Dự án hồ chứa nước Yên Ngựa có quy mô đầu tư 305,5 tỉ đồng được kỳ vọng sẽ góp phần giúp người dân Đắk Lắk xóa đói giảm nghèo, phát triển kinh tế. Tuy nhiên, do tính toán sai kinh phí thực hiện nên dự án này đã "giậm chân tại chỗ" cả năm nay.
Dân nghèo thất vọng
Dự án hồ chứa nước Yên Ngựa được UBND tỉnh Đắk Lắk phê duyệt đầu tư vào tháng 10.2018 với tổng mức đầu tư 305,5 tỉ đồng. Nguồn vốn triển khai dự án chủ yếu từ Chương trình mục tiêu ứng phó với biến đổi khí hậu và tăng trưởng xanh theo Quyết định 1670 năm 2017 của Thủ tướng Chính phủ.
Dự án có 2 công trình hồ chứa được thiết kế với dung tích hơn 3,1 triệu m3 nước bao gồm: Hồ Yên Ngựa (ở xã Cư Êwi, huyện Cư Kuin) và hồ Buôn Biếp (ở xã Yang Tao, Bông Krang, huyện Lắk) với tổng diện tích thu hồi đất hơn 115ha.
Sau khi hoàn thành, dự án sẽ cấp nước tưới cho khoảng 750ha cây trồng và phục vụ sinh hoạt, góp phần xóa đói giảm nghèo, nâng cao đời sống người dân trong khu vực.
Dự án này tưởng chừng rất thuận lợi vì có rất nhiều người dân chưa nhận được tiền đền bù nhưng đã tình nguyện bàn giao mặt bằng cho chủ đầu tư thi công. Tuy nhiên, dự án chỉ triển khai được một thời gian thì dừng lại đã khiến người dân nơi đây vô cùng thất vọng.
Gia đình ông Đinh Chí Xuân, ở xã Cư Ewi, huyện Cư Kuin không kìm được nước mắt khi nhìn mảnh rẫy gần 2ha của gia đình đã bị chết khô, hoang hóa.
Theo ông Xuân, năm 2020, gia đình ông đã bàn giao gần 2ha rẫy để chủ đầu tư triển khai dự án hồ chứa nước Yên Ngựa nhưng chưa được nhận tiền đền bù.
Ở vùng đất cằn cỗi, vốn dĩ thiếu nước sản xuất nên người dân đặt nhiều kỳ vọng vào dự án hồ thuỷ lợi này. Thế nhưng, nhìn vào thực tế khối lượng thi công ở dự án này thì hết sức đáng buồn.
Cần bổ sung hơn 170 tỉ đồng để cứu dự án
Theo kế hoạch ban đầu, đến hết năm 2022 dự án hồ chứa nước Yên Ngựa phải hoàn thành. Tuy nhiên, đến nay, khối lượng thi công dự án là không đáng kể.
Theo Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Đắk Lắk (chủ đầu tư dự án hồ chứa nước Yên Ngựa), dự án đang dừng là do các bên liên quan đã tính toán sai chi phí giải phóng mặt bằng. Việc thiếu tiền giải phóng mặt bằng, phải tăng tổng mức đầu tư đã khiến dự án thủy lợi này bế tắc trong suốt hơn 1 năm qua.
Báo cáo của Đảng đoàn Hội đồng Nhân dân tỉnh Đắk Lắk cho thấy, đến nay, UBND các huyện Cư Kuin và Lắk chỉ mới phê duyệt 6 phương án bồi thường, giải phóng mặt bằng đối với 48,08ha/115,24ha đất phải thu hồi. Còn lại 67,16ha chưa xây dựng phương án bồi thường, giải phóng mặt bằng.
Điều đáng nói, mặc dù mới triển khai 6 phương án phê duyệt thì nguồn kinh phí đã bồi thường, giải phóng mặt bằng là 80,077 tỉ đồng, tức là tăng thêm 32,28 tỉ đồng so với tổng mức cho toàn bộ 115,24ha đã được UBND tỉnh Đắk Lắk phê duyệt trước đây.
Theo báo cáo của chủ đầu tư, nếu lập và phê duyệt án các phương án bồi thường, giải phóng mặt bằng cho toàn bộ diện tích 115,24ha thì kinh phí có thể lên đến 180,12 tỉ đồng. Hiện nay, đã giải ngân bồi thường giải phóng mặt bằng là 38,84 tỉ đồng.
Như vậy, nhu cầu bổ sung vốn để tiếp tục triển khai bồi thường, giải phóng mặt bằng cho toàn bộ dự án có thể lên đến 142,62 tỉ đồng. Đối với dự án này, chủ đầu tư dự án đã đề xuất tổng vốn đầu tư dự án hồ chứa nước Yên Ngựa từ 305,5 tỉ đồng lên 480 tỉ đồng, đội vốn trên 174 tỉ đồng.
Theo Hội đồng Nhân dân tỉnh Đắk Lắk, nếu dừng triển khai dự án, áp lực bố trí vốn đầu tư công của tỉnh sẽ giảm. Tuy nhiên, về phía Trung ương sẽ rút vốn. Trong khi đó, nguồn vốn Trung ương phân bổ đã được tạm ứng trên 88%.
Ngoài ra, với khối lượng đang xây lắp dang dở sẽ gây ra tình trạng lãng phí và dư luận không tốt trong nhân dân. Đặc biệt, chủ trương, mục tiêu của dự án không đạt được, người dân không được thụ hưởng lợi ích từ dự án. Về phía tỉnh phải giải quyết các hậu quả phát sinh từ việc dừng triển khai dự án.
Trường hợp nếu tiếp tục triển khai dự án bảo đảm tiến độ, công trình hoàn thành, đưa vào sử dụng thì địa phương và nhân dân trong vùng dự án ít nhiều cũng sẽ được hưởng lợi. Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện nay thì vốn đầu tư công trung hạn, kể cả nguồn dự phòng giai đoạn 2021 - 2025 của tỉnh đã được phân bổ hết.
Trong khi đó, nguồn vốn giai đoạn 2 của dự án chưa được bố trí trong kế hoạch vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025.
Theo UBND tỉnh Đắk Lắk, để tập trung vốn đầu tư cho dự án hồ chứa nước Yên Ngựa được tiếp tục triển khai thực hiện, đề nghị Sở Kế hoạch và Đầu tư tham mưu UBND tỉnh xem xét việc tạm dừng đầu tư hồ chứa nước Ea Khít, ở huyện Cư Kuin với tổng mức đầu tư 100 tỉ đồng và việc sử dụng số vốn 175 tỉ đồng từ nguồn tiết kiệm chi ngân sách cấp tỉnh năm 2021.
