Tăng thuế đối với nylon, rác thải nhựa
Thủ tướng Chính phủ vừa ban hành chỉ thị 33/CT-TTg về tăng cường quản lý, tái sử dụng, tái chế, xử lý và giảm thiểu chất thải nhựa. Để tiếp tục tăng cường hiệu quả các hoạt động quản lý, xử lý, tái sử dụng, tái chế nhựa đã qua sử dụng, giảm thiểu phát thải chất thải nhựa ra môi trường, Thủ tướng yêu cầu Bộ Tài chính nghiên cứu, trình cấp có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung Luật Thuế bảo vệ môi trường.
Theo đó, hướng sửa đổi là mở rộng đối tượng chịu thuế và tăng mức thuế đối với túi nylon, bao bì và sản phẩm nhựa khác; nghiên cứu đề xuất đánh thuế vật liệu nhựa gốc. Đồng thời, Bộ Tài chính chỉ đạo thanh tra, kiểm tra ngăn chặn các hành vi trốn thuế bảo vệ môi trường, đặc biệt là đối với túi nylon.
Cùng với đó, chỉ thị cũng nêu rõ Bộ Tài chính phối hợp Bộ Tài nguyên và môi trường nghiên cứu, đề xuất chính sách tài chính nhằm thúc đẩy, khuyến khích các hoạt động tái chế chất thải và tái chế chất thải nhựa.
Xem xét cơ chế ưu đãi, hỗ trợ đối với túi nylon thân thiện môi trường, các sản phẩm nhựa tái chế và các vật liệu thân thiện với môi trường. Nghiên cứu xây dựng tiêu chí ưu tiên hoặc định mức áp dụng mua sắm công đối với các sản phẩm tái chế, thân thiện môi trường.
Ngoài ra, Thủ tướng cũng yêu cầu UBND các tỉnh, TP trực thuộc trung ương tăng cường kiểm tra việc tuân thủ chính sách thuế bảo vệ môi trường, các quy định môi trường của các cơ sở cung cấp túi nylon cho các chợ dân sinh và cửa hàng buôn bán nhỏ; kiểm soát chặt chẽ các làng nghề, cơ sở tái chế nhựa không bảo đảm các yêu cầu về bảo vệ môi trường.
Túi giá rẻ tràn lan, dân vẫn ưa dùng
Thực tế hiện nay tình trạng người sử dụng túi nylon vẫn còn rất phổ biến thậm chí nhiều người rất thích dùng túi nylon vì tiện.
Ghi nhận của PV Báo Lao Động tại chợ Nam Trung Yên, chợ Ngã Tư Sở, chợ Hà Đông:
Chị M (xin được giấy tên) chuyên đi giao buôn túi nylon tại chợ Nam Trung Yên cho hay, người dân nhiều khi mua ít tỏi khô, ba quả chanh tươi hay vài ba cây hành lá cũng phải để vào túi nylon. “Có hôm còn một ít túi nên phải bỏ ghép ba bốn loại rau vào nhau bị người mua hàng trách móc. Thậm chí có người còn cho rằng tôi tiết kiệm và tiếc tiền mua túi. Nên cứ nói phải hạn chế túi nylon là không dễ” - chị M chia sẻ thêm.
Theo tìm hiểu, túi nylon có nhiều loại cỡ từ 5kg, 2kg đến túi 0,5kg đều có giá bán từ 27.000 - 35.000 đồng/kg tùy từng chất lượng túi. Loại túi 5kg thì được khoảng 150-200 cái/kg, còn loại 2kg sẽ được 300 - 350 cái/kg. Túi nylon đỏ loại đẹp, để đựng đồ biếu có giá 35.000 - 37.000 đồng/kg. Nếu người mua nhiều sẽ được giảm giá. Tại một số siêu thị lớn tại Hà Nội giá túi nylon được bán cao hơn. Với túi nylon đựng rác sẽ có giá từ 43.000 - 100.000 đồng/kg. Với túi nylon bọc thực phẩm sẽ có giá 80.000 - 140.000 đồng/kg.
