Đề xuất mức phí cao nhất 60.000 đồng/lượt
Theo đánh giá của đơn vị tư vấn về Đề án “Thu phí phương tiện cơ giới vào một số khu vực trên địa bàn thành phố có nguy cơ ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường để hạn chế số lượng xe cơ giới đi vào” báo cáo Sở GTVT Hà Nội nêu, kết quả khảo sát cho thấy, mức phí sẵn sàng chi trả của lái xe và người dân đi lại bằng xe ôtô con là 22.500 đồng/lượt. Vì vậy, mức phí thu của ôtô đi vào nội đô nhằm hạn chế ùn tắc (phí ùn tắc giao thông) phải cao hơn mức này để người dân dần từ bỏ thói quen sử dụng phương tiện cá nhân.
Đề xuất của tư vấn cho hay, có thể xem xét mức thu phí linh hoạt thay đổi theo các khung giờ, cao điểm và thấp điểm. Trong đó, giờ thấp điểm sẽ thu thấp hơn hoặc miễn phí hoàn toàn cho tất cả các phương tiện.
Dựa trên các nguyên tắc và căn cứ xác định mức thu nói trên, mức phí mà tư vấn đề xuất Sở GTVT như sau: Mức phí ngày thường (ngày làm việc trong tuần) đối với các xe ôtô cá nhân dưới 9 chỗ (là đối tượng chính của thu phí) đề xuất từ 25.000 - 60.000 đồng/lượt; Đối với xe ôtô từ 9 chỗ trở lên và xe tải các loại, mức thu đề xuất từ 15.000 - 40.000 đồng/lượt.
Vào các ngày cuối tuần và ngày lễ, tư vấn đề xuất không thu phí, vì trong các ngày nghỉ và ngày lễ, mức độ ùn tắc giao thông thấp hơn vào các ngày làm việc, tạo thêm sự đồng thuận của nhân dân trong việc triển khai đề án.
Các phương tiện được giảm phí theo đề xuất là xe ôtô kinh doanh vận tải (xe hợp đồng, xe du lịch, taxi, xe tuyến cố định, xe tải các loại; xe ôtô dưới 9 chỗ của người dân trong khu vực; xe ôtô của cơ quan công sở trong khu vực (sẽ được miễn phí một số lượt nhất định, ngoài số đó sẽ phải trả phí bình thường).
Đối tượng miễn phí gồm xe ưu tiên theo quy định hiện hành (xe cảnh sát, xe cứu thương, xe cứu hỏa, xe quân đội...); xe công vụ; xe buýt công cộng. Mặc dù được miễn phí nhưng các loại xe này vẫn phải đăng ký trong hệ thống, được lắp thiết bị trên xe và cài đặt chế độ miễn thu phí để đảm bảo phân biệt với các loại xe ôtô cùng chủng loại những vẫn phải chịu phí.
Cần tới 2.646 tỉ đồng để lập trạm thu phí
Để tiến hành thu phí giảm ùn tắc giao thông, tư vấn đề xuất xây dựng các cổng thu phí dựa trên khảo sát suất đầu tư cổng thu phí trong Báo cáo đề xuất dự án “Thu phí xe ôtô lưu thông vào trung tâm thành phố để hạn chế ùn tắc giao thông tại TPHCM” do Công ty CP công nghệ Tiên Phong (ITD) lập năm 2017, và được so sánh với suất đầu tư cổng thu phí không dừng của Công ty ELCOM.
Cụ thể, tổng mức dự kiến đầu tư cho 87 trạm thu phí đặc tại 68 vị trí khoảng 2.646 tỉ đồng, gồm chi phí đầu tư ban đầu và chi phí thay thế các thiết bị hết khấu hao, chưa tính chi phí vận hành khai thác.
Trong đó, giai đoạn đầu tư thí điểm 15 trạm tại 9 vị trí cần khoảng 456,276 tỉ đồng; giai đoạn 2 đầu tư xây dựng 59 trạm tại 46 vị trí vào khoảng 1.794 tỉ đồng và giai đoạn 3 - hoàn chỉnh đầu tư xây dựng 13 trạm tại 13 vị trí với kinh phí khoảng 395,439 tỉ đồng.
Đề án tạm thời xác định tổng tiền phí xe vào nội đô để giảm ùn tắc thu hàng năm trên cơ sở mức phí dự kiến là 50.000 đồng/lượt đối với xe ôtô cá nhân dưới 9 chỗ và 30.000 đồng/lượt đổi với xe ôtô khách từ 9 chồ trở lên và xe tải các loại. Dự kiến với mức phí này, giai đoạn 1 thu được khoảng 769 tỉ đồng/năm, giai đoạn 2 đạt khoảng 1.175 tỉ đồng/năm, giai đoạn 3 đạt khoảng 1.326 tỉ đồng/năm.
