu 2005 và Thông tư 02/2009/TT-BKH về hướng dẫn lập kế hoạch đấu thầu.
Trong khi đó, công tác vận chuyển đổ bùn, đất hữu cơ, các nhà thầu không thực hiện vận chuyển đổ thải tại vị trí đã được lập trong dự toán. Các vị trí đổ thải theo báo cáo của các nhà thầu đều được UBND cấp xã xác nhận, tuy nhiên cấp xã không có thẩm quyền cấp vị trí đổ thải. Hoạt động này vi phạm Luật Bảo vệ môi trường; Khoản 4 Điều 26 Nghị định 59/2007/NĐ-CP về quản lý chất thải rắn. Chưa kể, Tư vấn giám sát và Ban quản lý dự án chỉ tiến hành nghiệm thu khối lượng đất thải đổ đi được vận chuyển ra khỏi công trường, do đó không có cơ sở quản lý và xác định được cự ly đổ, vị trí đổ thải thực tế.
Theo Thanh Chính phủ, tổng số tiền sai phạm tại dự án là gần 20 tỷ đồng. Cụ thể, áp dụng không đúng hệ số trực tiếp phí khác với giá trị 742,38 triệu đồng; Giá trị chênh lệch tăng giữa thi công bằng máy và thủ công do áp dụng định mức không đúng quy định gần 4,4 tỷ đồng; Phê duyệt điều chỉnh chi phí phát sinh đối với khối lượng chưa thi công không đúng quy định với giá trị 14,7 tỷ đồng.
Từ những tồn tại, vi phạm nêu trên, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ giao Chủ tịch UBND TP Hà Nội chỉ đạo chủ đầu tư dự án kiểm tra, rà soát công tác vận chuyển đổ bùn, đất hữu cơ của một số nhà thầu do không chứng minh được khối lượng thực tế vận chuyển đổ thải, thu hồi về ngân sách nhà nước. Cùng với đó, trên cơ sở kết quả khoan, kiểm định chất lượng công trình của Viện Công nghệ giao thông - Bộ Giao thông - Vận tải đối với hạng mục bê tông nhựa, chủ đầu tư cấp phối đá dăm tại một số vị trí của dự án, kiểm tra, rà soát, khắc phục và giảm trừ quyết toán đối với khối lượng thiếu so với thiết kế, kỹ thuật đã được phê duyệt.
Kết luận của Thanh tra Chính phủ cũng nêu rõ, trách nhiệm sai phạm thuộc UBND thành phố Hà Nội, Sở Kế hoạch và Đầu tư, nhà thầu tư vấn lập dự án đầu tư và các chủ đầu tư dự án.
