Nỗ lực không ngừng của Việt Nam
Danh lục Xanh IUCN là bộ tiêu chuẩn toàn cầu cho các Khu bảo vệ và bảo tồn, cung cấp thước đo thành công trong bảo tồn đa dạng sinh học và phát triển bền vững.
Tính đến năm 2022, sáng kiến này thu hút được sự quan tâm và tham gia của hơn 60 quốc gia trên khắp thế giới. Nhận thức được tầm quan trọng của bảo tồn đa dạng sinh học, Việt Nam tham gia tích cực vào tiến trình Danh lục Xanh IUCN.
Sau quá trình đánh giá kéo dài 2 năm, Khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Vân Long (ở Ninh Bình) là Khu bảo tồn đầu tiên ở Đông Nam Á được chứng nhận Danh lục Xanh.
Ông Nick Cox, chuyên gia của Tổ chức Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (WWF) - Giám đốc Hợp phần Bảo tồn đa dạng sinh học do USAID tài trợ - nhấn mạnh: "Chứng nhận Danh lục Xanh của IUCN giúp các chủ rừng biết được những điểm cần cải thiện nếu khu bảo tồn của họ đạt được tiêu chuẩn quản lý quốc tế".
Trọng tâm của Danh lục Xanh là Tiêu chuẩn Bền vững Danh lục Xanh, đưa ra tiêu chuẩn toàn cầu về cách đáp ứng những thách thức quản lý các Khu bảo vệ và bảo tồn trong thế kỷ 21.
Ông Jake Brunner, Giám đốc IUCN Khu vực Hạ lưu sông Mê Kông và Trưởng đại diện Việt Nam chia sẻ: "Điều cần làm bây giờ là tập trung đổi mới vào hiệu quả quản lý các Khu bảo tồn mà Danh lục Xanh IUCN đã thiết kế để đánh giá và báo cáo. Thông qua Hợp phần Bảo tồn đa dạng sinh học, IUCN tự hào được hỗ trợ 8 khu bảo tồn tham gia Chương trình Danh lục Xanh IUCN".
VQG Cát Tiên là khu bảo tồn đang tiến gần nhất tới Danh lục Xanh
Việt Nam có 10 Khu bảo vệ và Bảo tồn tham gia chương trình Danh lục Xanh là Vườn quốc gia (VQG) Cúc Phương, VQG Phong Nha - Kẻ Bàng, VQG Vũ Quang, VQG Bạch Mã, Khu dự trữ thiên nhiên Động Châu - Khe Nước Trong, VQG Sông Thanh, VQG Bidoup - Núi Bà, VQG Cát Tiên, VQG Pù Mát và VQG Côn Đảo. Hai khu đang trong giai đoạn đăng ký (VQG Côn Đảo và VQG Pù Mát) và các khu còn lại đang trong giai đoạn ứng viên.
Theo các chuyên gia, hiện nay VQG Cát Tiên là khu bảo tồn đang ở bước gần nhất với giai đoạn Danh lục Xanh. VQG Cát Tiên là khu nổi bật đã thực hiện giám sát đa dạng sinh học từ đầu những năm 2000, với dữ liệu về các quần thể loài quan trọng như chim, linh trưởng, hươu và cá sấu.
Tại các cuộc họp Nhóm chuyên gia đánh giá về Danh lục xanh (EAGL) vào tháng 4 và tháng 9 năm 2023, hồ sơ của Cát Tiên đã được xem xét kỹ lưỡng và toàn bộ chuyên gia đều thông qua quyết định đề cử VQG Cát Tiên.
Cơ quan thẩm định độc lập đã phê duyệt hồ sơ vào tháng 12.2023 và trình lên Ủy ban Danh lục Xanh để đánh giá cuối cùng và trao danh hiệu Danh lục Xanh.
Bà Annie Wallace, Giám đốc Văn phòng Biến đổi Khí hậu, Năng lượng và Môi trường của USAID Việt Nam cho biết: "Các chương trình về bảo tồn đa dạng sinh học của USAID tại Việt Nam đang hỗ trợ các khu bảo tồn có phương pháp quản lý tốt, giống như các khu bảo tồn theo tiêu chuẩn Danh lục Xanh IUCN và có các sáng kiến, thực hành tốt về bảo tồn.
Theo bà Annie, kết quả từ đợt khảo sát gần đây cho thấy VQG Cát Tiên có các kết quả tốt và những đầu tư dài hạn vào cải thiện công tác quản lý của các khu bảo tồn đem lại kết quả tích cực.
"Đó là lý do tại sao Phái đoàn Ngoại giao Hoa Kỳ tại Việt Nam thông qua USAID đang hợp tác với VQG Cát Tiên trong quá trình đánh giá Danh lục Xanh. USAID dự kiến sẽ tiếp tục hỗ trợ các vườn quốc gia ứng viên để đạt được danh hiệu Danh lục Xanh để chứng minh tính hiệu quả và khả năng ứng dụng của Danh lục Xanh"- bà Annie chia sẻ.
Trao đổi về vấn đề này, ông Phạm Xuân Thịnh, Giám đốc VQG Cát Tiên (Đồng Nai) cho biết: "Cát Tiên là một trong những VQG có diện tích lớn ở Việt Nam, cộng đồng người dân sinh sống xung quanh khá lớn, vì thế chúng tôi gặp không ít thách thức. Riêng năm 2023, chúng tôi gỡ khoảng 4.000 bẫy. Để tuần tra, anh em kiểm lâm, lực lượng bảo vệ rừng phải đi bộ khoảng 7.000 km trong rừng.
Nếu chỉ lực lượng kiểm lâm bảo vệ rừng là chưa đủ, mà sự tham gia của cộng đồng rất quan trọng để giữ rừng ở Cát Tiên. Đặc biệt, việc chung tay với chính quyền địa phương nâng cao đời sống của người dân địa phương bằng du lịch sinh thái, cung cấp các dịch vụ liên quan... đã cho thấy hiệu quả trong công tác bảo vệ rừng.
Những nỗ lực bảo tồn của chúng tôi đã được các chuyên gia quốc tế đánh giá khách quan. Chúng tôi đang mong chờ kết quả từ Ủy ban IUCN quốc tế."
