Mâm ngũ quả ngày tết của người dân miền Tây mang đậm tính hiền hậu
Cũng giống như người dân Nam bộ nói chung, mâm ngũ quả của người dân miền Tây Nam Bộ (Đồng bằng sông Cửu Long - ĐBSCL) không bao giờ có chuối.
Theo quan niệm của người dân ĐBSCL thì loại quả này tên gọi có âm giống từ “chúi” thể hiện sự nguy khó. Quả cam cũng không được có mặt trong mâm ngũ quả ngày Tết, vì câu “quýt làm cam chịu”.
Mâm ngũ quả của người dân Tây Nam Bộ thường gồm các loại trái cây như mãng cầu, dừa, đu đủ, sung vì nó tượng trưng cho “Cầu vừa (dừa) đủ sung”. Nếu không tìm được sung thì có thể chưng xoài hoặc thơm.
Ngoài ra, thời gian gần đây, người dân vùng đồng bằng sông nước nước cong chưng thêm qủa Dư (quả này không ăn được) với mong muốn được dư dã, sung túc.
Những chỗ khuyết trên mâm ngũ quả, được người dân miền Tây Nam Bộ đặt xen kẽ vào những quả quýt vàng, táo màu xanh hoặc những trái ớt đỏ mọng làm cho mâm ngũ quả được đầy đặn và hoàn thiện.
Ngoài mâm ngũ quả, người dân miền Tây Nam Bộ còn chưng thêm cặp dưa hấu đỏ hoặc vàng. Dưa hấu lựa chưng tết là dưa hấu quả tròn, to và đẹp, đồng thời hai quả phải cân xứng nhau.
Mâm ngũ quả là một phần không thể thiếu trong ngày tết cổ truyền của người dân ĐBSCL. Mỗi loại quả khi bày trên ban thờ đều có ý nghĩa riêng, thể hiện những ước nguyện của gia chủ trong năm mới đến.
Kinh nghiệm người dân vùng ĐBSCL khi chọn mâm ngũ quả
Dưới đây là một số kinh nghiệm về bày mâm ngũ quả ngày Tết của người dân ĐBSCL, nhằm có được mâm ngũ quả đẹp trong những ngày tết.
Cần hiểu hết ý nghĩa các loại quả: Mâm ngũ quả, nghĩa là mâm bày 5 loại quả, tương ứng với 5 màu theo ngũ hành. Theo quan niệm của người phương Đông, các màu quả cần có là: đen, đỏ, xanh, trắng, vàng, lần lượt tượng trưng cho Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ.
Tránh rửa sạch quả trước khi bày lên mâm: Nhiều gia đình mua quả về, thường rửa cẩn thận cho quả bóng và đẹp. Song việc rửa quả sẽ làm quả sớm bị héo hoặc thối nếu có chỗ đọng nước. Chính vì thế, chỉ cần dùng khăn giấy ẩm lau sạch quả là được.
Không nen chọn ngay quả chín đẹp: Mâm ngũ quả thường được chưng trước đêm 30 Tết, được các gia đình bày biện vào sáng hoặc chiều 30 Tết. Tuy nhiên, nhiều gia đình có thể mua quả từ ngày 27 - 28 Tết, thậm chí sớm hơn.
Vì mâm quả sẽ còn để từ 30 Tết đến vài ngày sau (thường là hết Tết), nếu chọn mua những quả đã chín đẹp thì quả có thể bị chín quá và héo lá nhanh.
Do vậy, cần lựa những quả già nhưng chưa chín quá, chuối nhất định phải là chuối xanh. Các loại quả: xoài, mãng cầu, đu đủ, hồng… nên mua quả vừa chín tới.
