Đắt hơn nhưng vẫn phải triển khai
Thủ tướng Chính phủ mới đây đã ký ban hành Quyết định số 380 phê duyệt chủ trương đầu tư Dự án hỗ trợ kỹ thuật “Chuẩn bị dự án đầu tư Tuyến đường sắt đô thị (metro) số 3, đoạn ga Hà Nội đến Hoàng Mai và Hỗ trợ nghiên cứu xây dựng hệ thống giao thông đô thị tích hợp cho dự án đường sắt đô thị”, sử dụng vốn ODA không hoàn lại của Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) và Liên minh Châu Âu (EU).
Thời gian thực hiện dự án này trong 2 năm từ 2022-2024. Tổng mức đầu tư dự án là hơn 343 tỉ đồng, được giao cho Ban Quản lý dự án đường sắt đô thị Hà Nội (MRB) làm chủ đầu tư.
Một trong những mục tiêu dự án là tiếp tục hỗ trợ TP.Hà Nội, Chủ đầu tư hoàn thiện Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi Dự án Tuyến đường sắt đô thị số 3, đoạn ga Hà Nội đến Hoàng Mai (gọi tắt là Dự án Tuyến 3.2); Hỗ trợ TP.Hà Nội xây dựng hệ thống giao thông đô thị tích hợp cho dự án đường sắt đô thị (ĐSĐT).
Hướng tuyến metro đoạn Ga Hà Nội - Hoàng Mai có chiều dài 8,786km hầu hết đi ngầm (đi ngầm 8,13km, còn lại là hầm hở dẫn và đi trên mặt đất) theo hành lang phố Trần Hưng Đạo - Trần Thánh Tông - Kim Ngưu - Tam Trinh với 7 ga ngầm và 1 khu lập tàu rộng 9,8ha (hiện là vùng ao trũng ở phía sau, sát Trạm bơm Yên Sở, dùng Depot chung của tuyến Nhổn - Ga Hà Nội).
Vậy vì sao công trình này lại được đề xuất đi ngầm và việc giải phóng mặt bằng ngầm ra sao? Trong khi đó, trước đây nhiều chuyên gia từng cảnh báo về địa chất ở Hà Nội yếu, khó triển khai các công trình ngầm, việc này sẽ được tính toán thế nào?
Liên quan tới vấn đề này, trao đổi với Lao Động, ông Lê Trung Hiếu - Phó Trưởng Ban Quản lý Dự án đường sắt đô thị Hà Nội cho hay, với sự phát triển của đô thị, mật độ dân số tăng lên, quỹ đất dành cho giao thông ngày càng hạn hẹp. Do vậy, các tuyến ĐSĐT đi ngầm là phương án tối ưu để giải quyết các vấn đề giao thông nan giải của Thủ đô.
Ông Hiếu phân tích, việc đi ngầm toàn tuyến giúp giảm thiểu diện tích giải phóng mặt bằng (GPMB), tiết kiệm đất xây dựng. Giảm xung đột với các công trình dân dụng, giao thông trên mặt đất. Tăng khả năng kết nối với các tòa nhà và công trình ngầm xung quanh các nhà ga. Không phá vỡ cảnh quan đô thị dọc theo tuyến, cũng như tạo điều kiện phát triển không gian phía trên mặt đất với các công trình đô thị, giao thông, cầu vượt và các loại hình giao thông công cộng khác;
Việc xây dựng ĐSĐT đi ngầm cũng hạn chế chiếm dụng đất và cản trở giao thông trong quá trình thi công xây dựng. Giảm thiểu ô nhiễm môi trường đối với khu dân cư dọc theo tuyến.
Tuy nhiên, việc đi ngầm toàn tuyến sẽ khiến chi phí đầu tư xây dựng cao. Quá trình thi công công trình ngầm phức tạp, đòi hỏi công nghệ thi công xây dựng tiến tiến.
TS Vũ Hồng Trường - Tổng giám đốc Công ty TNHH MTV đường sắt Hà Nội (Hà Nội Metro) nhận định, việc thi công tuyến ĐSĐT ngầm sẽ tốn kém chi phí hơn so với làm công trình trên mặt đất.
Tuy nhiên, việc triển khai ĐSĐT ngầm có nhiều lợi ích, đó là khai thác được không gian ngầm, chống ồn, đảm bảo mỹ quan đô thị, tiết kiệm quỹ đất và tốc độ khai thác của tàu chạy nhanh hơn.
“Giữa làm ngầm và làm nổi thì ngầm chậm hơn vì nó ở trong lòng đất. Chi phí cao hơn, thời gian lâu hơn nhưng có tính bền vững lâu dài” - ông Trường nói.
Sử dụng công nghệ tiên tiến nhất thế giới để thi công ngầm
Nói về việc xử lý giải phóng mặt bằng khi xây dựng công trình ngầm, ông Hiếu cho hay, tuyến metro 3.2 có tổng chiều dài tuyến 8,786 km.
Trong đó tuyến đi ngầm toàn bộ theo hành lang Trần Hưng Đạo - Trần Thánh Tông - Kim Ngưu - Nguyễn Tam Trinh với 7 ga ngầm, do vậy đã giảm được tối đa diện tích giải phóng mặt bằng.
Phương án hướng tuyến và vị trí nhà ga đã được UBND TP phê duyệt sớm. Đồng thời Chính phủ cũng đã có quy định rõ về hành lang an toàn cho ĐSĐT nên công tác quản lý quy hoạch dọc tuyến tốt hơn, đảm bảo giữ được quỹ đất cho phát triển ĐSĐT.
Ông Lê Trung Hiếu cũng nhìn nhận, thực tế có những phân tích về cấu trúc địa chất khu vực Hà Nội không thuận lợi cho các công trình ngầm do nền đất không đồng nhất, có các lớp đất yếu, nước ngầm và nước mặt.
Do vậy, để giải quyết vấn đề nêu trên, Ban Quản lý ĐSĐT Hà Nội cùng đơn vị Tư vấn đã lựa chọn công nghệ thi công ngầm bằng TBM (Tunnel Boring Machine). Đây là công nghệ thi công hầm tiên tiến bậc nhất trên thế giới, phù hợp với điều kiện địa chất yếu và đã được nhiều nước áp dụng.
Công nghệ TBM có thể thi công trên mọi loại địa chất từ đá cứng đến đất yếu, đất sét, đất bồi hay đất cát dưới mực nước ngầm, đi xuyên núi hay dưới lòng biển. TBM có độ an toàn cao, thân thiện môi trường và không làm rung động, chấn động; Thích hợp áp dụng cho đường hầm đô thị.
Thực tế, công nghệ thi công ngầm TBM cũng đang được áp dụng trong việc đàm hầm Metro Nhổn - ga Hà Nội.
Ông Vũ Thế Mạnh, Giám đốc gói thầu CP03 tuyến Metro Nhổn - ga Hà Nội thông tin, nguyên lý hoạt động của máy TBM là tạo ra áp lực cân bằng với áp lực đất nhằm hạn chế sự thay đổi trạng thái ứng suất có thể gây ra mất ổn định dẫn tới việc trồi, sụt tại vị trí đào. Trong quá trình robot đào hầm, sẽ đặt các bộ đo cảm biến ở phía trên, nếu các bộ đo cảm biến này cảnh báo về độ rung lắc… vượt mức cho phép thì lập tức máy TBM cũng sẽ tạm dừng đào để xử lý.
