Suốt một tuần qua, người dân làng vạn chài Thịnh Lang (Tổ 14, phường Thịnh Lang, thành phố Hòa Bình, Hòa Bình) bỗng thay đổi nhịp sống. Phía hạ du sông Đà mực nước xuống rất thấp để lộ rõ những bãi cát sỏi nổi giữa lòng sông kéo dài theo hai bên bờ.
Thay vì chèo thuyền đi kiếm tôm cá trên sông, các gia đình tập trung vào việc chuyển nhà, chuyển bè cá. Chưa bao giờ, người dân vạn chài lại rơi vào cảnh khốn khó như những ngày này.
Gia đình ông Nguyễn Văn An lại không có may mắn như những gia đình khác khi việc chuyển nhà không suôn sẻ. Cách đây khoảng 1 tuần ngôi nhà nổi của gia đình nằm bên bờ tả sông Đà khi nước xuống bị lật nghiêng và tràn đầy vào nhà. Giữa đêm cả gia đình ông phải di chuyển sang ở nhờ nhà hàng xóm.
Mấy chục ngôi nhà nổi của làng vạn chài kết lại với nhau tạo thành xóm nhà nổi trên sông Đà. Bao năm nay, đây là nơi sinh sống của 71 hộ dân. Họ sống yên ổn, ngày ngày ngược sông Đà đánh bắt thủy sản. Tuy nhiên, nhịp sống đó giờ bị đảo lộn, khi mực nước sông Đà đã cạn.
Ông Ngô Văn Thông, Trưởng xóm vạn chài đang ngồi trên đống lửa vì suốt tuần qua, gia đình ông chưa biết tìm nguồn gì để sống. “Lòng sông cạn đồng nghĩa với kế sinh nhai của chúng tôi bị mất đi. Vợ chồng tôi đi thả rọ tôm cả đêm mà không kiếm được mớ tôm, mớ cá nào”, ông Thông buồn rầu nói.
Theo ông Thông, trường hợp nhà nổi của gia đình ông An, ngay sau khi xảy ra sự cố làng xóm đã có mặt khẩn trương giúp gia đình xử lý để nhà nổi không bị lật.
Thực tế ghi nhận của PV, sông Đà cạn nước còn ảnh hưởng trực tiếp tới đời sống sinh hoạt của cả xóm. Bao năm ngôi làng này nằm trên mặt nước, nay nó cạn trơ đáy khiến bà con trở tay không kịp. Những ngôi nhà nổi bị lật nghiêng, siêu vẹo khiến đồ đạc trong nhà bị đổ vỡ cả loạt.
Cách nhà ông Thông một tầm tiếng gọi, chị Nguyễn Thị Toàn đang vô cùng lo lắng. “Mấy tháng nay vợ chồng tôi không có việc làm. Về đầu tư cá lồng, cá bị sặc bùn chết cả. Gia đình thiệt hại mấy chục triệu đồng”, chị Toàn nói.
Từ hôm nước xuống thấp, các hộ liên tục phải dịch chuyển bè cá ra xa. Nếu mực nước tiếp tục xuống thấp, các hộ chắc phải vớt cá lên bán.
Bên cạnh đó, nguồn thủy sản đang dần cạn kiệt, nhiều thanh niên trong làng vạn không còn mặn mà với nghề của cha ông. Họ lên bờ tìm việc mưu sinh từ buôn bán ngoài chợ, làm công nhân, lao động tự do.
Theo Trưởng xóm vạn chài, trong 71 hộ, có 18 hộ nuôi 81 lồng cá. Khác với trên lòng hồ nước ổn định dễ nuôi, ở đây nuôi cá khó do thủy điện thường hay xả nước, vào mùa lũ nước thay đổi đột ngột nên cá thường bị chết khoảng 40%.
Người nuôi luôn phải theo dõi việc điều tiết nước của thủy điện Hòa Bình. Khi nước xả chảy mạnh phải hạ lồng cá sát đáy tránh bị yếm khí. Nay người nuôi cá lồng lại phải đối phó với hạn hán khốc liệt.
Những ngày gần đây, mực nước sông Đà xuống quá thấp khiến kế sinh nhai của họ bị đe dọa. Đây cũng là lần đầu tiên, người vạn chài cảm nhận được sự khốc liệt của hạn hán. Trong thâm tâm của họ cũng chưa bao giờ lường hết được việc sông Đà lại cạn trơ cả đáy như hiện nay.
"Hôm nay (12.6) mực nước sông cũng dâng lên nhưng lượng nước đổ về hồ Hòa Bình hầu như chưa được bổ sung. Nếu tình trạng này cứ tiếp diễn, làng chài không biết làm cách gì để mưu sinh”, ông Thông cho biết thêm.
Trước đó, chiều 11.6, ông Phạm Văn Vương, Giám đốc Công ty Thủy điện Hòa Bình cho biết, lượng nước về hồ Thuỷ điện Hoà Bình rất thấp, chỉ khoảng 40m3/s.
Nếu khai thác tối đa thì sau khoảng 3 ngày sẽ không đủ cột áp để phát công suất tối đa, ảnh hưởng đến khả năng dự phòng công suất và sau khoảng 12 - 13 ngày mực nước hồ sẽ về mực nước chết. Hiện nay mức nước hồ xấp xỉ 103m, cách mực nước chết 23m.
