Mở rộng cơ hội tiếp cận giáo dục tiên tiến

Dạy học trực tuyến có thể thay thế dạy học trực tiếp

Một trong những điểm được đánh giá là tiến bộ trong thông tư về dạy học trực tuyến là Bộ GDĐT chính thức cho phép dạy học trực tuyến có thể hỗ trợ và thay thế dạy học trực tiếp.

Trước đây, với nhiều cơ sở giáo dục, chỉ trong trường hợp bất khả kháng, học sinh không thể đến trường, thì dạy học trực tuyến mới được sử dụng như là một giải pháp cần thiết. Còn lại, dạy học trực tiếp, thầy trò tương tác trực tiếp trên lớp vẫn là phương thức chính được sử dụng. Một phần do chưa có hành lang pháp lý, quy định cụ thể, phần nữa do giáo viên quá quen với việc dạy học trên lớp và ít nhiều có tâm lý “ngại” chuyển đổi. Điều này chứng minh bằng việc qua 2 mùa dịch COVID-19, khi học sinh đã trở lại trường, phần lớn các cơ sở đều không sử dụng phương thức dạy học trực tuyến nữa.

Nhưng từ ngày 16.5.2021, khi Thông tư Quy định về quản lý và tổ chức dạy học trực tuyến trong cơ sở giáo dục phổ thông có hiệu lực, thì việc tổ chức dạy học trực tuyến sẽ là một trong những nhiệm vụ chuyên môn trong nhà trường. Theo đó, các cơ sở giáo dục sẽ xây dựng cả kế hoạch dạy học trực tiếp và trực tuyến và công khai ngay từ đầu năm học. Trong đó, việc dạy học trực tuyến sẽ phải có các phương án khác nhau, như ở hoàn cảnh bất khả kháng, hay sử dụng để hỗ trợ dạy học trực tiếp trên lớp. Tương ứng với từng kế hoạch đó, các nhà trường sẽ tổ chức nội dung dạy học thế nào, việc đảm bảo chất lượng, mức thu học phí ra sao. Việc này giúp minh bạch, công khai hoá để học sinh, phụ huynh được biết và giúp cho cơ quan quản lý cũng như xã hội có cơ sở để giám sát.

Đặc biệt, Bộ GDĐT cũng mở rộng quyền tự chủ cho các địa phương, cho cơ sở giáo dục trong việc xây dựng kế hoạch dạy học và áp dụng hình thức dạy học trực tuyến tùy từng điều kiện của địa phương, nhà trường. Người đứng đầu cơ sở giáo dục được quyền quyết định hình thức tổ chức dạy học trực tuyến hỗ trợ dạy học trực tiếp; tổ chức dạy học trực tuyến thay thế dạy học trực tiếp tại cơ sở giáo dục trong thời gian học sinh không đến trường để học tập vì lý do bất khả kháng.

Khi tổ chức dạy học trực tuyến, giáo viên sẽ thực hiện các hoạt động chính như tổ chức giờ học trực tuyến để giảng bài và hướng dẫn học sinh học tập; giao nhiệm vụ học tập và kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh; theo dõi và hỗ trợ học sinh khai thác nội dung học tập từ học liệu dạy học trực tuyến; tư vấn, hỗ trợ, trả lời câu hỏi và giải đáp thắc mắc của học sinh.

Theo đại diện Bộ GDĐT, khi ban hành thông tư, Bộ xác định mục đích của việc dạy học trực tuyến là để mở rộng cơ hội tiếp cận giáo dục cho học sinh, đặc biệt là khi các em không thể đến trường vì những lý do khách quan. Phương thức này còn bổ trợ cho việc dạy học trực tiếp trên lớp, giúp nâng cao hiệu quả công tác dạy học, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục và khuyến khích sự sáng tạo của giáo viên, học sinh.

Đồng thời, dạy học trực tuyến cũng tạo cơ hội cho giáo viên, học sinh được chủ động tiếp cận nguồn học liệu hữu ích trên internet để giảng dạy và học tập. Thông qua dạy học trực tuyến, cả giáo viên và học sinh được nâng cao năng lực ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học, góp phần đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá.