Khi chính thức áp dụng thu phí phương tiện giảm ùn tắc thì theo tính toán, lưu lượng giao thông trên các trục chính giảm từ 8% - 30%, trung bình khoảng 12-18%.
Ngoài ra, thu phí xe ôtô vào nội đô sẽ thay đổi hành vi sử dụng phương tiện giao thông và văn hóa giao thông của người dân đô thị theo hướng chuyển đổi từ xe ôtô sang các phương tiện thân thiện hơn như vận tải hành khách công cộng, xe đạp; giảm được các chuyến đi không cần thiết bằng xe ôtô con vào khu vực trung tâm thành phố.
Đề án tính toán việc thu phí dự kiến sẽ giảm được khoảng 356.600 tấn CO2/năm trên địa bàn TP. Hà Nội. Hơn nữa, thu phí góp phần tiết kiệm chi phí xã hội do ùn tắc giao thông, giảm thời gian đi lại của người dân và tăng hiệu quả khai thác các phương thức vận tải khách công cộng. Việc thay đổi hành vi tham gia giao thông theo hướng tích cực, giảm ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường sẽ tạo tiền đề cho việc xây dựng hình ảnh Thủ đô văn minh, hiện đại, phát triển đô thị bền vững.
Chuyên gia giao thông nói gì?
* Ông Nguyễn Văn Thanh, nguyên Chủ tịch Hiệp hội vận tải ôtô Việt Nam cho rằng, kinh nghiệm các nước trên thế giới khi lưu lượng phương tiện cá nhân quá đông, hạ tầng giao thông không đáp ứng được thì đều đưa ra giải pháp hạn chế phương tiện cá nhân thông qua thu phí phương tiện vào nội đô. Vấn đề đặt ra là thời điểm nào thực hiện cho phù hợp.
Theo ông Thanh, Hà Nội xây dựng phương án thu phí phương tiện vào nội đô là cần thiết, nhưng trước khi thực hiện phải đảm bảo các điều kiện cần và đủ để không gây nên những bất cập, khó khăn cho việc đi lại của người dân.
* Chuyên gia giao thông Nguyễn Xuân Thuỷ cho rằng, phương tiện cá nhân là thành phần không thể thiếu của giao thông đô thị, ở các nước phát triển phương tiện cá nhân chiếm 30-40%, trong khi tỷ lệ phương tiện cá nhân giảm đi phụ thuộc hoàn toàn vào năng lực của phương tiện vận tải công cộng.
Trọng điều kiện Hà Nội và TPHCM hiện nay, việc thu phí hạn chế phương tiện vào nội đô là không phù hợp.
Ông Thuỷ nói rõ, năng lực vận chuyển của xe buýt chỉ phục vụ phù hợp với thành phố từ 30-40 vạn dân, còn từ 1 triệu dân trở lên phải có đường sắt đô thị.
Hà Nội cũng như TPHCM với dân số trên dưới 10 triệu dân, trong khi đường sắt đô thị mới chỉ xây dựng 1-2 tuyến, những tuyến này nếu sớm được đưa vào khai thác cũng chưa đáp ứng được nhu cầu giao thông công cộng. Do vậy, việc Hà Nội đặt kế hoạch dự kiến cấm xe máy hoạt động nội thành, thu phí ô tô vào nội đô từ năm 2025 là không hợp lý.
* Ông Bùi Danh Liên, Phó Chủ tịch Hiệp hội Vận tải Hà Nội cho rằng, việc thu phí nội đô để giảm ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường Thủ đô là cần thiết trong bối cảnh ùn tắc khu vực nội đô ngày càng trầm trọng. Tuy nhiên, việc thực hiện bố trí 87 trạm thu phí dày đặc ở các tuyến đường cửa ngõ cần phải tính toán kỹ.
Để thực hiện được, Hà Nội cần thiết phải áp dụng công nghệ trong công tác thu phí. Các trạm thu phí phải áp dụng công nghệ thu phí tự động, tích hợp được việc thu phí BOT với phí phương tiện vào nội đô qua việc trừ tiền từ thẻ ngân hàng một cách thuận tiện; tránh tình trạng sử dụng phương thức thu thủ công gây ùn tắc. Tr.X
