Lợi trước mắt, thiệt lâu dài
Ông Phan Xuân H, sống ở quận Liên Chiểu, TP.Đà Nẵng là viên chức làm việc trong cơ quan Nhà nước, có hơn 20 năm đóng BHXH. Mới đây, do cuộc sống khó khăn nên ông H quyết định nộp đơn làm thủ tục rút BHXH một lần và nhận được gần 30 triệu đồng.
“Chẳng đặng đừng, không còn cách nào khác tôi mới rút BHXH một lần” - ông H nói. Theo ông H, vợ ông là nhân viên của một doanh nghiệp du lịch trên địa bàn TP.Đà Nẵng, do ảnh hưởng của dịch COVID-19, gần 2 năm nay không có lương. “Hai con tôi đang tuổi ăn học, cuộc sống của 4 người trong gia đình chỉ trông chờ vào tiền lương hằng tháng của tôi nên rất khó khăn. Dù biết không còn lương hưu sẽ rất khó khăn nhưng thôi đến đâu hay đến đó...” - ông H nói.
Từng rút BHXH một lần, chị Nguyễn Thị Hoa (SN 1975, trú TP.Nha Trang, Khánh Hòa) cho biết vào năm 2020, vì nguồn thu nhập từ công ty may mặc ở Nha Trang giảm sút nên chị quyết định nghỉ việc để ở nhà bán hàng online. Đóng BHXH được 15 năm, nhưng vì túng thiếu, chị đã rút BHXH một lần.
Có số tiền này chị Hoa có thể trang trải được một phần cuộc sống, tuy nhiên, hệ lụy từ việc nhận BHXH 1 lần từ đó cũng nảy sinh: Chị Hoa đi viện, chữa bệnh đều phải trả 100% chi phí điều trị. Sau khi nhận ra những bất cập trong việc rút BHXH một lần, chị Hoa đã tham gia lại thông qua chính sách BHXH tự nguyện.
Trường hợp nhận ra những tiện ích trong việc tham gia BHXH như chị Hoa không phải là ít tại Khánh Hòa. Số người lao động nhận trợ cấp BHXH một lần (tính đến tháng 10.2021) là 17.648 người.
Còn tại Đà Nẵng, BHXH TP.Đà Nẵng cho biết, trong 4 tháng đầu năm 2021, BHXH thành phố đã giải quyết chế độ BHXH một lần cho 6.138 lượt người, tăng 63,51% so với cùng kỳ năm trước. Theo lý giải của lãnh đạo BHXH Đà Nẵng, mặc dù thành phố đã có nhiều giải pháp phát triển kinh tế, tạo việc làm cho người lao động, nhưng nhiều doanh nghiệp, cơ sở sản xuất trên địa bàn vẫn gặp khó khăn. Thực trạng này đã khiến nhiều lao động không có việc làm, rơi vào cảnh thất nghiệp, không có điều kiện tiếp tục tham gia BHXH; nhiều người đã chờ đủ 12 tháng nghỉ việc để làm hồ sơ đề nghị giải quyết BHXH một lần.
Người lao động cần tỉnh táo
BHXH TP.Đà Nẵng đánh giá, việc người lao động nhận BHXH một lần đồng nghĩa với việc họ rời bỏ hệ thống BHXH, tự tước bỏ quyền được tham gia, thụ hưởng các chế độ BHXH, đặc biệt là các chế độ dài hạn như hưu trí, tử tuất. Đây là một thực trạng đáng báo động, đáng lo ngại trong việc đảm bảo quyền lợi và chính sách an sinh xã hội lâu dài cho người lao động. Việc người lao động hưởng BHXH một lần có thể dẫn đến những thiệt thòi về quyền lợi trước mắt và cả lâu dài. Khi nhận BHXH một lần, người lao động sẽ mất đi cơ hội hưởng lương hưu, không có gì đảm bảo cho cuộc sống lúc tuổi già.
Nhằm góp phần đảm bảo an sinh xã hội trên địa bàn thành phố, BHXH TP.Đà Nẵng đã triển khai nhiều giải pháp như tăng cường công tác truyền thông; bố trí cán bộ thường trực ở bộ phận tiếp nhận và quản lý hồ sơ tuyên truyền, giúp cho người lao động hiểu rõ những thiệt hơn khi nhận BHXH một lần. Qua đó, BHXH thành phố vận động họ tiếp tục tham gia BHXH tự nguyện khi đến làm thủ tục; chỉ đạo các phòng nghiệp vụ, BHXH quận, huyện chủ động phổ biến, tuyên truyền các chủ trương, chính sách, nhất là mục đích, vai trò, ý nghĩa và quyền lợi của người tham gia BHXH.
Ông Lê Hùng Chính - Phó Giám đốc quản lý và điều hành BHXH tỉnh Khánh Hòa - cho biết thêm, đơn vị trong thời gian qua có những giải pháp để giữ chân người tham gia sau thời gian dài dịch bệnh. Phối hợp với các đơn vị sử dụng lao động tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người lao động về chính sách BHXH.
“Đảm bảo an sinh xã hội lâu dài cho người lao động là cần thiết và cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp, cả trước mắt và trong dài hạn, trong đó quan trọng nhất là tạo được sự đồng thuận của người lao động để từ đó hạn chế tối đa số người lao động quyết định nhận BHXH một lần” - ông Lê Hùng Chính thông tin.
Ngoài ra, BHXH tỉnh Khánh Hòa cho rằng, Nhà nước cần sửa đổi theo hướng chặt chẽ hơn quy định hưởng BHXH một lần; sửa đổi điều kiện hưởng chế độ hưu trí theo hướng giảm dần số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng lương hưu, giúp người lao động dễ dàng đạt được điều kiện để hưởng lương hưu, hạn chế nhận BHXH một lần; tăng cường sự liên kết, hỗ trợ giữa các chính sách BHXH, sửa đổi và bổ sung chính sách bảo hiểm thất nghiệp, việc làm theo hướng hỗ trợ doanh nghiệp và người lao động duy trì việc làm, sớm đưa người thất nghiệp trở lại thị trường lao động. Xây dựng và tổ chức thực hiện chính sách nhằm củng cố niềm tin, tăng mức độ hài lòng của người tham gia vào hệ thống BHXH...