Việc hạn chế dùng túi nylon tại các chợ hiện nay là chưa khả thi. Bởi ai đi vào chợ ra về cũng cầm trên tay rất nhiều loại túi bóng đựng đồ khác nhau.
Cần tăng cường quản lý
Trao đổi với Lao Động về vấn đề này, PGS-TS Đinh Trọng Thịnh - giảng viên cao cấp Học viện Tà i chính - cho rằng, việc đánh thuế bảo vệ môi trường túi nylon không phải chỉ ở Việt Nam mà hầu hết các quốc gia trên thế giới đều áp dụng. Vấn đề này đã được bàn nhiều, nói nhiều năm qua.
Theo ông Thịnh, đây là một trong những giải pháp để hạn chế sử dụng sản phẩm có hại và hủy hoại môi trường tuy nhiên không được như kỳ vọng.
“Thuế bảo vệ môi trường là 50.000 đồng/kg trong khi giá bán sản phẩm này trên thị trường chỉ 20.000 đến 30.000 đồng/kg, rõ ràng là có vấn đề. Chả ai kinh doanh mà để tiền bán ra thấp hơn tiền thuế cả”, ông Thịnh nói và cho biết thêm cần phải quy trách nhiệm cho các cơ quan quản lý cụ thể như Quản lý thị trường. Người đứng đầu Quản lý thị trường phải chịu trách nhiệm vấn đề này.
Ở đây, vai trò của cơ quan thuế cũng có nhưng không nhiều. Tuy nhiên, nếu để làm thì cơ quan thuế cần căn cứ vào kê khai của người kê khai nộp thuế để quản lý. Cơ quan thuế cần phải nhận trách nhiệm và giám sát chặt chẽ doanh thu sản xuất kinh doanh túi nylon để không thất thoát thuế.
Cũng theo vị chuyên gia này, nếu tính đúng, đủ và giám sát chặt chẽ doanh thu của cơ sở sản xuất kinh doanh túi nylon, nhất là các hộ thuế khoán, chắc chắn giá túi nylon phải bán cao gấp ít nhất 4-5 lần hiện nay. Vì ngoài thuế bảo vệ môi trường 50.000 đồng/kg, một ký túi nylon còn bao gồm thuế giá trị gia tăng, chi phí nguyên liệu, máy móc, nhân công, mặt bằng, điện, nước, vận chuyển, vốn... Lúc đó, ý thức sử dụng túi nylon sẽ khác.
“Thực tế, nếu giá bán túi nylon thấp hơn giá thuế thì chắc chắn có vấn đề hoặc túi đó là sản xuất lậu” - ông Thịnh khẳng định.
Trong khi đó, TS Nguyễn Ngọc Tú - nguyên Tổng Biên tập Tạp chí Thuế - cho rằng, thực ra nếu quản lý đủ thì mức thuế đối với túi nylon như hiện nay cũng là đủ mức. Thực tế, hiện nay mình chưa quản lý được. “Túi nylon thì chủ yếu các hộ nhỏ lẻ sản xuất nên việc quản lý khó khăn. Các địa phương chỉ khoán thuế, nên không thể rà soát được. Nếu tăng lên cũng được nhưng quan trọng là phải quản lý chặt chẽ” - TS Tú nói.
PGS-TS Bùi Thị An - nguyên Đại biểu Quốc hội khoá XIII, Viện trưởng Viện Tài nguyên - Môi trường và Phát triển cộng đồng - cho rằng, việc quản lý chất thải nhựa là bài toán khó, vì thói quen của mọi người. Ngoài ra, cũng có thể nói việc sử dụng túi nylon rất tiện lợi cho những người nội trợ khi ra chợ hay mua hàng. Tuy nhiên, việc sử dụng các loại nhựa, túi nylon này là vô cùng độc hại. Để kiểm soát và ngăn chặn được việc này cần bài toán lâu dài và quyết liệt. Cần phải chặn từ đầu, từ nơi sản xuất. Ai nhập hàng, chỗ nhập hàng và sản xuất đồ ra sao cơ quan quản lý phải kiểm soát được. Cao Nguyên
