Ngày 28.3.1930, Đảng bộ tỉnh Quảng Nam được thành lập. Đây là một mốc son quan trọng, mở ra thời kỳ đấu tranh của nhân dân trong tỉnh theo ngọn cờ độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam.
Ngay sau khi ra đời, Đảng bộ tỉnh đã chú trọng công tác phát triển đảng viên, Tỉnh ủy phân công các đồng chí tỉnh ủy viên đi tuyên truyền, kết nạp đảng viên và thành lập tổ chức đảng ở các phủ, huyện... Đến cuối năm 1930, nhiều chi bộ đảng và huyện ủy, phủ ủy, được thành lập, với 80 đảng viên.
Bên cạnh đó, hàng trăm quần chúng kiên trung được kết nạp vào công hội đỏ, nông hội đỏ, cứu tế đỏ. Chúng ta còn lôi kéo nhiều lực lượng quần chúng khác tham gia, ngay cả những người phục vụ trong tòa Công sứ Pháp tại Hội An.
Ngoài công tác phát triển đảng viên, Tỉnh ủy cũng đẩy mạnh công tác tuyên truyền cổ động. Lúc này, ngoài tờ báo Bẻ xiềng của Xứ ủy Trung kỳ đã được bí mật lưu hành. Tỉnh ủy ra báo Lưỡi cày, Thị ủy Đà Nẵng ra báo Còi nhà máy.
Trong những năm 1939 - 1945, Đảng bộ Quảng Nam lại phải đối mặt với rất nhiều khó khăn, thử thách với ba lần bị đánh phá khốc liệt. Hàng nghìn cán bộ, đảng viên đã bị bắt, tù đày. Lần thứ nhất vào 10.1939; lần thứ hai vào năm 1942; lần thứ ba vào năm 1943. Mỗi lần bể vỡ là một lần tổn thất của phong trào cách mạng, song cũng thêm một lần thử thách rèn luyện đối với đảng viên, cơ sở và quần chúng. Mặc dù bị địch tra tấn rất dã man, nhiều người vẫn không hề khai báo, trái lại còn tìm cách đánh lạc hướng địch nhằm che giấu bảo vệ cán bộ, bảo vệ tổ chức và cơ sở.
Tháng 4.1944, Tỉnh ủy Quảng Nam được lập lại, do đồng chí Trần Văn Quế làm Bí thư. Sau khi thành lập, Tỉnh ủy xác định nhiệm vụ cấp bách lúc này là nhanh chóng móc nối liên hệ với các phủ, huyện xây dựng lại hệ thống tổ chức đảng và các đoàn thể, tiếp tục ra tờ báo Cờ Độc lập và in một số tài liệu bí mật. Sau một thời gian hoạt động, Tỉnh ủy đã thành lập Phủ ủy Tam Kỳ, liên lạc được với cơ sở các phủ, huyện Tam Kỳ, Hội An, Duy Xuyên, Đại Lộc, Quế Sơn, Thăng Bình.
Đặc biệt, sau ngày 9.3.1945, hàng trăm anh em tù chính trị được trả tự do, lực lượng này được bổ sung đội ngũ lãnh đạo các cấp. Trên cơ sở đó, Tỉnh ủy được củng cố gồm 15 đồng chí, do đồng chí Trần Văn Quế làm Bí thư; Uỷ ban Mặt trận Việt Minh tỉnh cũng được kiện toàn lấy mật danh là Việt Minh Vụ Quang để công khai tuyên truyền hiệu triệu quần chúng, và củng cố hệ thống Việt Minh từ xã tổng lên phủ, huyện. Đội du kích Vũ Hùng, tiền thân của Lực lựng vũ trang tỉnh được thành lập và phát triển lên 200 đội viên. Phong trào cách mạng trong tỉnh đang dâng cao.
Đêm 17.8, nhận thấy tình hình biến chuyển thuận lợi, Thường trực Ủy ban bạo động báo cáo và được Thường trực Tỉnh ủy quyết định khởi nghĩa giành chính quyền ở Hội An. Đêm 17 rạng ngày 18.8.1945, khởi nghĩa giành chính quyền ở Hội An thắng lợi. Tin tỉnh lỵ Hội An giành chính quyền đã khích lệ mạnh mẽ lực lượng khởi nghĩa các phủ, huyện tiến lên giành chính quyền. Từ sáng 18.8.1945 ta lần lượt giành chính quyền ở các phủ, huyện Duy Xuyên, Điện Bàn, Thăng Bình, Tam Kỳ, Quế Sơn, Đại Lộc...
Tại Đà Nẵng, 8 giờ sáng 26.8.1945, khi tiếng còi tầm thành phố vừa cất lên, tất cả các cơ sở, nhà máy đều bị các toán Việt Minh đột nhập, chiếm lĩnh, treo cờ, giăng biểu ngữ, tập hợp công nhân, viên chức đọc lệnh khởi nghĩa, tuyên bố xóa bỏ chính quyền điều hành cũ, thiết lập trật tự mới của cách mạng. Các đội tự vệ được phân công canh gác, bảo vệ các trụ sở. Đến 9 giờ sáng, cờ đỏ sao vàng treo ngập khắp thành phố báo tin mảnh đất “nhượng địa” từ đây trở về với Tổ quốc Việt Nam độc lập.
Tại Tòa đốc lý, ông Lê Văn Hiến nhân danh Chủ tịch Ủy ban Nhân dân thành phố, có lực lượng vũ trang hộ tống tiến vào cổng chính, tiếp nhận con dấu và hồ sơ của đại diện chính quyền bù nhìn Nguyễn Khoa Phong trao lại cho chính quyền cách mạng. Lá cờ đỏ sao vàng được kéo lên thay thế cho lá cờ quẻ ly. Đây là thời điểm xác định Thành phố Đà Nẵng và tỉnh Quảng Nam đã hoàn thành một cuộc nổi dậy khởi nghĩa, giành chính quyền.
Sáng 28.8.1945, tại sân vận động thành phố, gần ba vạn đồng bào Đà Nẵng, chỉnh tề trong đội ngũ mang theo cờ, băng tham gia cuộc mít tinh trọng thể mừng độc lập và lễ ra mắt Ủy ban Nhân dân lâm thời của thành phố.
Như vậy, nhờ quá trình bền bỉ xây dựng lực lượng cách mạng và nhạy bén, linh hoạt chớp thời cơ, nên chỉ trong thời gian ngắn từ 18.8 đến 26.8.1945, khởi nghĩa giành chính quyền ở Quảng Nam và Thành phố Đà Nẵng đã hoàn toàn thắng lợi. Đánh giá, ý nghĩa thắng lợi của cách mạng Tháng Tám năm 1945 ở Quảng Nam, trong cuốn: Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam tập I (1920 - 1954) ghi: “Ngày 18.8.1945, nhân dân các tỉnh Bắc Giang, Hải Dương, Hà Tĩnh, Quảng Nam giành được chính quyền ở tỉnh lỵ” và hoàn thành cách mạng Tháng Tám trong toàn tỉnh nhanh, gọn, góp phần vào thắng lợi chung của dân tộc.
