Trong các bài viết trước, Báo Lao Động đã phản ánh việc nhiều người dân thôn Mẫn Xá (Yên Phong, Bắc Ninh) bày tỏ sự bức xúc liên quan đến dự án Cụm Công nghiệp làng nghề Mẫn Xá. Theo người dân, thời điểm thu hồi đất nông nghiệp để thực hiện dự án, chủ đầu tư là Công ty cổ phần Tập đoàn Hanaka có hứa hẹn với họ sẽ cho thuê lại đất tại cụm công nghiệp với giá ưu đãi 4 triệu đồng/m2. Tuy vậy, sau đó giá thuê đất đã tăng lên gấp 2, gấp 3 lần. Thậm chí giá thuê đất tại cụm công nghiệp làng nghề Mẫn Xá còn cao gấp tới 6 lần giá thuê tại các khu công nghiệp cùng địa bàn.
Theo tìm hiểu của phóng viên Báo Lao Động, một trong những nguyên nhân khiến giá thuê đất tại Cụm công nghiệp làng nghề Mẫn Xá tăng cao là do chủ đầu tư dự án đã phân lô, cho thuê trái phép đất dự án ngay khi mới tiến hành thu hồi xong đất ruộng của dân. Nhiều hộ sản xuất tại thôn Mẫn Xá, dù muốn di chuyển xưởng sản xuất ra cụm công nghiệp làng nghề để giảm thiểu ô nhiễm môi trường theo quy hoạch của UBND tỉnh Bắc Ninh, nhưng chưa thể thực hiện được do không kham nổi giá thuê.
Cần cơ chế khuyến khích để người dân “lên cụm công nghiệp”
Trao đổi với PV Báo Lao Động, GS.TS Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên - Môi trường cho rằng, Bắc Ninh hiện chưa giải quyết tốt vấn đề ô nhiễm tại các làng nghề.
Tuy vậy, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên - Môi trường cũng cho rằng, đây là một vấn đề khó, bởi các làng nghề ở Bắc Ninh chủ yếu do các hộ gia đình làm theo phương thức truyền thống, ô nhiễm cực kỳ cao như các nghề làm nhôm, làm giấy, thu gom phế liệu… Thu nhập từ các nghề đó không đủ giải quyết ô nhiễm.
Để người dân vào cụm công nghiệp làng nghề sản xuất, qua đó góp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường, GS.TS Đặng Hùng Võ cho rằng giá thuê trong cụm công nghiệp cần có sự cân nhắc đối với những hộ dân đã bị thu hồi đất ruộng để có quỹ đất thực hiện dự án. Đồng thời, cần có sự tác động, khuyến khích việc đầu tư vào sản xuất công nghiệp.
"Đối với việc xử lý làng nghề thì tại địa phương cần có những chính sách riêng để ưu tiên. Việc bồi thường đất ruộng làm dự án không nên tách riêng ra khỏi việc người ta thuê đất để vào cụm công nghiệp sau này.
Lúc đó, chúng ta cần có quy định tính toán sao cho các hộ gia đình từ làng nghề có đủ điều kiện tài chính để vào các cụm công nghiệp. Ví dụ, không tính tiền bồi thường mà nên tính xem tối thiểu mỗi hộ gia đình phải chi bao nhiêu tiền để có thể chuyển vào khu vực cụm công nghiệp làng nghề sau khi hoàn thiện.
Việc này, địa phương hoàn toàn có thể chủ động được. Như vậy mới tạo ra khuyến khích cho các hộ dân đang gây ô nhiễm trong các làng nghề chuyển vào cụm công nghiệp", ông Đặng Hùng Võ nói.
Nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên - Môi trường cũng cho rằng, tỉnh Bắc Ninh cần xử lý dứt điểm các bất cập diễn ra tại dự án Cụm công nghiệp làng nghề Mẫn Xá để trở thành hình mẫu cho việc quy hoạch, xây dựng các cụm công nghiệp làng nghề khác trên địa bàn tỉnh.
Nghi vấn năng lực chủ đầu tư
Trao đổi thêm về vấn đề trên, GS.TS Đặng Hùng Võ cho rằng việc chủ đầu tư dự án huy động vốn khi chưa hoàn thành hạ tầng kỹ thuật, ngoài việc trái quy định pháp luật cũng đặt ra nghi vấn về năng lực chủ đầu tư.
"Nên nhớ rằng hạ tầng cụm công nghiệp làng nghề phức tạp và mức đầu tư lớn hơn hạ tầng nhà ở rất nhiều. Ngoài điện 3 pha, hệ thống nước, kho bãi... thì đặc biệt cần hệ thống xử lý ô nhiễm tập trung từ ô nhiễm nước, chất thải, không khí. Nếu không có hệ thống xử lý ô nhiễm này thì việc xây dựng cụm công nghiệp làng nghề để người dân vào đó sản xuất là vô nghĩa", GS.TS Đặng Hùng Võ nói.
Nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên - Môi trường cũng cho rằng cần làm rõ mối quan hệ giữa chủ đầu tư và chính quyền các cấp tại địa phương, tại dự án Cụm công nghiệp làng nghề Mẫn Xá, bởi, theo phản ánh của Báo Lao Động, đã có báo cáo về sai phạm tại dự án nhưng gần 1 năm sau, cơ quan chức năng mới tiến hành lập biên bản vi phạm.
