Lò vôi thành bãi than lậu - ai chống lưng?
Xuôi từ thị xã Chí Linh theo quốc lộ 18, chúng tôi rẽ vào đường tỉnh 333 về bến phà Lại Xuân (nối Quảng Ninh với Hải Phòng). Đến khu vực bờ đê sông Đá Vách (cách bến phà Lại Xuân chừng hơn 100m), chúng tôi rẽ theo tay phải vào bến mua bán than trái phép được cho khủng nhất ở khu vực này. Đi cùng chúng tôi có Hùng, một người dân địa phương, trước đây cũng kinh doanh, mua bán than “thổ phỉ” nhưng nay đã “gác kiếm” về làm vận tải cho một doanh nghiệp ở tỉnh.
Theo lời Hùng, thời gian trước, khu vực bến sông Đá Bạc, sông Kinh Thầy và sông Đá Vách là một trong những chợ than lớn nhất cả nước với hàng trăm cơ quan, doanh nghiệp, cá nhân hoạt động mua bán than, đá ngày đêm. Trong đó, chỉ có một số ít doanh nghiệp hoạt động có phép, mua bán có hóa đơn chứng từ đàng hoàng, số còn lại tìm đủ mọi cách để kinh doanh than “thổ phỉ”, vừa trốn được thuế, cạnh tranh về giá cả, lại cho lãi xuất lớn.
Cũng theo lời Hùng, từ năm 2017 đến nay, việc mua bán, vận chuyển than trái phép đã giảm hẳn, nhất là bằng đường bộ. Giải thích về nguyên nhân này, Hùng cho biết, từ 1.1.2017, tỉnh Quảng Ninh cấm tuyệt đối không được vận chuyển than trên các tuyến đường quốc lộ 18A, quốc lộ 10, quốc lộ 17B, đồng thời quản lý chặt chẽ các mỏ khai thác than, nhất là ở khu vực giáp danh, quản lý chặt chẽ các bến bãi kinh doanh than, dẹp bỏ hoàn toàn bến bãi không đủ điều kiện hoạt động, đồng thời xử lý nghiêm các cán bộ có hành vi vi phạm, nhất là hành vi nhận hối lộ hay “bảo kê” cho doanh nghiệp, cá nhân kinh doanh than trái phép.
Tuy nhiên, trái với những chỉ đạo của lãnh đạo tỉnh, không hiểu ai “chống lưng” mà khu vực lò vôi rộng gần chục hecta ở ven sông Đá Vách (xóm Trại, xã Yên Đức, huyện Đông Triều), bỗng nhiên biến thành bãi tập kết, sản xuất, mua bán than, xít “khủng” với hàng nghìn, hàng vạn tấn. Điều đặc biệt, không kể ngày đêm, bãi than này có thể cung ứng cho khách có nhu cầu từ vài tấn đến hàng vạn tấn than. Đồng thời, cung ứng cả dịch vụ vận chuyển than bằng ôtô, sà lan, hay tàu thủy…
Hùng cho biết, để vào được bãi than, phải men theo đường đê, hai bên cỏ mọc um tùm, đồng thời bãi than chỉ có một cổng vào duy nhất, xung quanh có hệ thống chòi canh, camera giám sát và đặc biệt là ở đây nuôi rất nhiều chó. Chỉ cần có tiếng xe hay người lạ vào bãi là phía trong dễ dàng phát hiện ra.
Bãi lậu nhưng trang bị như công trường thật
Quả như lời Hùng nói, bãi than này nằm sâu phía trong, ẩn sau lò vôi đang cháy nghi ngút. Nếu quan sát từ xa, chỉ có thể nhìn thấy khói từ lò vôi chứ không nhìn thấy bãi than. Để tận thấy được bãi than này chỉ có dùng thuyền đi dưới sông Đá Vách hoặc vào hỏi mua than. Tuy nhiên, chủ bãi than này cũng rất cảnh giác, không phải người trong nghề thì họ sẽ không bán. Chính vì thế, Hùng đã nhanh chóng truyền đạt cho chúng tôi một vài “ngón nghề” trong làng than như than đốt lò vôi thì nhiệt bao nhiêu, than Cẩm Phả hay than Mạo Khê thì phân biệt như thế nào…
Qua nhiều ngày quan sát kỹ mọi hoạt động của bãi than, từ việc tàu thuyền chở than cập bến đến việc vận chuyển, mua bán than trên bãi. Chúng tôi quyết định vào vai những người có nhu cầu mua than về đốt lò vôi ở xã Minh Tân (huyện Thủy Nguyên, TP.Hải Phòng). Con đường đê dẫn vào bãi than hai bên cây cối um tùm, đen kịt bởi bụi than bám kín. Dưới nền đường, cũng không có màu sắc gì khác ngoài màu đen của bụi than. Chiếc xe đi đến đâu, bụi than mịt mù đến đó.
Xuôi theo đường đê khoảng 600m, chúng tôi bắt đầu tiếp cận bãi than. Chưa kịp xuống xe, một người bên trong bãi than đã ra hỏi chúng tôi đi đâu, có việc gì (!?). Trình bày với người này rằng chúng tôi ở bên Thủy Nguyên sang có nhu cầu mua than và cần gặp anh Thành, quản lý lò vôi trong bãi. Người này bảo chúng đôi đỗ xe gọn vào, sau đó hướng dẫn chúng tôi đi vào phía trong, nơi căn nhà cấp 4, cũng là chỗ ăn, chỗ nghỉ của hàng chục công nhân làm việc ở đây, đồng thời cũng là trụ sở giao dịch, mua bán của bãi than “khủng” này.
Theo quan sát của chúng tôi, bãi than này rộng gần chục hecta trải dài từ bờ sông Đá Vách đến phía chân núi, giáp với bờ đê. Xung quanh đều là ao đầm, lối vào duy nhất chỉ có cổng chính. Bốn xung quanh, bãi than đều có hệ thống điện chiếu sáng và chòi canh cao hàng chục mét để bảo vệ. Các cột điện được trang bị hệ thống camera an ninh kỹ càng, chỉ cần có người lạ vào là phát hiện ra ngay.
Cũng theo quan sát của chúng tôi, bãi than rộng gần chục hecta này chứa đủ các loại than và xít. Những đống than được chất cao như núi, có đống cao 10 đến 20m, trải dài từ mép bờ sông về phía bờ đê. Bãi than này cũng được trang bị đầy đủ hệ thống máy móc như máy nghiền, băng tải, máy xúc, máy múc và có sự hoạt động của rất nhiều nhân công.
Bên cạnh đó, bên trong bãi than còn có cả hệ thống cân ôtô trọng tải lớn, được lắp đặt gần ngay cổng ra của bãi than và các dịch vụ khác đáp ứng tất cả các nhu cầu của khách mua hàng…
