Xe đạp "chết yểu" sau thời gian thí điểm
Năm 2014, Hà Nội tiến hành thí điểm đề án cung cấp dịch vụ xe đạp công cộng tại 4 điểm trường: Đại học Công nghiệp Hà Nội, Đại học Điện lực, Đại học Thương mại và Cao đẳng Sư phạm Trung ương. Mức giá cho thuê xe từ 150.000 đồng - 200.000 đồng/tháng.
Mục tiêu của đề án đưa ra giúp giảm ùn tắc giao thông, giảm thiểu ô nhiễm môi trường, tiết kiệm nguồn nhiên liệu để hướng tới Thủ đô xanh - sạch - đẹp.
Đặt nhiều kỳ vọng là vậy nhưng trên thực tế sau 4 năm triển khai thực hiện các điểm cho thuê xe đạp này chỉ hoạt động trong một thời gian rất ngắn rồi bị “đắp chiếu”. Lý do được cho là sự thờ ơ của người dân, cũng như thiếu vốn để duy trì đề án này. Khi được hỏi về dịch vụ cho thuê xe đạp công cộng ở các trường, đa số sinh viên đều không hề biết đến dịch vụ này vì từ lâu đã không thấy.
Từng nói về vấn đề này, ông Phạm Tiến Thành - Trưởng phòng Hành chính Tổng hợp trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương cho biết: Cuối năm 2014, phía công ty môi trường đô thị VPT có đến đặt vấn đề về nhà trường hỗ trợ dự án thí điểm triển khai dự án phương tiện công cộng, theo nhà trường đánh giá thì rất là tốt nếu dự án thành công.
Tuy nhiên có một điểm đó là số lượng điểm để triển khai thí điểm này là rất hạn chế chỉ có ở 4 trường. Sau một năm công ty tự đánh giá và phía công ty cũng đề xuất là xin rút và không thí điểm nữa. Vì lý do đó, số phận những chiếc xe đạp bị bỏ rơi.
Ở nhiều nước trên thế giới, việc sử dụng xe đạp công cộng được người dân hoan nghênh và thực sự được chào đón. Nhưng tại Việt Nam mô hình này lại đang rơi vào tình trạng chết yểu.
Tuy nhiên, đầu năm 2022, Hà Nội lại cho biết đang chuẩn bị tiếp tục triển khai “mô hình xe đạp công cộng”. Đồng thời, thành phố nghiên cứu mở làn riêng cho xe đạp cũng thu hút được sự quan tâm lớn từ người dân Hà Nội.
Lý do nào khiến mô hình xe công cộng thất bại?
Trên thực tế, tình trạng ùn tắc giao thông trên địa bàn thành phố Hà Nội trong những năm gần đây đang có xu hướng gia tăng, nhiều đề án được đưa ra nhằm giảm thiểu tình trạng này nhưng đều đi vào ngõ cụt.
Nhiều người khi được hỏi thì khẳng định đây là đề án hay. Họ cho rằng, với những người có phạm vi di chuyển ngắn hay mật độ đi lại thấp như học sinh, người cao tuổi… việc sử dụng xe đạp giúp họ dễ dàng làm chủ được phương tiện, nhất là tốc độ. Không chỉ tiết kiệm, tốc độ hợp lý, dễ sử dụng mà xe đạp còn thân thiện với môi trường và hỗ trợ việc rèn luyện sức khỏe.
Tuy nhiên, ứng dụng của xe đạp công cộng trong đời sống lại chưa được đánh giá cao bởi hầu hết các ý kiến đều cho rằng, dịch vụ này khó có thể khả thi trong điều kiện giao thông ở Việt Nam hiện nay bởi phần lớn người dân đang sở hữu xe gắn máy và không dễ dàng để chuyển đổi sang sử dụng xe đạp. Bên cạnh đó, xe đạp còn thiếu hấp dẫn đối với người sử dụng bởi thiếu tính an toàn, điều kiện về hạ tầng giao thông không đảm bảo và không phù hợp với thói quen đi lại của người dân.
Để dịch vụ xe đạp công cộng có thể đi vào thực tiễn một cách hiệu quả thì vấn đề đầu tiên phải giải quyết là khâu hạ tầng. Mạng lưới xe đạp được tổ chức hợp lý, bảo quản tốt, đảm bảo thuận lợi cho người đi. Ngoài ra, một vấn đề không kém phần quan trọng là điều chỉnh giá cả cho thuê sao cho hợp lý, phù hợp với các đối tượng thường xuyên sử dụng xe đạp làm phương tiện di chuyển ở Việt Nam.
Tiến sĩ Nguyễn Xuân Thủy - chuyên gia giao thông cho rằng: "Thói quen của người dân không thích đi xe đạp, 500m người ta cũng thích đi xe máy, đó là thói quen và cái này rất quan trọng mà nhiều người gọi là văn hóa giao thông. Đây không phải văn hóa kém mà đây là thói quen rồi. Thứ hai là trong điều kiện nước ta, hạ tầng còn đang yếu. Thứ 3 nữa là xe đạp thuận lợi cho cự ly khoảng 4-5 km trở lại mà 7-8 km trở lên ảnh hưởng đến sức khỏe. Và thứ 4 là quản lý của mình còn nhiều khó khăn.
Một dự án có ý nghĩa, đầu tư với số tiền không nhỏ nhưng lại rơi vào tình cảnh "đem con bỏ chợ". Lại một bài học nữa dành cho công tác đầu tư và quản lý, khi chỉ biết bỏ tiền đầu tư mà không có nghiên cứu đánh giá khả thi, đánh giá tâm lý tiếp nhận của xã hội, dẫn đến lãng phí và gây tâm lý tiêu cực trong xã hội.
