Lộ diện tín dụng đen
Liên quan đến các hoạt động cho vay bùng nổ qua mạng xã hội và qua các app vay tiền, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cho hay ngay từ rất sớm đã cảnh báo những rủi ro tiềm ẩn đối với người dân khi tiếp cận các kênh tài chính này. “Tuy nhiên đối với quan hệ cho vay trực tiếp không phải hoạt động kinh doanh giữa các tổ chức, cá nhân (không được thực hiện bởi các tổ chức tín dụng - TCTD) thông qua việc sử dụng kết nối dựa trên ứng dụng Internet như một số hoạt động P2P Lending có thể coi là các giao dịch dân sự và không thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật NHNN và Luật các TCTD” - NHNN cho biết.
Thực tế theo khảo sát của NHNN, một số công ty P2P Lending là kênh phân phối, tìm kiếm khách hàng cho công ty tài chính, công ty cầm đồ hoặc công ty cầm đồ hợp tác với công ty công nghệ xây dựng nền tảng giao dịch trực tuyến để công ty cầm đồ tìm kiếm người đi vay và thực hiện cho vay; trong đó, một số công ty cầm đồ sử dụng nguồn tiền từ các khoản vay nước ngoài hoặc các khoản vay từ cá nhân, tổ chức trong nước để cho vay lại.
Một số đối tượng có thể lợi dụng mô hình P2P Lending thực hiện hành vi bất hợp pháp (hoạt động tín dụng đen, cho vay nặng lãi, cho vay cầm đồ biến tướng, hoạt động tài chính đa cấp...), đưa ra quảng cáo sai sự thật, hứa hẹn lợi nhuận cao, lãi suất cạnh tranh để lừa đảo, chiếm dụng vốn của người dân. Trong một số trường hợp, công ty P2P Lending và công ty cầm đồ có dấu hiệu vi phạm Điều 8 Luật các Tổ chức tín dụng năm 2010 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) khi thực hiện hoạt động ngân hàng dưới hình thức cấp tín dụng.
Theo đánh giá của TS Phạm Chí Quang - Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ (NHNN), các quốc gia đều xem P2P Lending là lĩnh vực kinh doanh có điều kiện, cần được cấp phép, việc chậm trễ trong việc ban hành quy định quản lý vì vậy dẫn đến ảnh hưởng quyền lợi người tiêu dùng tài chính và gây bất ổn kinh tế - xã hội. Tuy nhiên tại Việt Nam hiện thời chưa có quy định pháp luật quản lý chuyên ngành về hoạt động P2P lending, do vậy các cơ quan quản lý cần phối hợp rà soát, sửa đổi bổ sung các quy định về điều kiện kinh doanh đối với hoạt động P2P lending. Với thực tế này, TS Phạm Chí Quang đề xuất hướng xây dựng cơ chế thí điểm hoạt động P2P Lending và kiến nghị đưa hoạt động P2P Lending thành hoạt động kinh doanh có điều kiện.
Người dân cần được vay vốn dễ dàng hơn
Trong khi đó theo ông Nguyễn Mai Long - Giám đốc Điều hành Easy Credit (thuộc Công ty Tài chính Cổ phần Điện lực - EVN Finance), do mức độ nhận biết của người dân về các tổ chức tín dụng tiêu dùng hợp pháp còn thấp nên người dân chưa nắm rõ đâu là những đơn vị tín dụng hoạt động với sự quản lý và giám sát của NHNN và đâu là những đơn vị không được cấp phép. Hạn chế này dẫn đến sự bùng phát tràn lan của các băng nhóm kinh doanh tín dụng đen núp bóng ngân hàng hay các công ty tài chính.
Để hạn chế những rủi ro khi vay qua app, ông Nguyễn Mai Long khuyến cáo người tiêu dùng nên tìm đến các app của những công ty tài chính tiêu dùng đã được NHNN cấp giấy phép hoạt động vay vốn, hạn chế những rủi ro vay nợ chồng chéo, dắt dây như các app cho vay ngang hàng cho vay thời gian qua mà không có hành lang pháp lý bảo vệ.
Tuy nhiên để hạn chế việc người dân phải vay tiền qua các app trôi nổi hay sự bùng nổ của tín dụng đen, nhiều chuyên gia cho rằng cần có giải pháp để người dân có thể vay vốn tiêu dùng với thủ tục đơn giản hơn và lãi suất thấp hơn.
Tại hội thảo quốc gia hạn chế tín dụng đen mới đây, đại diện LienVietPostBank cho rằng, cần có chính sách để hỗ trợ các ngân hàng cho vay dưới chuẩn do các đối tượng tìm đến tín dụng đen thường là một bộ phận người dân nghèo, không có tài sản đảm bảo, không đủ điều kiện vay vốn ngân hàng theo quy định. Các ngân hàng theo đó sẽ cân đối, đưa ra sản phẩm nằm trong ngưỡng an toàn.
