Huyện đảo Lý Sơn có diện tích gần 10 km2, dân số khoảng 22.000 người. Theo thống kê của UBND huyện, Lý Sơn có khoảng 18.000 ngôi mộ, trong đó có hàng nghìn mộ chôn cất xen lẫn khu dân cư, cánh đồng hành tỏi, gần điểm di tích.
Diện tích đất trên đảo eo hẹp, nhưng mồ mả nằm rải rác khắp nơi, gây ra rất nhiều hệ lụy. Do đó tháng 1.2022, chính quyền huyện Lý Sơn đã phát thông báo đóng cửa 7 nghĩa trang cũ và yêu cầu người dân thực hiện việc chôn cất về nghĩa trang tập trung nhằm bảo vệ môi trường, cảnh quan trên đảo.
Ông Nguyễn Văn Định ở thôn Tây An Hải, huyện Lý Sơn cho biết, nhiều mồ mả ở Lý Sơn có từ thời xa xưa, nằm trên đất sản xuất của người dân… Việc quy tập mồ mả vào khu vực được quy hoạch sẽ giúp tiết kiệm được quỹ đất trên đảo, đồng thời cũng tạo được không gian thân thiện để thúc đẩy du lịch phát triển.
Ông Đặng Thanh Hải, người của tộc họ Đặng ở huyện Lý Sơn chia sẻ: “Khi huyện phát động di dời mồ mả bằng hình thức hỏa táng, chúng tôi thấy hợp lý nên vào năm 2022, sau khi thực hiện các nghi lễ chính theo phong tục, tộc họ chúng tôi đã tiến hành thủ tục cất bốc 15 ngôi mộ được chôn cất cách đây từ 40 năm đến hơn 200 năm trên đất sản xuất, hỏa táng bằng phương thức thủ công. Sau đó, tro cốt được an trí trong chùa Hải Lâm trên đảo”.
Bà Phạm Thị Hương - Chủ tịch UBND huyện Lý Sơn cho biết, huyện đã xây dựng xong đề án quy tập các nghĩa địa nằm rải rác về một khu tập trung và xây dựng lò hỏa táng, trình UBND tỉnh và các sở, ngành liên quan.
Mục tiêu của đề án là đến năm 2045, sẽ cải táng toàn bộ mộ trên đảo, khuyến khích người dân sử dụng hình thức hỏa táng người mới mất. Về việc lưu trữ tro cốt, trên địa bàn Lý Sơn có nhiều ngôi chùa, nhưng hiện chùa Hải Lâm là chùa duy nhất có khu thờ, lưu trữ tro cốt. Do đó, UBND huyện sẽ vận động các chùa có không gian xây dựng thêm khu thờ tự, lưu giữ tro cốt sau cải táng, hỏa táng.
Ngoài kinh phí xây dựng lò hỏa táng, UBND huyện Lý Sơn sẽ xây dựng mức hỗ trợ cải táng, di dời các phần mộ đang nằm rải rác trên đảo. Với một huyện đảo ít đất, đông người và đang nỗ lực trở thành trung tâm du lịch biển đảo thì việc quy hoạch mồ mả tập trung và xây dựng lò hỏa táng là giải pháp phù hợp.
Phát biểu tại cuộc làm việc với UBND huyện Lý Sơn vào ngày 15.5.2023, ông Đặng Văn Minh - Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi cho hay, UBND tỉnh sẽ hỗ trợ có mục tiêu để Lý Sơn sớm thực hiện Đề án quy tập các nghĩa địa nằm rải rác về một khu tập trung và xây dựng lò hỏa táng với mục đích tạo điều kiện để huyện phát triển du lịch trong thời gian tới. Huyện cũng tăng cường tuyên truyền để người dân nắm bắt chủ trương này vì lợi ích chính đáng người dân trên đảo.