Tăng giám sát để công khai, trung thực trong kiểm tra, đánh giá

Một trong những nội dung quan trọng khác trong thông tư của Bộ GDĐT về dạy học trực tuyến là bộ cho phép các cơ sở giáo dục thực hiện kiểm tra đánh giá định kỳ bằng hình thức trực tuyến trong điều kiện bất khả kháng. Còn trong điều kiện bình thường, việc kiểm tra, đánh giá định kỳ kết quả học tập trực tuyến của học sinh được thực hiện trực tiếp tại cơ sở giáo dục theo quy định về kiểm tra, đánh giá định kỳ của Bộ GDĐT.

Về điều này, học sinh và phụ huynh băn khoăn là nếu tiến hành kiểm tra bằng hình thức trực tuyến thì sẽ được thực hiện thế nào, làm sao đảm bảo công khai, minh bạch, kết quả kiểm tra trung thực và khách quan?

Trước lo lắng này, cô Nguyễn Thị Kim Dung - Hiệu trưởng Trường THCS Đông La (huyện Hoài Đức, Hà Nội) cho rằng, hiện nay Bộ GDĐT có nhiều đổi mới trong việc kiểm tra, đánh giá theo định hướng tiếp cận năng lực học sinh. Theo đó, học sinh sẽ được đánh giá nhiều lần, bằng nhiều hình thức khác nhau và có nhiều cơ hội để thể hiện bản thân, như bằng hình thức hỏi - đáp, viết ngắn, thuyết trình, thực hành, thí nghiệm, sản phẩm học tập gắn với chủ đề dạy học cụ thể, hay các bài thu hoạch sau các khóa học của học sinh… Việc này sẽ giúp học sinh phát huy được năng lực, khả năng sáng tạo, cũng như vận dụng kiến thức vào giải quyết các vấn đề thực tiễn cuộc sống, thay vì học thuộc lòng kiến thức như trước đây.

Để đảm bảo minh bạch, công bằng cho học sinh, cô Dung cho rằng vai trò của người đứng đầu cơ sở giáo dục là rất quan trọng. Lãnh đạo nhà trường phải tăng cường vai trò giám sát từ khâu ra đề, đến khi tiến hành kiểm tra đánh giá. Vai trò quan trọng nhất vẫn là giáo viên, cần có sự đánh giá công tâm, khách quan, vì quyền lợi của học sinh.

Hiện còn những lo lắng dạy học trực tuyến khó tiếp cận được đến tất cả đối tượng học sinh, do phụ thuộc vào cơ sở vật chất, điều kiện của mỗi gia đình. Thực tế từ đợt nghỉ học phòng dịch COVID-19 thời gian qua, mới có gần 80% học sinh phổ thông được tiếp cận học trực tuyến, học qua truyền hình, vẫn còn 20% học sinh, nhất là học sinh vùng sâu vùng xa khó khăn trong tiếp cận hình thức học này.

Để hoạt động dạy học trực tuyến được diễn ra thuận lợi, Bộ GDĐT đã quy định cụ thể trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan. Trong đó, UBND cấp tỉnh có trách nhiệm chỉ đạo các sở, ngành, UBND cấp huyện và các cơ quan có liên quan triển khai dạy học trực tuyến tại địa phương. UBND cấp tỉnh xây dựng cơ chế, chính sách hỗ trợ về nguồn lực bảo đảm hạ tầng kỹ thuật để tổ chức dạy học trực tuyến; bố trí kinh phí đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng dạy học trực tuyến cho giáo viên, cán bộ quản lý và đảm bảo các điều kiện kỹ thuật tổ chức dạy học trực tuyến.

Trong bối cảnh Chính phủ đang đẩy mạnh chuyển đổi số, mà chuyển đổi số trong giáo dục được xác định là khâu đột phá, ngành Giáo dục cần sự chung tay của các địa phương, trước mắt là bố trí nguồn lực, kinh phí bảo đảm hạ tầng kỹ thuật và bồi dưỡng giáo viên để đảm bảo việc dạy học trực tuyến được duy trì thường xuyên, phát huy hiệu quả.