Đã thành lệ
Tai nạn sau bia rượu là nỗi kinh hoàng của đồng bào dân tộc thiểu số ở Đông Trường Sơn. Nhưng cấm rượu với người đồng bào vùng cao rất khó, nên người Cơ Tu ở Tây Giang đã có cách khác - đặt ra lệ làng: Thu triệt để các loại xe gắn máy của con dân trong dịp Tết Nguyên đán. Đã có 5 xã của huyện miền núi Tây Giang (Quảng Nam) duy trì lệ này.
Cứ đến những ngày cận Tết Nguyên đán, tại nhà Gươl (Nhà sinh hoạt cộng đồng của người Cơ Tu) của các xã vùng cao huyện Tây Giang tấp nập cảnh người dân đem xe máy, chìa khóa xe đến giao nộp cho già làng, trưởng bản, công an viên thôn. Việc làm có phần “lạ đời” này, được cộng đồng người Cơ Tu tự nguyện thực hiện từ mấy năm nay và bây giờ đã trở thành “lệ làng”.
Già làng Blong Jim khoe ngày trước làng nằm rải rác ở trong rừng sâu, từ khi nhà nước san lấp mặt bằng đưa bà con ra đây ở tập trung. Đời sống người dân được nâng cao, xe máy trở thành phương tiện cần thiết, dễ mua sắm đối với người dân. Nhưng cũng bắt đầu từ đó xuất hiện mối hiểm họa trong những ngày tết khi trai bản sử dụng rượu bia rồi phóng nhanh, vượt ẩu gây tai nạn.
“Cái được nhất của làng A Rầng 1 là trong những năm qua không có một vụ tai nạn nào xảy ra vào dịp Tết. Bà con đón Tết vui xuân mừng lắm. Từ đó, bà con ý thức được rằng, việc cấm xe máy là đúng, không có gì sai. Ai cũng chấp hành nghiêm chỉnh, không một ai chống đối” - già Jim vui mừng.
Nhưng trong những trường hợp khẩn cấp như chở ai đó đi bệnh viện cấp cứu mới được phép ngoại lệ. Nếu ai vi phạm thì bị sẽ bị phạt theo luật tục của làng.
Ông Bhling Brốc - Trưởng thôn A Banh 1 (xã Tr’Hy) chia sẻ, nếu như trước đây ông phải đến từng nhà dân để thu nhận chìa khóa xe thì nay người dân tự giác đến giao nộp, việc làm này cũng nhẹ nhàng đi nhiều. “Ngày Tết, ai cũng uống rượu. Phải thu chìa khóa chứ say rượu mà đi xe máy là rất dễ có tai nạn” - ông Brốc tâm sự.
Cần được nhân rộng
Từ cách làm đó, trong nhiều năm thôn A Rầng 1 đã không còn xảy ra những vụ tai nạn giao thông đáng tiếc. Và với hiệu quả mang lại, mô hình dần được nhân rộng ra toàn xã A Xan rồi lan sang các xã lân cận khác trên địa bàn huyện Tây Giang.
Phó Công an huyện Tây Giang cho biết, nhờ cách làm hay nên đến nay người dân của 5 xã trên địa bàn huyện đã nghiêm túc chấp hành quy định giao nộp xe máy và chìa khóa cho làng quản lý, số vụ tai nạn giao thông trong mỗi dịp Tết đã giảm hẳn.
Hơn 10 năm nay, từ khi “lệ làng” được ban hành, nhiều làng của huyện vùng cao trên địa bàn huyện đã đón Tết yên bình, không xảy ra những trường hợp gây mất an ninh trật tự, mất an toàn giao thông do lái xe tình trạng say xỉn nữa. Đồng thời, bảo vệ được tài sản của người dân và giúp ổn định cuộc sống. Đây là điều rất đáng ghi nhận chính vì thế đơn vị cũng đang giới thiệu cách làm hay này đến các xã để nhân rộng hơn.
Mới đây, ngày 1.1.2020, Luật Phòng, chống tác hại rượu, bia có hiệu lực, nhân dân cả nước rất quan tâm, vui buồn lẫn lộn. Nhưng với đồng bào Cơ Tu ở Tây Giang, cảm xúc này họ đã trải qua gần 10 năm nay: Đã rượu bia thì chỉ đi bộ.
