Mưa lũ là phải đi ở nhờ
Cứ vào những ngày mưa lũ, gia đình bà Vi Thị Tuyền (thôn Nà Đứa, xã Đà Vị, huyện Na Hang, Tuyên Quang) lại sống trong cảnh nơm nớp lo sợ. Ngôi nhà xiêu vẹo của bà Tuyền đã 3 năm nay xuống cấp nghiêm trọng. Nền nhà vốn đã thấp, sau nhiều năm hiện đã nứt toác vì sụt lún.
Nhằm đảm bảo tính mạng, tài sản cho 31 hộ dân với 138 khẩu ở thôn Nà Đứa, xã Đà Vị đang chịu ảnh hưởng từ nguy cơ sạt lở, UBND huyện Na Hang (Tuyên Quang) đã lên phương án di dời khẩn cấp.
Tuy nhiên, vì hạn chế kinh phí nên phương án di dời vẫn chưa thể đẩy nhanh tiến độ. Những lúc trời mưa, nhiều hộ dân phải sang nhà hàng xóm để lánh nạn.
Trong khi đó, tại bản Nà Hừ (xã Bum Nưa, huyện Mường Tè, Lai Châu) hiện có 230 hộ nằm sát với bờ suối Nậm Bum, nguy cơ sạt lở và lũ quét rất cao. Người dân cố gắng khắc phục bằng cách dịch nhà sâu vào mấy mét và rọ đá sau nhà sát mép suối. Nhưng lũ về lại cuốn trôi tất cả. Người dân sau đó lại phải đi ở nhờ các nhà trong bản phía trên cao.
Do địa hình chia cắt, phổ biến là núi cao, độ dốc lớn, các tỉnh miền núi phía Bắc thường xuyên xảy ra lũ quét, sạt lở đất.
Chỉ tính riêng trong năm 2018, các tỉnh miền núi phía Bắc đã xảy ra lũ quét, sạt lở đất đã làm 117 người chết và mất tích (chiếm 52% cả nước), thiệt hại ước tính khoảng hơn 10.300 tỉ đồng.
Tại xã biên giới Vàng Ma Chải (huyện Phong Thổ, Lai Châu), đầu tháng 8.2018, mưa lớn gây sạt lở đất làm 10 người chết và mất tích, nhiều nhà dân bị đất đá vùi lấp hoàn toàn. Theo báo cáo của UBND xã Vàng Ma Chải, chính quyền đã tổ chức hỗ trợ, tái định cư cho 8 hộ bị sập nhà hoàn toàn.
Anh Phàn Diễu Lu ở bản Sì Choang, xã Vàng Ma Chải cho biết, đợt mưa tháng 8.2018, đất đá sạt gần vào nhà. Mặc dù không nằm trong danh sách hỗ trợ để di chuyển nhưng gia đình vẫn tự di dời.
Tại tỉnh Yên Bái, trong năm 2018 đã tổ chức di dời cho 734 hộ, gồm 161 nhà bị sập, trôi hoàn toàn, 150 nhà phải di dời khẩn cấp, 423 nhà di dời khẩn cấp do sạt lở, lũ ống lũ quét tiếp tục di dời đến nơi ở mới.
Trong khi đó tại Lào Cai, theo báo cáo của UBND tỉnh, qua rà soát cho thấy hiện có 145 điểm có nguy cơ cao về lũ quét và sạt lở đất. Năm 2019, Lào Cai rà soát có 276 hộ dân phải di chuyển ra khỏi khu vực nguy hiểm. Đến nay tỉnh đã di chuyển và bố trí chỗ ở cho 100 hộ.
Khó di dời vì thiếu quỹ đất
Việc giải quyết phương án tìm chỗ định cư mới cho người dân ở các tỉnh miền núi vẫn còn gặp nhiều khó khăn. Theo chính quyền địa phương, nguyên nhân chủ yếu đến từ việc thiếu quỹ đất xây dựng, hạn nguồn kinh phí để nâng cấp, tu sửa cơ sở hạ tầng.
Ông Nguyễn Xuân Nhẫn - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lào Cai cho biết, quỹ đất xây dựng các điểm dân cư vào vùng quy hoạch rất hạn chế, do đó việc bố trí, sắp xếp thành điểm dân cư tập trung đảm bảo các yêu cầu về đất ở, đất sản xuất, đất xây dựng các cơ sở hạ tầng thiết yếu sau di dân gặp rất nhiều trở ngại.
Tại Lai Châu năm 2018 xảy ra mưa lũ, sạt lở đất làm 25 người chết, 14 người mất tích và 134 nhà sập hoàn toàn… Do vậy, công tác phòng chống thiên tai và di dời các hộ dân ra khỏi vùng nguy hiểm luôn được chính quyền địa phương đặt lên hàng đầu.
Tuy nhiên, kinh phí của địa phương hạn hẹp, khó khăn về mặt bằng nên chưa thể một lúc di dời được tất cả các hộ dân trong vùng nguy cơ sạt lở và lũ quét lên chỗ ở mới.
Trong khi đó, ông Nguyễn Văn Khánh - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Yên Bái kiến nghị các tỉnh miền núi phía Bắc do điều kiện kinh tế khó khăn nên rất cần có phương án cân đối, hỗ trợ về nguồn vốn để khắc phục, sửa chữa các công trình hạ tầng, nhất là các công trình kè sông, suối, công trình giao thông, công trình thủy lợi.
Ngày 1.8, Ban chỉ đạo Trung ương về Phòng chống thiên tai họp triển khai các giải pháp ứng phó bão số 3 (Wipha). Theo dự báo, do ảnh hưởng của bão, nguy cơ cao xảy ra lũ quét và sạt lở đất, ngập lụt ở vùng trũng miền núi phía Bắc. Ban chỉ đạo yêu cầu các địa phương cần có giải pháp để tránh ngập lụt bất ngờ và đề phòng sạt lở đất, lũ quét…
